Louise Dumont Farrenc

Louise Farrenc (kızlık adı Jeanne-Louise Dumont; 31 Mayıs 1804 - 15 Eylül 1875), Romantik dönemin Fransız bestecisi, piyano virtüözü ve öğretmen.

Farrenc'in portresi (1835)

19. yüzyılda Paris Konservatuvarında piyano öğretmeni pozisyonuna yükselmiş tek kadın müzisyendir. Üç senfoni, birkaç koro eseri, çok sayıda oda müziği eseri ve çeşitli piyano müziği eserleri besteledi. Besteleri için erkek bestecilerle eşit ücret almayı talep etmiş ve bu talebini kabul ettirmiştir.

Yaşamı

Paris'te, bir sanatçı ailesine doğdu. Annesinin adı Marie-Louise Elisabeth Curton, babasının adı ise Jacques-Edme Dumont idi. Babası, iki eseri Loure Müzesi'nde sergilenen başarılı bir heykeltıraş idi. Louise, ailesinin üç çocuğundan ikincisi idi ve erkek kardeşi Augustin-Alexandre Dumont da heykeltıraş idi. Kız kardeşi Constance ise amatör olarak sanatla ilgiliniyordu. Yetiştiği aile, kadınların yeteneklerini özgürce sergilemesine izin veren bir yapıdaydı. Aile geçmişinde, 17. yüzyılda itibaren, zamanının başarılı heykeltıraşları ve ressamları yer alıyordu.

Altı yaşında piyano dersi almaya başladı. İlk müzik öğretmeni Cecile Soria, ünlü besteci ve virtüöz Muzio Clementi'nin eski bir öğrencisi idi. Farrenc'in profesyonel bir piyanist olabilecek yeteneği olduğu anlaşılınca, Ignaz Moscheles ve Johann Nepomuk Hummel gibi ustalardan dersler aldırıldı. 1819'da, Farrenc henüz 15 yaşındayken, ailesi kızlarının Paris Konservatuvarına giderek kompozisyon öğretmeni ve aynı zamanda Ludwig van Beethoven’in arkadaşı ve Franz Liszt ile Hector Berlioz’un öğretmeni olmuş olan Anton Reicha'dan kompozisyon dersleri almasına izin verdi. O dönemde kadınların erkeklerle birlikte derslere girmesine izin verilmediğinden, özel ders alarak eğitim gördü.

Farrenc 17 yaşındayken, ailesinin yaşadığı Sorbonne'da bir sanatçı grubuyla düzenli olarak konserler veren flüt öğrencisi Aristide Farrenc ile tanıştı ve kendisinden on yaş büyük olan bu genç ile 1821'de evlendi. Evliliğinin ardından eğitimine ara verip eşiyle birlikte Fransa genelinde konserler verdi. Ancak eşi çok geçmeden konser hayatından sıkıldı ve karsının yardımıyla Paris'te bir yayınevi açtı. Éditions Farrenc adını alan bu yayınevi, yaklaşık 40 yıl boyunca Fransa'nın önde gelen müzik yayıncılarından biri oldu.

Farrenc, dört yıllık konser hayatından sonra Paris'te kompozisyon öğretmeni Reicha ile çalışmaya geri döndü. Ardından, konser piyanisti kariyerine tekrar başladı. 1826'da kızı Victorine doğduğunda kariyeri kısa bir süreyle kesintiye uğradı. Farrenc, 1830'larda bir virtüöz olarak hatırı sayılır bir ün kazandı. 1842'de, Avrupa’nın en prestijli konservatuvarları arasında yer alan Paris Konservatuvarı'nda piyano öğretmeni olarak daimi kadroya atandı ve bu pozisyonda otuz yıl boyunca kaldı. Farrenc, 19. yüzyıl boyunca Paris Konservatuvarı'nda saygın bir konuma yükselebilmiş olan tek kadın oldu. Kızı da onun konservatuvardaki öğrencilerinden biri olmuş ve annesi gibi başarılı bir piyanist olarak yetişmiştir. Ancak hastalanarak 33 yaşında ölmüştür.

