Kloroplatinik asit sayfasının kaynağını görüntüle

{{Kimya bilgi kutusu|Ad=Kloroplatinik asit|ResimDosyası=Chloroplatinic-acid-2D.svg|ResimDosyası1=(H3O)2PtCl6_structure_from_Xray_diffraction.tif|ResimBoyutu1=|ResimAdı1=|ResimDosyası2=Platinum_compounds.jpg|ResimAdı2=|ResimBoyutu2=|ResimBoyutu3=|ResimDosyası3=|ResimAdı3=|ResimDosyasıL1=|ResimBoyutuL1=|ResimAdıL1=|ResimDosyasıR1=|ResimBoyutu=|ResimAdı=|ResimBoyutuR1=|ResimAdıR1=|Kısım2={{Kimyakutu Özellikler
|  Formül = H<sub>6</sub>Cl<sub>6</sub>O<sub>2</sub>Pt
|  MolarKütle = 409.81 g/mol
|  Görünüm = Kırmızımsı kahverengi katı
|  Yoğunluk = 2.431 g/cm<sup>3</sup>
|  ErimeNoktası = 60 °C (140 °F)
|  Erime_notları = 
|  KaynamaNoktası = ayrışır
|  Kaynama_notları = 
|  Çözünürlük = Son derece çözünür
|  ÇözünürDiğer = 
|  Çözücü = 
|  LogP = 
|  BuharBasıncı = 
|  HenrySabiti = 
|  AtmosferikOHOranıSabiti = 
|  pKa = 
|  pKb = }}|ResimDosyasıR2=|ResimBoyutuR2=|ResimAdıR2=|IUPACAdı=Dihidronyum hekzakloroplatinat(2-)|SistematikAd=|ResimDosyasıL2=|Kısım1={{Kimyakutu Tanımlayıcılar
|  Kısaltmalar = 
|  CASNo = 16941-12-1
|  CASNo_Ref =
|  CASNos =
|  CASOther =
|  PubChem = 61859
|  EINECS = 
|  EC-number = 241-010-7
|  EINECSCASNO = 
|  UNNumber =
|  DrugBank =
|  KEGG =
|  MeSHName =
|  ChEBI =
|  RTECS = TP1510000
|  ATCvet = 
|  ATCCode_prefix = 
|  ATCCode_suffix = 
|  ATC_Supplemental =
|  SMILES = Cl[Pt-2](Cl)(Cl)(Cl)(Cl)Cl.[OH3+].[OH3+]
|  InChI = 
|  Beilstein =
|  Gmelin =
|  ChemSpiderID = 55731
|  3DMet =}}|DiğerAdlar=Hekzakloroplatinik asit|Kısım3={{Kimyakutu Yapı
|  KristalYapısı =
|  Coordination =
|  MolShape = }}|Kısım4={{Kimyakutu Termokimya
|  DeltaHf = 
|  DeltaHc = 
|  Entropi = 
|  IsıKapasitesi = }}|Kısım5={{Kimyakutu Farmakoloji
|  AdminRoutes = 
|  Bioavail = 
|  Metabolism = 
|  HalfLife = 
|  ProteinBound =
|  Excretion = 
|  Legal_status = 
|  Legal_US = 
|  Legal_UK = 
|  Legal_AU = 
|  Legal_CA = 
|  PregCat = 
|  PregCat_AU = 
|  PregCat_US = }}|Kısım6={{Kimyakutu Patlayıcılık
|  ŞokDuyarlılık = 
|  SürtünmeDuyarlılık = 
|  PatlamaHızı = 
|  REFaktörü = }}|Kısım7={{Kimyakutu Tehlikeler
|  DışMSDS = 
|  ABSınıf = 
|  ABİndeks = 
|  AnaTehlikeler = Toksik, aşındırıcı
|  NFPA-H = 2
|  NFPA-F = 0
|  NFPA-R = 1
|  NFPA-O = 
|  Rİbareleri = {{R25}}, {{R34}}, {{R43}}
|  Gİbareleri = 
|  RGRİbareleri = 
|  ParlamaNoktası = 
|  Öztutuşma = 
|  PatlamaSınırları = 
|  LD50 =
|  PEL = }}|ResimBoyutuL2=|ResimAdıL2=|Kısım8={{Kimyakutu Benzeyen
|  DiğerAnyonlar = 
|  DiğerKatyonlar = 
|  Diğerİşlev = 
|  İşlev = 
|  DiğerBileşikler = }}
}}
'''Kloroplatinik asit''' ('''hekzakloroplatinik asit''' olarak da bilinir), [H<sub>3</sub>O]<sub>2</sub>[PtCl<sub>6</sub>](H<sub>2</sub>O)<sub>''x''</sub> (0≤x≤6) formülüne sahip bir [[inorganik bileşik]]tir. Kırmızı bir katı, genellikle sulu bir çözelti olarak önemli bir [[platin]] kaynağıdır. Genellikle kısaca H<sub>2</sub>PtCl<sub>6</sub> olarak yazılsa da, hekzakloroplatinat anyonunun (PtCl<sub>6</sub><sup>2-</sup>) [[hidronyum]] (H<sub>3</sub>O<sup>+</sup>) tuzudur.<ref name=":0">Schweizer, A. E.; Kerr, G. T. (1978). "Thermal Decomposition of Hexachloroplatinic Acid". ''[[İnorganik kimya|Inorg. Chem]].'' '''17''' (8): 2326–2327. [[DOI|doi]]:[[doi:10.1021/ic50186a067|10.1021/ic50186a067]].</ref><ref>Holleman; Wiberg (2001). ''Inorganic Chemistry'' (First ed.). New York: Academic Press. [[Isbn|ISBN]] <bdi>[[Special:BookSources/0-12-352651-5|0-12-352651-5]]</bdi>.</ref><ref>Greenwood, N. N.; Earnshaw, A. (1997). ''Chemistry of the Elements'' (Second ed.). New York: Elsevier Butterworth-Heinemann. [[Isbn|ISBN]] <bdi>[[Special:BookSources/978-0-7506-3365-9|978-0-7506-3365-9]]</bdi>.</ref> Hekzakloroplatinik asit oldukça higroskopiktir.

