Lehistan sefiri yoldadır
Lehistan sefiri yoldadır ya da Lehistan sefiri henüz gelmedi, kendisi yoldadır (Lehçe: poseł Lechistanu jeszcze nie przybył), Polonya'daki şehir efsanesinden bir satırdır ve yine efsaneye göre Osmanlı İmparatorluğu padişahı tarafından yabancı diplomatların kabul seremonisi sırasında protokol şefinin yanıtı olarak duyurulmuştur.
Hikâyeye göre Polonya'nın bölünmesinden sonra Osmanlı İmparatorluğu'nun padişahı her yabancı diplomatik heyet kabulündenden önce Polonya-Litvanya Birliği’nin temsilcisine ayrılmış bir sandalyeyi daima boş bıraktırır, seremoni sırasında ise protokol şefine gösterişli bir şekilde "Lehistan elçisi nerede?" diye sorar, karşılığında ise "sayın Lehistan elçisi hayati engellerden dolayı henüz teşrif edemedi" [1] ya da efsanenin diğer versiyonlarında "Lehistan sefiri henüz gelmedi", "Lehistan sefiri yoldadır" yanıtlarını alırmış.[2]
Padişahın Lehistan sefirinin neden seremonide olmadığını sormasının altında Osmanlı Devleti'nin 1795'te Polonya-Litvanya Topluluğu'nun bölünmesine karşı bir diplomatik protesto tavrı yattığı söylenir. Osmanlı Devleti'nin diplomatik teamüllerinde böyle bir alışkanlığa dair hiçbir yazılı kayıt bulunmadığından tarihçiler hikâyenin doğruluğuna dair şüpheler öne sürseler de, Osmanlı İmparatorluğu'nun Polonya-Litvanya Topluluğu'nun bölünmesini tanımadığı geniş çapta kabul edilen bir olaydır.[1][2][3]
Hikâyenin temeli, Polonya-Litvanya Topluluğu'nun 1795'te Prusya Krallığı, Rusya İmparatorluğu ve Habsburg monarşisi arasında bölünmesini tanımayan tek büyük ülkenin Osmanlı İmparatorluğu olmasından kaynaklanmaktadır. Bazı kaynaklarda Kaçar İran'ın da bu bölünmeyi tanımadığı belirtilir.[4][5]
Bu hikâyenin ilk yazılı kaydı 1936-1945 yılları arasında Polonya'nın Türkiye'deki büyükelçisi olan Michał Sokolnicki'ye aittir. Hikâyeyi İstanbul Polonya toplumunu tanıyan bir Türk subayı ve politikacı olan Ali Fuat Cebesoy'dan öğrendi. Cebesoy, bu alışkanlığın saltanat sonuna kadar devam ettiğini, Sultan II. Abdülhamid döneminde genç bir subay olarak buna bizzat şahit olduğunu iddia etti.[1]
On dokuzuncu yüzyılın başlarından kalma böyle bir alışkanlığa dair hiçbir kayıt bulunmadığından, tarihçiler açıklamanın doğruluğuna şüpheyle yaklaşmaktadır.[3]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c Sokolnicki, Michał: Polityka Piłsudskiego a Turcja, vol. 6. Niepodległość. London: Wydawn. Instytutu Józefa Piłsudskiego Poświęconego Badaniu Najnowszej Historii Polski, 1958.
- ^ a b "Turcja. Państwo, które nigdy nie uznało rozbiorów Rzeczypospolitej". twojahistoria.pl (Lehçe). 23 Şubat 2018. 8 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2024.
- ^ a b "Where is the Deputy of Lehistan?". poloniaottomanica.blogspot.com. 11 Şubat 2014. 8 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2024.
- ^ Grajewski, Radosław Żurawski vel (2015). "Poland in the Period of Partitions 1795–1914". Eleonora Bielawska-Batorowicz (Ed.). Poland. History, Culture and Society. Selected Readings. Łódź: University of Łódź. s. 110. ISBN 978-8392310945. 13 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2024. r eksik
|soyadı1=(yardım) - ^ Dominik, Paulina D. (2016). "From the Polish Times of Pera: Late Ottoman Istanbul through the Lens of Polish emigration". Anna Hofmann (Ed.). History Takes Place: Istanbul. Dynamics of Urban Change. Berlin: Jovis Verlag. s. 94. ISBN 978-3868593686. 29 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2024. r
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım); r eksik|soyadı2=(yardım)