Farrenc’in Paris Konservatuvarında çalıştığı yıllarda, hakkında tutulan kayıtlarda onun mükemmel bir eğitmen olduğu, öğrencilerinin çoğunun birincilik ödülleriyle mezun olduğu ve profesyonel müzisyenler haline geldiği belirtilmektedir. 1845'te Majör ve Minör Tonlarda 30 etüt (no:26) adlı eseri, piyano öğrencileri için zorunlu tutuldu. Buna rağmen Farrenc'e yaklaşık on yıl boyunca erkek meslektaşlarından daha az maaş verildi. Ancak yazdığı Yaylı ve Üflemeliler için Op. 28 Nonet (dokuz çalgılı oda müziği eseri), ünlü kemancı Joseph Joachim'in de katıldığı bir sanatçı grubu tarafından icra edilip büyük başarı kazanınca, Farrenc erkek meslektaşlarıyla eşit ücret talep etti ve Joseph Joachmin'in de desteği sayesinde bu talebi kabul edildi. Öğretmenlik ve virtiözlük kariyerinin yanı sıra, Le Trésor des pianistes adlı, 16. yy-19.yy arasında yazılmış klavsen ve piyano eserlerinin derlemesi niteliğindeki bir kitabın yayıncılığını ve editörlüğünü de yaptı. Farrenc, Académie des Beaux-Arts adlı akademik birliğin (Fransız Enstitüsü'nün bir bileşeni) oda müziği alanında üstün nitelikte eserler veren sanatçılara verdiği Prix Chartier ödülüne, 1861'de ve 1869'da olmak üzere, iki kez layık görüldü. Ancak tüm bu başarılarına rağmen, Paris Konservatuvarında kompozisyon dersi vermesine hiçbir zaman izin verilmedi -1870lere kadar kadınların kompozisyon derslerine öğrenci olarak katılmasına bile izin verilmedi.

Farrenc, Paris'te öldü.

Eserleri

1920lerde ve 1830larda yalnızca piyano için eserler yazdı. Bu eserlerden bazıları, Robert Schumann tarafından övgüyle karşılandı. 1830larda oda müziği ve orkestra müziği eserleri yazma denemelerine başladı. Oda müziği eserlerinin çoğunu 1840larda yazdı. Oda müziği besteleri, yazdığı en iyi eserler olarak kabul edilir. Üflemeli ve yaylı çalgılarla piyanonun birlikte seslendireceği eserler üretmiştir. Bu eserler, kocasıyla birlikte açtıkları Éditions Farrenc yayınevi tarafından yayınlandı. 20. yüzyıla gelindiğinde bu eserler unutulmuştu fakat 20. yüzyılın sonlarında kadın bestecilere yönelik ilgi ve onları yeniden keşfetme çabası sayesinde tekrar hatırlandı.

Farrenc,1843-47 arasında beş orkestra eseri yazdı. Bunlardan ikisi uvertür, üçü senfonidir. Hepsi, yaşadığı dönemde Paris'te defalarca icra edilmiştir. Bazıları yurtdışında da duyulmuştur. Dönemin çok ünlü piyanist ve bestecilerinden William Vincent Wallace, Farrenc'in 3 no'lu senfonisi için, Schumann ve Mendelssohn senfonileri ile kıyaslanabilecek düzeyde olduğunu söylemiştir.

Yaşadığı dönemde Fransa'da opera çok popüler olduğu halde, opera eseri yazmadı. Bu konuda da çalıştığı, ancak bestelediği operaya libretto yazacak kimseyi bulamadığı iddia edilmektedir.

Beste çalışmalarının yanı sıra, Farrenc, kocasının ölümüne dek, onunla birlikte Le trésor des pianistes adlı antoloji üzerinde çalıştı. Kocasının 1865'te ölümü üzerine, 23 ciltlik antolojinin son 11 bölümünü tek başına tamamladı ve eseri yayınlamakla kalmayıp bu antolojideki eserleri öğrencileriyle birlikte seslendirdiği bir dizi konser verdi. Bu antolojide, müzik eserlerinin yanı sıra, muazzam miktarda tarihsel arka plan bilgisi ve özelikle unutulmuş süsleme tarzları üzerine açıklama ve yorumlar bulunmaktadır.

Müzik tarihindeki önemi

Bir piyano virtüözü ve konser solisti olarak kadın müzisyenlere öncülük eden Clara Schumann'dan yaklaşık on sene önce piyano virtüözlüğü ve konser solistliği yapmıştır. Adı, ünlü müzikograf Antoine François Marmontel'in 1878'de yayınladığı Les Pianistes célèbres ("Ünlü Piyanistler") adlı eserde yer almaktadır. Br besteci olarak Farrenc, senfoni yazmış çok az sayıda kadından biridir. Bir yayıncı ve editör olarak Farrenc, 23 ciltlik antoloji çalışmasıyla, önceki dönemlerde klavyeli enstürmanlar için yazılmış eserlerin bilinirliğinin ve anlaşılırlığının artmasına büyük katkı vermiştir.