== Üretim ==
[[Dosya:Platin_löst_sich_in_heißem_Königswasser.jpg|bağlantı=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Platin_l%C3%B6st_sich_in_hei%C3%9Fem_K%C3%B6nigswasser.jpg|alt=Orange liquid containing bubbles|sol|küçükresim|Platin sıcak kral suyunda çözülüyor]]
Hekzakloroplatinik asit, çeşitli yöntemlerle üretilebilir. Bu yöntemlerden en yaygın olanı, platinin [[kral suyu]]nda çözülmesidir. Diğer yöntemler arasında, platin partiküllerinin sulu bir süspansiyonunun klor gazına veya elektroliz yoluyla maruz bırakılması yer alır.

Kral suyu yolu ile üretildiğinde, hekzakloroplatinik asidin aşağıdaki denklemden kaynaklandığı düşünülmektedir:<ref name=":1">Kauffman, George B. (1967). "Ammonium Hexachloroplatinate(IV)". ''Inorganic Syntheses''. '''9''': 182–185. [[DOI|doi]]:[[doi:10.1002/9780470132401.ch51|10.1002/9780470132401.ch51]]. [[Isbn|ISBN]] <bdi>[[Special:BookSources/9780470132401|9780470132401]]</bdi>.</ref><ref>Grube, H. (1963). "Hexachloroplatinic(IV) Acid". In Brauer, G. (ed.). ''Handbook of Preparative Inorganic Chemistry''. '''2''' (2nd ed.). New York: Academic Press. p. 1569.</ref>

Pt + 4 HNO<sub>3</sub> + 6 HCl → H<sub>2</sub>PtCl<sub>6</sub> + 4 NO<sub>2</sub> + 4 H<sub>2</sub>O

Ortaya çıkan turuncu/kırmızı çözelti, kahverengimsi kırmızı kristaller üretmek için buharlaştırılabilir. Bazı yazarlar, bu yöntem kullanılarak üretilen hekzakloroplatinik asidin nitrosonyum hekzakloroplatinat ile kontamine olduğunu ileri sürmektedir. Daha yeni literatür, durumun böyle olmadığını ve nitrik asit uzaklaştırıldıktan sonra, bu yöntemle hazırlanan örneklerin saptanabilir azot içermediğini gösterir.

