Túpac Amaru Devrimci Hareketi

Túpac Amaru Devrimci Hareketi (İspanyolca: Movimiento Revolucionario Túpac Amaru, kısaltması MRTA), 1980'lerin başı ile 1997 yılları arasında Peru'da etkin olan Marksist devrimci grup ve Peru'daki iç çatışmaların başlıca aktörlerinden biri. Örgüte, tutsak edilene kadar Victor Polay Campos (yoldaş "Rolando") tarafından, 1997'deki ölümüne kadar da Néstor Cerpa Cartolini (yoldaş "Evaristo") tarafından liderlik edilmiştir.

MRTA adını, atası Inka halkının son yerli lideri Túpac Amaru'nın isminden alan 18.yy da yaşamış, Túpac Amaru II'ye duyduğu bağlılıktan aldı. MRTA Peru hükûmeti, ABD Dışişleri Bakanlığı ve Avrupa Parlamentosu tarafından terörist bir grup olarak kabul edilir. 5 Ekim 2001’de “ABD yabancı terörist örgütler” listesinden çıkartıldı. Gücünün zirvesinde, yüzlerce aktif üyeye sahipti. Hedeflerini, ülkeyi emperyalist unsurlardan kurtarmak ve sosyalist bir devlet inşa etmek olarak açıklıyorlardı.

Kökeni

MRTA 1980’de Marksist-Leninist Devrimci Sosyalist Parti ve Devrimci Sol Hareketi’nin MIR El Militante (MIR-EM) militan bir grubunun birleşmesiyle oluştu. Juan Velasco Alvarado'nun diktatoryal solcu hükûmetine katılmış Peru silahlı kuvvetlerinin eski üyeleri ile 1965'te çözülmüş olan Kastrocu gerilla örgütü Devrimci Sol Hareketin bir alt bölümünün bir araya gelmesiyle oluşmuşlardır. MRTA askeri hükûmetler döneminden sonra Peru'daki ilk demokratik seçimleri takiben diğer sol örgütlerle ittifak yaptı (1968–1980).

Eylemler

MRTA tarafından gerçekleştirilen ilk eylem 31 Mayıs 1982 de Victor Polay Campos ve Jorge Talledo'nın (merkez komite üyeleri) da dahil olduğu beş üyesi ile Lima'daki La Victoria'da bir banka soygunudur. Bu eylem sırasında Talledo arkadaşı tarafından açılan dost ateşiyle öldü ve hareketin ilk kaybı haline geldi. Peru'daki kontra-terör programı grubun eylem gerçekleştirme yeteneğini zayıflattı. MRTA, Maoist rakibi Aydınlık Yol ile şiddetli uyuşmazlığın getirdiği rekabetten, önemli liderlerinin ölümleri ya da tutuklanmalarından ve sol içindeki desteğinin kaybolmasından oldukça zarar gördü. 2001'de çeşitli MRTA üyeleri Bolivya'da halen tutuklu olarak bulunuyordu.

Son büyük eylemi 1997 Japon elçiliği rehine krizi ile sonuçlandı. Aralık 1996'da on dört MRTA üyesi, Japon büyükelçisinin Lima'daki malikanesini işgal ettiler, 72 rehineyi 4 aydan fazla süre ellerinde tuttular. Nisan 1997'de Başkan Alberto Fujimori'nin emri altındaki silahlı kuvvetler malikaneye saldırdı, bütün rehinelerden sadece biri ve on dört MRTA militanı öldürüldü. Fujimori bu nihai saldırıyı açıkça övdü, ancak en az üç, belki de sekiz kadar MRTA'lının teslim olduktan sonra süratle infaz edilmesi olayı sonradan açığa çıkınca saldırı kusurlu bulundu.

Davalar ve mahkûmiyetler

Lima'da yaşayan, eski bir MIT öğrencisi ve Amerikalı bir sosyalist olan Lori Berenson olayı uluslararası olarak dikkat ve ilgi çekti. Lori Berenson 30 Kasım 1995'te MRTA ile işbirliği yaptığı suçlamasıyla tutuklandı. Daha sonra bir askeri mahkeme tarafından ömür boyu hapse mahküm edildi. (Sonra sivil bir mahkeme tarafından cezası 20 yıla indirildi. Eylül 2003'te Şili'li dört sanık Tupac Amaru Devrimci Hareketi üyesi olmak, kuzey Amerika Kültür Enstitüsüne yönelik eylemlere katılmak ve 1993'teki adam kaçırma ve cinayetlerden dolayı yeniden yargılandılar ve mahküm edildiler. 26 Mart 2006'da MRTA gerilla komutanı olan Víctor Polay 1980'leri sonu ve 90'ları başı süresince işlediği öne sürülen 30'a yakın suçtan Peru mahkemesi tarafından suçlu bulundu.

Hakikat Ve Uzlaşma Komisyonu

Peru'da Hakikat Ve Uzlaşma Komisyonu'nun açıklamasına göre araştırılan ölümlerin %1.5'undan bu grubun sorumlu olduğu ortaya çıktı. 2003'te yayınlanan son bulgularla komisyonun gözlemi:

Halen varlığını sürdüren Aydınlık Yol ve diğer Latin Amerika silahlı örgütlerinin aksine, MRTA eylemlerinin sorumluluğunu üstlendi, kendilerini sivil halktan ayırmak için üyeleri üniforma ya da farklı tanımlayıcı nesneler kullandı, silahsız halka saldırmaktan sakındı ve bazı noktalarda barış görüşmelerine açık olduğunu gösterdi. Bütün bunlara rağmen, MRTA cezai suçlar da işledi; General Enrique López Albújar olayında olduğu gibi suikastlere başvurdu, rehineler aldı ve sistematik olarak insan kaçırdı, bütün bu suçlar, yalnızca kişi özgürlüğünü değil, bununla birlikte MRTA'nın saygı duyduğunu iddia ettiği uluslararası insan haklarını da ihlal etti. MRTA'nın kendi saflarındaki muhaliflere de suikast düzenlediğinin altını çizmek de önemlidir.

Dış bağlantılar

• (İspanyolca) El Movimiento Revolucionario Túpac Amaru. Comisión de la Verdad y Reconciliación 5 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Notice of a book about an MRTA-sponsored prison break 12 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., by Claribel Alegría
• MRTA (NOTE: last updated in 2005) 4 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Communiqués by the MRTA (Spanish) 19 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.