Laz Dimitri
Laz Dimitri veya Trabzonlu Laz Dimitri, Üsküdarlı Vasıf Hoca'nın hakkında destan yazdığı kayıkçı ve tulumbacıdır.[1] Destan, Laz Dimitri'nin şabb-ı emred (sakalı çıkmamış delikanlı) Yani'yi öldürmesini konu alır. Destanın ilgi çeken yanlarından biri, bu dönemde eşcinsel ilişkilerin yaygın ve normal karşılandığını göstermesidir.[2]
Destan[değiştir | kaynağı değiştir]
Aslen Trabzonlu olan Dimitri, Rum asıllıydı.[3] Reşad Ekrem Koçu'ya göre, Laz Dimitri, çok yakışıklı ve endamlı biriydi.[4] Laz Dimitri, Galata'daki Yağkapanı İskelesi'ndeki kayıkçı ve Hendek Sandığı'nda tulumbacı olarak çalışıyordu. Eylül 1880 tarihinde, 30'lu yaşlarındaki Laz Dimitri ve çırak balıkçı Yani, Galata tavernalarında içip sarhoş olduktan sonra tekne turuna çıkmaya karar verdiler. Yağkapanı İskelesi'ne döndüklerinde, Yani, Laz Dimitri'ye "Seni köpek!" diye bağırmaya başladı. Dimitri'nin "sen kime köpek diyorsun?" sorusuna "Sana!" diye cevap verdi. Konu hakkında yazılmış hikâyeli şarkılara göre, Laz Dimitri'nin Yani'ye aşıktı ama bu aşk tek taraflıydı. Yani'nin Laz Dimitri'ye verdiği cevapları rıhtımdan izleyen tulumbacılar, Laz Dimitri'nin durumuna kahkahalarla gülmeye başladılar. Gururu incinen Laz Dimitri, öfkeyle Yani'yi bıçakla öldürdü. Laz Dimitri'nin tulumbacı arkadaşları, bu olay hakkında destan yazması için birçok cinayet destanı yazan Üsküdarlı Vasıf Hoca'ya (Vasıf Hiç) para verirler. Vasıf Hoca, Laz Dimitri'nin bakış açısından olayı anlatan bir destan yazdı.[5]
Sonraki yıllarda Azebkapusu İskelesi açıklarında başına ağır bir objeyle vurularak öldürüldükten sonra denize atılmış bir cesedin ihbar edilmesinden sonra suçlu olarak yakalandı. Ceza olarak idamla eş değer kabul edilen teşhir cezasından sonra 15 yıl prangabentlik cezasına çarptırılıdı.[6]
Laz Dimitri, Saka Aziz Baba tarafından vurularak öldürüldü. Saka Aziz Baba sonrasında Sinop Cezaevi'ne gönderildi.[7]
Eşkiya Çerkes Ali'yi yetiştirmişti.[8]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Koçu, Reşat Ekrem (1981). Yangın var!--İstanbul tulumbacıları teşkilâtları, kıyafetleri, yaşayışları, en seçkin sı̂mâlarının portreleri, türlü türlü cilveli hayat hikâyeleri ve edebiyâtı ile ve İstanbul yangınları, İstanbul itfaiyesi. Ana Yayınevi. ss. 252, 253. Erişim tarihi: 18 Şubat 2024.
- ^ Toplumsal tarih 85-96. sayılar. Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı. 2001. ss. 5, 9. Erişim tarihi: 18 Şubat 2024.
- ^ Türker, Orhan (2000). Galata'dan Karaköy'e bir liman hikayesi. Sel Yayıncılık. s. 98. ISBN 9789755701127. Erişim tarihi: 18 Şubat 2024.
- ^ İhsan Erdinçli (2020). "İstanbul Meyhânelerinde Sıra Dışı Eğlenceler: 17. Yüzyıldan 20. Yüzyıla Müzik, Raks Ve Cinsellik". dergipark.org.tr. 27 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2024.
- ^ Nurçin İleri (2017). "Between the Real and the Imaginary: Late Ottoman Istanbul as a Crime Scene". jstor.org. 27 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2024.
- ^ İstanbul ansiklopedisi: Bardakçı sokağı-Berduş. İstanbul Ansiklopedisi ve Neşriyat Kollektif Şirketi. 1961. s. 2766. Erişim tarihi: 18 Şubat 2024.
- ^ Nahit Sırrı Örik. "İstanbul ansiklopediSİ Büyükada Camii (Resim: Kemal Zeren)". muhaz.org. 27 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2024.
- ^ Reşat Ekrem Koçu. "İskender Pala-Ayine". docplayer.biz.tr. 27 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2024.