Alternatif yöntemler araştırılmış ve tanımlanmıştır, genellikle azot kontaminasyonunun önlenmesi ile motive edilmiştir.<ref>Rudnick, Paul; Cooke, R. D. (1917). [https://zenodo.org/record/1429058 "The Preparation of Hydrochloroplatinic Acid by Means of Hydrogen Peroxide"]. ''J. Am. Chem. Soc.'' '''39''' (4): 633–635. [[DOI|doi]]:[[doi:10.1021/ja02249a011|10.1021/ja02249a011]].</ref>

== Reaksiyonlar ==
Isıtıldığında, hekzakloroplatinik asit [[platin(IV) klorür]]e ayrışır.<ref name=":0" />

: H<sub>3</sub>O)<sub>2</sub>PtCl<sub>6</sub>·''n''H<sub>2</sub>O → PtCl<sub>4</sub> + 2 HCl + (''n'' + 2) H<sub>2</sub>O

== Uygulamalar ==

=== Potasyum tayini ===
''Ayrıca bakınız: Potasyum hekzakloroplatinat''

Kloroplatinik asit, potasyumun [[kantitatif analiz]]i için popüler hale getirildi. Potasyum çözeltiden seçici olarak potasyum hekzakloroplatinat olarak çökeltilir. Belirlemeler, fazla platinat iyonu olan %85 (h/h) alkol çözeltilerinde yapıldı ve çökelen ürün tartıldı. Potasyum %0.02 ila %0.2 (m/v) oranında seyreltik olarak çözeltiler için tespit edilebilir.<ref name=":2">Smith, G. Frederick; Gring, J. L. (1933). "The Separation and Determination of the Alkali Metals Using Perchloric Acid. V. Perchloric Acid and Chloroplatinic Acid in the Determination of Small Amounts of Potassium in the Presence of Large Amounts of Sodium". ''J. Am. Chem. Soc.'' '''55''' (10): 3957–3961. [[DOI|doi]]:[[doi:10.1021/ja01337a007|10.1021/ja01337a007]].</ref>

Potasyum tayini için bu yöntem, daha önce kullanılan [[sodyum kobaltinitrit]] yöntemine kıyasla avantajlıdır, çünkü tek bir [[çökeltme]] reaksiyonu gerektirmiştir.<ref name=":2" /> Çöken ürünlerin [[Gravimetrik analiz|gravimetrik]] analizi, [[İyon-seçici elektrot|iyon seçici elektrotlar]], [[Fotoelektrik alev fotometresi|alev fotometrisi]], [[Endüktif olarak bağlı plazma atomik emisyon spektroskopisi|ICP-AES]] veya [[Endüktif olarak bağlı plazma kütle spektrometresi|ICP-MS]] gibi modern [[enstrümantal analiz]] yöntemleri ile desteklenmiştir.

=== Platinin saflaştırılması ===
''Ayrıca bakınız: [[Amonyum hekzakloroplatinat]]''

[[Amonyum klorür]] gibi bir amonyum tuzu ile işlemden sonra, kloroplatinik asit bir katı olarak çöken [[amonyum hekzakloroplatinat]]a dönüşür.<ref name=":1" /> Bir [[hidrojen]] atmosferinde ısıtıldıktan sonra amonyum tuzu elementer platine dönüşür. Platin genellikle cevherlerden izole edilir ya da artıklardan geri dönüştürülür.<ref>Cotton, S. A. (1997). ''Chemistry of Precious Metals''. London: Chapman and Hall. [[Isbn|ISBN]] <bdi>[[Special:BookSources/0-7514-0413-6|0-7514-0413-6]]</bdi>.</ref>

