Mağlisa
Mağlisa (Gürcüce: მაღლისა; okunuşu: "mağlisa"), tarihsel Gürcistan'ın güneybatı kesimini oluşturan bölgelerden biri olan Eruşeti'deki bir tepe ve bu tepedeki yapı kalıntılarıdır. Mağlisa Dağı (2315 m) olarak da bilinen yer, günümüzde Hanak ilçesine bağlı Binbaşak köyünün sınırları içinde bulunmaktadır.[1] Gürcüce bir kelime olan "mağlisa" (მაღლისა), yüksek anlamındaki "mağali" (მაღალი) kelimesinden türemiş olup "yüksek yer" veya "yüksek yere ait" anlamına gelir.[2]
Mağlisa Dağı'nın zirvesinde, harap haldeki yapı kalıntıları ile bir kulenin duvarları günümüze de ulaşmıştır. Gürcü arkeolog Ekvtime Takaişvili 1909 yılında bu kuleden Guguba köyünün tepesinde olduğunu yazmış, ancak kuleyi tanımlamamıştır. Yapı kalıntılarının bulunduğu yer, surlarla çevrilmiştir. Harçsız inşa edilmiş olan bu surların günümüze kalan kısmının yüksekliği 1 metre kadardır. Giriş kapısı bugün de fark edilmektedir. Yapıların yayıldığı alanın kuzeydoğu kısmında yer alan kulenin yüksekliği 6 metreyi bulur. Mağlisa Kulesi, aynı büyüklükte kesme taşlarla harç kullanılarak inşa edilmiştir. Kulenin genişliği 13 metrededir, fakat zarar gördüğü için genişliğini tespit etmek mümkün olmamıştır. Kulenin kuzeybatı köşesi görece sağlam ulaşmıştır. Kompleksin güneydoğu kısmında büyükçe kesme bir taş (3 × 2 m) tespit edilmiştir. Bunun bir mezar taşı olduğu tahmin edilmektedir. Mağlisa Kulesi etraftaki köylerden görünmektedir. Eski çağlardan kaldığı anlaşılan kule, Orta Çağ'da da kullanılmıştır. Kulede ve bazı yapılardaki kalıntıların Orta Çağ'dan kaldığı tespit edilmiştir. Mağlisa Kulesi’nden Cavaheti, Eruşeti ve Palakatsio bölgeleri ile Çıldır ve Kartsahi tepeleri görünmektedir. Kulenin bu bölgeler arasında düşman saldırılarına karşı haberleşme sisteminin bir parçası olduğu anlaşılmaktadır.[3][4]
Bu kalıntıların olduğu yer köylüler tarafından kutsal bir yer sayılmakta ve “Ziyaret” olarak adlandırılmaktadır. Tao-Klarceti bölgesinde yaygın olarak eski kiliselerin bulunduğu tepelere “ziyaret” adı verilmiştir.[3] Sami Patacı "Transkafkasya Arkeolojisi Kapsamında Ardahan" adlı makalesinde Mağlisa'dan "Ziyaret Kale" olarak söz emiş, 2013-2015 yılları arasındaki arkeolojik yüzey araştırmaları sırasında alanda tespit edilen seramiklerin Erken Tunç Çağı ve Demir Çağı’na tarihlendirildiğini belirtmiştir.[5]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Mağlisa Kulesi'nin koruma altına alınmasına dair karar - T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kars Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu" (PDF). 15 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Haziran 2023.
- ^ A Comprehensive Georgian-English Dictionary, 2006, 2 cilt 7 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ a b 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2015, s. 31 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 373, ISBN 9789941478178.
- ^ Sami Patacı, "Transkafkasya Arkeolojisi Kapsamında Ardahan" - Yeni Türkiye, Temmuz-Aralık 2015, sayı 72, s. 52-86 7 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISSN 1300-4174