Kullanıcı:Busdemir/deneme tahtası

Gülsüm Niyazi

Gülsüm Niyazi, Osmanlı’nın son zamanlarında ve Cumhuriyet’in ilk yıllarında modern ölçüde eserler vermiş ilk kadın yazarlarımızdan biridir. Niyazi, Tanzimat dönemiyle birlikte edebiyat dünyasında sesini duyurmaya başlayan diğer kadın yazarlar gibi kadının toplumdaki yerini, ev-aile ilişkilerini ve evlilik kurumunu konu alan hikayeleriyle tanınmaktadır.

Edebi Katkıları

On dokuzuncu yüzyılın sonundan yirminci yüzyılın başlarına kadar meydana getirilen eserlerde sıklıkla ele alınan konuların başında kadın, aile ve evlilik kurumu gelmektedir. Eserlerinde bu konulara yer veren başarılı kadın yazarlarımızdan biri de şüphesiz Gülsüm Niyazi’dir. Yazarın Orhaniye Matbaası’nda 1925 yılında basılmış ve aradan geçen yıllar içinde unutulmuş Son Basamak adlı eseri uzun zaman sonra tekrardan hatırlanmış ve günümüz Türkçesine çevrilerek raflarda yerini bulmuştur. Türk kadının toplumdaki yerini ve toplumsal değişim sürecindeki duygusal dalgalanmalarını Son Basamak eserinde gözler önüne seren Gülsüm Niyazi, özellikle Tanzimat sonrası dönemde hak ve özgürlük talebi mücadelelerinde boy göstermeye başlayan kadınların seslerini duyurmalarında öncülük etmiştir. Eser, diğer bir yönüyle Osmanlı İmparatorluğu döneminden ulus devlet anlayışına sahip Türkiye devletine geçiş aşamasında aile ilişkilerine ve evlilik kurumuna ait izlerin sürülmesi ve Cumhuriyet ile birlikte getirilen yeniliklerin ikili ilişkiler odağında ortaya koyduğu farkların incelenmesi bakımından önemli bir örnek teşkil etmektedir.

Son Basamak

Toplamda yedi farklı öyküden oluşan bu eser hikâye içinde hikâye anlatma tekniği kullanılarak meydana getirilmiştir. Yazar, kaleme aldığı metinlerde özellikle İstanbul’un üst sınıflarına mensup çiftlerinin ilişkilerine odaklanmış ve evlilik kurumuna kadın ve erkek olmak üzere iki farklı cinsiyet perspektifinden yaklaşmayı bilmiştir. Son Basamak, barındırdığı bu özellik sayesinde çoğunlukla kadınların tecrübelerini temel alan ve tek bir cinsiyetin odağında işlenerek ilerleyen evlilik hikayelerinden farkını ortaya koymuştur.

Son Basamak’ta Yer Alan Hikayeler:

·        Tereddüt: Dürnev’den Beria’ya

·        Güzel Fahire Hanım

·        Beyaz Gölge

·        Daüssirka

·        Naciye’nin Kabul Günleri

·        Ölüye Aşık

·        Çengel

Eserde yer verilen hikayelerin büyük bir kısmı; ikili ilişkiler, aldatmalar, aldanışlar, saplantılar ve bireyin ait olduğu sınıfsal konumun ilişkilere yansıması gibi konulara değinirken ‘Çengel’, dönemi daha geniş bir çerçeveden ele almış; topluma sosyal ve tarihsel açıdan yaklaşmıştır. Çocukluğu ve kent tecrübelerini de içinde bulundurması bakımından ‘Çengel’, diğer hikayelerden ayrılır.

Ekler

Günümüzde gelinen noktada ise çeşitli edebiyat derlemecileri TÜBİTAK tarafından desteklenen bir proje kapsamında, aralarında Gülsüm Niyazi, Fatma Aliye ve Makbule Leman gibi isimlerin de bulunduğu; 1896-1925 yılları arasında kadın erkek ilişkilerine ve evliliğe yönelik eserler veren sekiz farklı kadın yazarı İzdivaçlar, İttifaklar ve İhtilaflar adlı eserde bir arada toplamışlardır. Meydana getirilen bu derleme eser sayesinde Osmanlı’nın son yıllarında değişen sosyal dinamiklerin evlilik kurumuna yansımalarını ve çiftler üzerindeki duygusal etkilerini, dönemin kadın yazarlarının gözüyle incelemek mümkündür.

Son Basamak’ın günümüz Türkçesine çevrilmiş halinin yanı sıra orijinal metnine de ulaşmak mümkündür.