Kilamuwa Steli

Kilamuwa Stelası Bit-Gabbari krallığının Kralı Kilamuwa'nın M.Ö. 9.yüzyılla diktirdiği bir steladır. Bu stelaya göre Kral atalarının yapamadıklarını kendisinin yapmayı başardığını iddia etmiştir. Yazıt aynı zamanda KAI 24 adıyla da bilinir.

Kilamuwa Stelası 1888-1902 yılları arasında Sam'alda Felix von Luschan ve Robert Keldeway liderliğinde yürütülen German Oriental Society seferlerinde keşfedilmiştir. Keşfi yapıldığı sırada Sam'aldaki tek Finike dilindeki (Aramice birçok yazıt daha önce bulunmuştu) yazıt olduğu düşünülmekteydi. Suriyede ise en kuzeydeki Finike dilinde yazıt olduğu sanılıyordu.

Günümüzde Vorderasiatisches Berlin Müzesinde sergilenmektedir.

Stelin açıklaması[değiştir | kaynağı değiştir]

Stel, Fenike dilinde 16 satırlık bir metindir ve Fenike alfabesinin Eski Aramice formuyla yazılmıştır.^[1]

William F. Albright'a göre, İncil arkeolojisinde çok önemli olan Mesha Steline çok benziyor.^[2]

Kral Kilamuwa sol üstte ayakta dururken sağ kolu ve parmağıyla dört Mezopotamya tanrısına hitap ederken gösterilir ve burada "sen benim tanrımsın" anlamına gelen "Ubanu tarraşu" adlı bir hareketle Mezopotamya tanrılarını aklit eder. Sol elinde kurumuş bir lotus çiçeği tutar, bu da kralın ölümünü sembolize eder.^[3] Kral kraliyet kıyafetlerini giymiş ve şapka takmıştır, metnin ilk 9 satırınının başında görülmektedir.

Transkripsiyon[değiştir | kaynağı değiştir]

İbrani alfabesi ile transkripsiyon:

אנך. כלמו. בר. חי[א‏]

מלך. גבר. על. יאדי. ובל. פ[על]

כן בנה . ובל. פעל. וכן. אב. חיא. ובל. פעל. וכן. אח

שאל. ובל. פעל. ואנ[ך]. כלמו. בר. תמל.^[4] מאש. פעלת

בל. פעל. הלפניהם. כן. בת אבי. במתכת. מלכם. אד

רם. וכל. שלח. יד לל[ח]ם. וכת. ביד. מלכם כם אש. אכלת

זקן. ו[כם.] אש. אכלת. יד. ואדר עלי חלך. ד[נ]נים. ושכר

אנך. עלי. מלך אשר. ועלמת. יתן. בש. וגבר. בסות.

אנך. כלמו. בר חיא. ישבת. על. כסא. אבי. לפן. הם

לכם. הלפנים. יתלנן. משכבם. כם. כלבם. ואנך. למי. כת. אב. ולמי. כת. אם

ולמי. כת. אח. ומי. בל חז. פן. ש. שתי. בעל. עדר. ומי. בל חז. פן. אלף. שתי. בעל

בקר. ובעל. כסף. ובעל. חרץ. ומי. בל. חז. כתן. למנערי. ובימי. כסי. ב

ץ. ואנך. תמכת. משכבם. ליד. והמת. שת. נבש. כם. נבש יתם. באם. ומי. בבנ

י אש. ישב. תחתן. ויזק. בספר ז. משכבם. אל יכבד. לבעררם. ובערר

ם. אל יכבד. למשכבם ומי. ישחת. הספר ז. ישחת. ראש. בעל. צמד. אש. לגבר

וישחת. ראש. בעל חמן. אש. לבמה. ורכבאל. בעל בת.

Tercüme[değiştir | kaynağı değiştir]

Stelin çevirisi:

"Ben Kral Chaya'nın oğlu Kilamuwa.