=== Kataliz ===
Birçok platin bileşiği gibi, kloroplatinik asit de [[hidrojenasyon]] ve ilgili reaksiyonlar için bir katalizördür (veya ön-katalizördür). İlk olarak John Speier ve [[Dow Corning]]'in meslektaşları tarafından bildirildiği gibi, olefinlere hidrosilanların ilavesini, yani [[hidrosililasyon]]u katalize eder. Erken gösterim reaksiyonlarında [[penten]]lerle [[triklorosilan]]ın (SiHCl<sub>3</sub>) izopropanol çözeltileri kullanıldı. Alkenlere silan eklenmesi ile ilgili önceki çalışmalar, verimsiz radikal reaksiyonlar gerektiriyordu.<ref>Speier, J. L.; Webster, J. A.; Barnes, G. H. (1957). "The Addition of Silicon Hydrides to Olefinic Double Bonds. Part II. The Use of Group VIII Metal Catalysts". ''J. Am. Chem. Soc.'' '''79''' (4): 974–979. [[DOI|doi]]:[[doi:10.1021/ja01561a054|10.1021/ja01561a054]].</ref><ref>Saam, John C.; Speier, John L. (1958). "The Addition of Silicon Hydrides to Olefinic Double Bonds. Part III. The Addition to Non-terminal Olefins in the Presence of Chloroplatinic Acid". ''J. Am. Chem. Soc.'' '''80''' (15): 4104–4106. [[DOI|doi]]:[[doi:10.1021/ja01548a073|10.1021/ja01548a073]].</ref> [[Karstedt katalizörü]]nün yanı sıra, Speier'in katalizörü hidrosililasyon için yaygın kullanıma sahiptir, ana dezavantaj katalizörün yumuşak özellikleridir.<ref>Sibi, Mukund P. (2001). "Hydrogen Hexachloroplatinate(IV)". ''Encyclopedia of Reagents for Organic Synthesis, 8 Volume Set''. ''Encyclopedia of Reagents for Organic Synthesis''. John Wiley & Sons. [[DOI|doi]]:[[doi:10.1002/047084289X.rh038|10.1002/047084289X.rh038]]. [[Isbn|ISBN]] <bdi>[[Special:BookSources/0471936235|0471936235]]</bdi>.</ref>

Genel olarak kloroplatinik asidin gerçek katalizörün bir öncüsü olduğu kabul edilir. Kolloidal platin veya [[Değerlik|sıfır değerlikli]] kompleksler için olası bir rol de dikkate alınmıştır.<ref>Lewis, L. N.; Sy, K. G.; Bryant, G. L.; Donahue, P. E. (1991). "Platinum-catalyzed hydrosilylation of alkynes". ''Organometallics''. '''10''' (10): 3750–3759. [[DOI|doi]]:[[doi:10.1021/om00056a055|10.1021/om00056a055]].</ref>

== İlgili bileşikler ==
[[Kral suyu]]ndan hazırlanan kloroplatinik asidin nitrosonyum hekzakloroplatinat, (NO)<sub>2</sub>PtCl<sub>6</sub> içerdiği önerilmektedir. Nitrosonyum hekzakloroplatinat, [[nitrosil klorür]] (NOCl) ve platin metalinin reaksiyonu ile elde edilir.<ref>Moravek, R. T.; Kauffman, G. B.; Mahmood, T. (1967). "Nitrosyl Hexachloroplatinate(IV)". ''Inorganic Syntheses''. '''9''': 217–220. [[DOI|doi]]:[[doi:10.1002/9780470132555.ch63|10.1002/9780470132555.ch63]]. [[Isbn|ISBN]] <bdi>[[Special:BookSources/9780470132555|9780470132555]]</bdi>.</ref> Nitrosonyum hekzakloroplatinatın su ve hidroklorik asit ile kuvvetli reaksiyona girdiği ve kral suyu ile hazırlanan kloroplatinik asidin nitrosonyum hekzakloroplatinat ile kontaminasyonu mümkün olmadığı bulunmuştur.

== Kaynakça ==
{{kaynakça}}
{{Platin bileşikleri}}
{{Hidrojen bileşikleri}}

[[Kategori:Hidrojen bileşikleri]]
[[Kategori:İnorganik bileşikler]]
[[Kategori:Kloritler]]
[[Kategori:Platin bileşikleri]]