Linnaean taksonomi
Linnaean taksonomi iki ilgili kavramdan biri anlamına gelir:
- Systema Naturae (1735) ve sonraki çalışmalarında ortaya koyduğu gibi, L. tarafından oluşturulan özel biyolojik sınıflandırma (taksonomi) formu. Linnaeus taksonomisinde üç Alem bulunmaktadır ve bunlar da, Takımlar, Cinsler ve Türlere bölünmüştür.[1]
- Genel olarak organizmaların sıralama temelli sınıflandırması için bir terim. Yani, kelimenin geleneksel anlamıyla taksonomi: sıralamaya dayalı bilimsel sınıflandırmadır. Bu sıralama Linnaeus'a atfedilir; ancak sınıflandırma Platon ve Aristoteles'e kadar uzanır. Beri taraftan günümüzdeki nihail hali de L. tarafından verilmemiştir.
Linnaeus'un taksonomisi[değiştir | kaynağı değiştir]
L. Imperium Naturae'de Regnum Animale, Regnum Vegetabile ve Regnum Lapideum olmak üzere üç alem öngörmüştür. Bu yaklaşım, hayvan, bitki ve mineral alemleri olarak bilinir. Linnaeus'un çalışması bilim üzerinde büyük bir etkiye sahiptir; biyolojik isimlendirme için bir temel olarak kabul edilir ve günümüzde de büyük ölçüde kullanılır. Bitkileri kapsayan Species Plantarum'un ilk baskısı (1753) ve hayvanları kapsayan Systema Naturae'nin onuncu baskısı (1758), bu alanlardaki biyolojik isimlendirmenin miladı kabul edilir.[2]
Bitkilerin sınıflandırılması[değiştir | kaynağı değiştir]
Systema Sexuale'ye göre, L.'un sınıf ve takımları, hiçbir zaman doğal grupları temsil etmeyi amaçlamadı, sadece tanımlama için kullanılıyordu. On dokuzuncu yüzyıla kadar da bu amaçla kullanıldılar.[3] Her sınıfın içinde birkaç takım vardı.
L.'un Cinsel Sistem bazlı sınıflandırdığı bitki sınıfları:
- Sınıf 1. Monandria: çiçekler 1 ercikli
- Sınıf 2. Diandria: çiçekler 2 ercikli
- Sınıf 3. Triandria: çiçekler 3 ercikli
- Sınıf 4. Tetrandria: çiçekler 4 ercikli
- Sınıf 5. Pentandria: çiçekler 5 ercikli
- Sınıf 6. Hexandria: çiçekler 6 ercikli
- Sınıf 7. Heptandria: çiçekler 7 ercikli
- Sınıf 8. Octandria: çiçekler 8 ercikli
- Sınıf 9. Enneandria: çiçekler 9 ercikli
- Sınıf 10. Decandria: çiçekler 10 ercikli
- Sınıf 11. Dodecandria: çiçekler 12 ercikli
- Sınıf 12. Icosandria: çiçekler 20 ya da daha fazla ercikli
- Sınıf 13. Polyandria: çiçekler çok sayıda erciklidir ve çiçek tablasındadır
- Sınıf 14. Didynamia: çiçekler 4 erciklidir ve bunların ikisi uzun ve ikisi kısadır
- Sınıf 15. Tetradynamia: çiçekler 6 erciklidir ve bunların dördü uzun ve ikisi kısadır
- Sınıf 16. Monadelphia; başçıklı çiçekler ayrı ancak iplikçikler en azından tabanda birleşiktir
- Sınıf 17. Diadelphia; ercikli çiçekler iki ayrı grupta birleşmiştir
- Sınıf 18. Polyadelphia; ercikli çiçekler birkaç ayrı grupta birleşmiştir
- Sınıf 19. Syngenesia; ercikli çiçekler başçıklarda birleşmiştir
- Sınıf 20. Gynandria; ercikli çiçekler dişi organlarda birleşmiştir
- Sınıf 21. Monoecia: tek evcikli bitkiler
- Sınıf 22. Dioecia: iki evcikli bitkiler
- Sınıf 23. Polygamia: çok evcikli bitkiler
- Sınıf 24. Cryptogamia: Eğrelti otları, mantarlar, algler ve briyofitler dahil "çiçeksiz" bitkiler
Hayvanların sınıflandırılması[değiştir | kaynağı değiştir]
.png)
Sadece Hayvanlar aleminde Linnaeus'un taksonomisi hala az ya da çok tanınırdır ve bu isimlerden bazıları hala kullanımdadır. L. Hayvanlar alemini eserinin 1758 yılındaki onuncu baskısında altı sınıfa ayırdı, bunlar şunlardı:
- Sınıf 1. Mammalia (memeliler)
- Sınıf 2. Aves (kuşlar)
- Sınıf 3. Amphibia (amfibiler)
- Sınıf 4. Pisces (balıklar)
- Sınıf 5. Insecta (böcekler)
- Sınıf 6. Vermes (solucanlar)
Minerallerin sınıflandırılması[değiştir | kaynağı değiştir]
Minerallerin sınıflandırılması uzun süredir kullanım dışıdır. Systema Naturae'nin 1758 yılındaki onuncu baskısı ile önerilen sınıflar şunlardı:
- Sınıf 1. Petrae
- Sınıf 2. Minerae
- Sınıf 3. Fossilia
- Sınıf 4. Vitamentra
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Linnaeus, the man and his work. Revised. Canton, MA, USA: Science History Publications/USA. 1994. ISBN 978-0881351552. OCLC 30154266.
- ^ Systema naturae 250 : the Linnaean ark. Polaszek, Andrew. Boca Raton, FL: CRC Press. 2010. ISBN 9781420095012. OCLC 237886102.
- ^ An introduction to the study of botany: including a treatise on vegetable physiology, and descriptions of the most common plants in the middle and northern states. Robinson, Pratt & Co. 1837. 4 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2021.
- ^ a b Linnaeus 1753.