Kral Gabar, Ya'diya'ya hükmetti ama hiçbir şey başaramadı.

Sonra Bamah geldi ve hiçbir şey elde edemedi. Sonra babam Chaya vardı ama hiçbir şey başaramadı. sonra kardeşim vardı

Sha'il, ama o da hiçbir şey başaramadı. Ama ben TML'nin oğlu Kilamuwa,^[5] başardıklarımı

selefleri (hatta) başaramadı. Babamın evi güçlü kralların ortasındaydı,

ve her biri onu yemek için elini uzattı; ama yakıp kül eden bir ateş gibi kralların elindeydim

sakal ya da eli tüketen ateş gibidir. Danunialıların kralı beni yendi, ama ben

Asur kralını ona karşı tuttu. Bana bir koyun fiyatına bir cariye ve bir giysi fiyatına bir adam verdi.

Ben, Chaya'nın oğlu Kilamuwa, babamın tahtına oturdum. Önceki karşısında

MSHKBM'ler köpekler gibi sızlanırdı. Ama ben - kimine göre babaydım, kimine göre anneydim,

ve bazılarına göre ben bir erkek kardeştim. Hiç koyun yüzü görmemiş olanı sürü sahibi yaptım; Öküzün yüzünü hiç görmemiş olanı sahiplendim

sürü sahibi, gümüş sahibi ve altın sahibi; ve gençliğinden beri hiç keten görmemiş olan, benim günlerimde örttüler

byssus ile. MSHKBM'yi elinden tuttum ve onlar (bana) annesine yetim gibi davrandılar. Şimdi, oğullarımdan biri varsa.

Benim yerime kim oturursa bu yazıta zarar verir, MSHKBM B'RRM'yi değil, B'RRM'yi onurlandırmasın"

MSHKBM'yi onurlandırın! Ve eğer biri bu yazıyı kırarsa, Gabar'a ait olan Baal-Tzemed onun kafasını kırsın.

ve BMH'ye ait Baal-Hammon ve hanedanın efendisi Rakkabel'in kafasını ezsin!

Berlin Pergamon Müzesi'ndeki Prens Kilamuwa'nın Steli
Kilamuwa Steli taslağı
Arami kralı Kilamuwa, MÖ 825'te Bit Gabbari'deki stelinde

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ The Kilamuwa Relief: Ethnicity, class and power in Iron Age North Syria 14 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., quote: "The inscription is in the Phoenician language, while the letters themselves are in an Aramaic script. This stands in sharp contrast to most inscriptions in the North Syrian region at this time, which were in Luwian or, more rarely, in Aramaic."
^ "Is the Mesha Inscription a Forgery?". The Jewish Quarterly Review. University of Pennsylvania Press. 35 (3): 247-250. 1945. doi:10.2307/1452186. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
^ Kerrigan, p. 154.
^ Young, Ian (1993). "KLMW BR TML". Syria. Archéologie, Art et histoire. 70 (1): 95-98. 4 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2020.
^ Young (1993). "KLMW BR TML". Syria. Archéologie, Art et histoire. 70 (1): 95-98. 4 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2020.

[1] The Kilamuwa Relief: Ethnicity, class and power in Iron Age North Syria 14 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., quote: "The inscription is in the Phoenician language, while the letters themselves are in an Aramaic script. This stands in sharp contrast to most inscriptions in the North Syrian region at this time, which were in Luwian or, more rarely, in Aramaic."

[2] "Is the Mesha Inscription a Forgery?". The Jewish Quarterly Review. University of Pennsylvania Press. 35 (3): 247-250. 1945. doi:10.2307/1452186. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)

[3] Kerrigan, p. 154.

[4] Young, Ian (1993). "KLMW BR TML". Syria. Archéologie, Art et histoire. 70 (1): 95-98. 4 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2020.

[5] Young (1993). "KLMW BR TML". Syria. Archéologie, Art et histoire. 70 (1): 95-98. 4 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]