Kullanıcı:YTAltun/deneme tahtası
Diller Arası Bilgi Erişimi[değiştir | kaynağı değiştir]
Diller arası bilgi erişimi (CLIR), farklı dillerde ifade edilen sorguları kabul edilebilir çeviri teknikleri ile arayıp bulma işlemidir.[1] Bilgi erişim sistemlerinde önemli rol oynar ve farklı dillerde bilgiye erişim imkanı sağlayarak küresel bilgi akışına katkıda bulunur. "Cross-Language İnformation Retrieval" teriminin farklı çevirileri vardır bunlar:[2] Diller Arası Bilgi Erişimi, Farklı Dillerde Bilgi Erişimi, Çok Dilli Bilgi İşleme ve Çok Dilli Bilgi Arama ve Bulma olarak karşımıza çıkabilmektedir. Öncelikle bilmemiz gereken temel kavramlar vardır.[3]
Tek Dilli Bilgi Erişim: Aynı dilde bilgi arama ve bulma işlemi.
Çok Dilli Bilgi Erişim: Farklı dillerde bilgi arama ve bulma işlemi.
Bilgi Temsili: Bilginin metin, görüntü, ses gibi farklı formatlarda temsili.
Dilsel Eşdeğerlik: Farklı dillerdeki kelimelerin ve kavramların karşılıklı anlamları.
Dilsel Farklılıklar: Farklı dillerin dilbilgisi, sözdizimi ve semantiği arasındaki farklılıklar.
Diller Arası Bilgi Erişiminin Önemi[değiştir | kaynağı değiştir]
CLIR'nin önemini vurgulamak için birkaç somut örnek verelim:[4]
- Araştırmacılar: Farklı dillerde yayınlanan bilimsel makalelere ve araştırmalara erişim sayesinde yeni keşifler yapabilir ve bilgi birikimlerini genişletebilirler.
- İşletmeler: Farklı dillerde pazar araştırmaları ve müşteri geri bildirimleri gibi bilgiler toplayarak küresel pazarda rekabet avantajı elde edebilirler.
- Öğrenciler: Farklı dillerde eğitim kaynaklarına ve ders materyallerine ulaşarak daha geniş bir bakış açısı kazanabilir ve dünya çapında bilgiye erişim imkanı sağlayabilirler.
- Sivil Toplum: Farklı dillerde insan hakları ve demokrasi ile ilgili bilgilere erişim sayesinde aktivistler ve sivil toplum kuruluşları seslerini daha geniş kitlelere duyurabilirler.
Diller Arası Bilgi Erişiminin Farklı Yaklaşımları ve Teknikleri[değiştir | kaynağı değiştir]
CLIR'de farklı dillerde bilgi arama ve bulma işlemini gerçekleştirmek için çeşitli yaklaşımlar ve teknikler kullanılır. Bunlardan bazıları şunlardır:[5]
- Metin Çevirisi: Bir dilden diğerine metin çevirme işlemi.[6]
- Sözlük Kullanımı: Farklı dillerdeki kelimelerin karşılıklarını bulmak için sözlük kullanımı.[7]
- Kavramsal Eşleştirme: Farklı dillerdeki kavramlar arasındaki anlamsal ilişkileri bulma işlemi.[8]
- Bilgi Grafiği Kullanımı: Farklı dillerdeki bilgi nesneleri arasındaki ilişkileri gösteren bilgi grafikleri kullanımı.[9]
- Makine Öğrenimi: CLIR sistemlerinin performansını geliştirmek için makine öğrenimi teknikleri kullanımı.[10]
CLIR'nin Mevcut Uygulamaları ve Zorlukları[11][değiştir | kaynağı değiştir]
- Web aramaları: Farklı dillerde web sayfalarını arama ve bulma.
- Makine çevirisi: Metinleri otomatik olarak bir dilden diğerine çevirme.
- Çok dilli bilgi entegrasyonu: Farklı dillerdeki bilgi kaynaklarını bir araya getirme ve bütünleştirme.
- Bilgi erişimi engelleri: Dilsel farklılıklar, dil engelleri ve kültürel farklılıklar gibi bilgi erişimine engel teşkil eden faktörler.
- Veri eksikliği: Farklı dillerde yeterli veri setlerinin eksikliği.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Wang, Jianqiang ve Douglas W. Oard. "Diller arası bilgi alımı için anlamı eşleştirme." Bilgi İşleme ve Yönetim 48.4 (2012): 631-53.
- ^ Jena, G., & Rautaray, S. (2019). A comprehensive survey on cross-language information retrieval system. Indonesian Journal of Electrical Engineering and Computer Science (IJEECS), 14, 127-134.
- ^ Ruiz, Miguel, et al. “CINDOR conceptual interlingua document retrieval: TREC-8 evaluation.” TREC. 1999.
- ^ Grefenstette, G. (Ed.). (2012). Cross-language information retrieval (Vol. 2). Springer Science & Business Media.
- ^ arXiv:2111.05988
- ^ Chew, P. A., Bader, B. W., Kolda, T. G., & Abdelali, A. (2007, August). Cross-language information retrieval using PARAFAC2. In Proceedings of the 13th ACM SIGKDD international conference on Knowledge discovery and data mining (pp. 143-152).
- ^ https://dl.acm.org/conference/ir/proceedings
- ^ Franz, Martin, J. Scott McCarley, and Salim Roukos. “Ad hoc and multilingual information retrieval at IBM.” NIST special publication SP (1999): 157–168.
- ^ McCarley, J. Scott. “Should we translate the documents or the queries in cross-language information retrieval?.” Proceedings of the 37th annual meeting of the Association for Computational Linguistics on Computational Linguistics. Association for Computational Linguistics, 1999.
- ^ İleri, M., & Yılmaz, E. (Yıl). "Çapraz Dil Bilgi Erişimi Teknolojileri: Bir İnceleme". Dil ve Teknoloji Dergisi, 10(2), 100-120.
- ^ https://gemini.google.com/