Kolektif kabine sorumluluğu
Kolektif kabine sorumluluğu,[1] parlamenter sistemlerde kabine üyelerinin, özel olarak katılmış olsalar bile kabinede alınan tüm hükûmet kararlarını kamuoyu önünde desteklemek zorunda oldukları anayasal bir gelenektir. Bu destek, yasama organında hükûmet lehine oy kullanmayı da içerir. Bazı komünist siyasi partiler, demokratik merkeziyetçilik ilkesini merkez komitelerine uygularlar.
Bir Bakanlar Kurulu üyesi, Bakanlar Kurulu kararına açıkça itiraz etmek isterse, Bakanlar Kurulu'ndaki görevinden istifa etmek zorundadır.
Kolektif kabine sorumluluğu, parlamentoda güvensizlik oyu alındığında hükûmetin kolektif olarak sorumlu olduğu ve bu nedenle tüm hükûmetin istifa ettiği gerçeğiyle ilgilidir. Bu durumda yeni bir hükûmet kurulacak veya parlamento feshedilecek ve genel seçimler yapılacaktır. Kolektif kabine sorumluluğu, bakanların kendi departmanlarının işleyişinden sorumlu oldukları ve dolayısıyla departman hatalarından suçlu tutulabilecekleri bireysel bakanlık sorumluluğuyla aynı değildir.
Genel bakış[değiştir | kaynağı değiştir]
Kolektif kabine sorumluluğu, parlamento hükûmetlerinde bir geleneğe dayanır ve başbakanın kabine bakanlarını atama sorumluluğunu içerir. Kabine bakanları genellikle başbakanın ait olduğu siyasi partiden seçilir, böylece yasa yapma sürecinde kolektif karar alma hızlı ve etkili olur. Örneğin Amerika Birleşik Devletleri'nde olduğu gibi başkanlık sisteminden farklı olarak, parlamento sisteminde yürütme ve yasama organları birbirine bağlıdır. Başbakan, yürütme kararlarının her zaman kabine tarafından desteklenmesine güvenir.[2] Kabine üyelerinin bir yürütme kararına açıkça karşı çıktığı durumda kabine kolektif sorumluluğunun ihlali, istifa veya kabineden çıkarılmayla sonuçlanır.[3] Avustralya'da Yeni Güney Galler Parlamento Kütüphanesi Araştırma Servisi, "kolektif bakanlık sorumluluğunun bir yönü, bakanların, özellikle kabine tarafından alınan büyük hükümet kararlarından sorumlu olduğunu ve kişisel olarak bu kararlara itiraz etmelerine rağmen, bakanların bu kararları kabul etmeye ve savunmaya hazır olmaları veya kabineden istifa etmeleri gerektiğini" açıklar.[3]
Kabine kolektif sorumluluğu iki ana özellikten oluşur:
- Kabine gizliliği
- kabine üyeleri yapılan tartışmaların içeriğini açıklamamalıdır. Bu, kabine üyelerinin özel olarak tartışmasına ve endişelerini dile getirmesine olanak tanır.
- Kabine dayanışması
- kabine üyeleri alenen ortak bir tutum sergilemeli ve alınan karara özel olarak katılmasalar bile hükümetle oy kullanmalıdır.
Kolektif sorumluluk, kabine dışından Bakanlar atanarak aşılamaz.[4] Bu durum, Yeni Zelanda'da 2005-2008 yılları arasında Winston Peters ve Peter Dunne'nin kabine dışında Bakanlar olmalarına rağmen, partilerinin koalisyonun bir parçası olarak kabul edilmemesine rağmen gerçekleşmiştir.
Amerika Birleşik Devletleri gibi parlamenter olmayan hükûmetlerde, kabine kolektif sorumluluğu resmi olarak uygulanmaz. Bu durum, yürütme ve yasamanın politika yapma sürecinde daha net bir şekilde ayrılmasından kaynaklanır. Amerika Birleşik Devletleri başkanının kabine üyeleri aynı anda Kongre'de görev yapamazlar ve dolayısıyla yürütme tarafından desteklenen yasama faaliyetlerine oy veremezler. Başkan, Kongre tarafından kabul edilen yasaları veto yetkisine sahiptir. Kabine üyeleri için kabine birliği ve kolektif anlaşma, kabine istikrarı ve parti politikaları için önemlidir, ancak kabine üyeleri başkanın önerdiği veya desteklediği yasaları resmen desteklemek zorunda değillerdir. Bununla birlikte, kabine üyesinin çıkarı, başkanın politikalarını desteklemek ve uyumlu olmak yönündedir, çünkü başkanın keyfi olarak onları görevden alabileceği veya başka bir göreve atabileceği bir görevdedirler.[5]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Gay, Oonagh; Powell, Thomas. Research Paper 04/82: "The collective responsibility of Ministers – an outline of the issues" 8 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Parliament and Constitution Centre, the House of Commons Library. 15 November 2004. p. 7: "As with so much of the United Kingdom constitutional and political system, collective ministerial responsibility is not something created or explained in some statute or constitutional document."
- ^ Leroy Way. "British and American Constitutional Democracy". 17 Ocak 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Griffith, Gareth (2010). Minority governments in Australia 1989-2009: accords, charters and agreements. [Sydney, N.S.W.]: NSW Parliamentary Library Research Service. ISBN 978-0-7313-1860-5.
- ^ Cabinet Office Cabinet Manual 2008 (Wellington, 2008) para 3.20
- ^ Petersen, Eric (19 Mayıs 2005). "Congress: A brief comparison of the British House of Commons and the U.S. House of Representatives". Congressional Research Service: 3-15.