Kiai
Kiai (気合) İngilizce telaffuz: [ˈkiː.aɪ] dövüş sanatlarında saldırı hamlesi sırasında atılan kısa çığlık veya bağırma için kullanılan Japonca terim.
Geleneksel Japon Dojo'da genelde sesliyle başlayan bir hece kullanılır. Başta savaş sanatı filmleri olmak üzere popüler kültürdeki Asya kökenli dövüş sanatlarında önemli bir yer edinen terim, yazılı olarak Hi-yah!, Aiyah!, Eeee-yah! veya Hyah! şeklinde ifade edilir.
Terim enerji veya ruh hali anlamına gelen ki (気) ve vurgu işareti a(u)'nın (合) bir araya gelmesiyle elde edilmiştir.[1] Aynı kavram, tekvando gibi birçok Kore dövüş sanatındaki K'ihap için de geçerlidir. Burada da hap, aynı karakterlerin (Hangıl: 기합) Korece okunuşundan ibarettir.
Masa oyunu Go'da savaşma ruhunu ifade eder.[2]
Savaş sanatlarındaki kullanımı[değiştir | kaynağı değiştir]
Aikido, karate, kobudo, kendo veya judo (ya da taiko davulu çalma gibi ilişkili sanatlar) gibi Japon dövüş sanatlarında, öğrenciler kiai'yi rakiplerini ürkütmek, gözünü korkutmak, özgüven sergilemek veya zaferi işaret etmek adına kullanırlar.[3] Örneğin kendoda, Shinpan (hakemler) puanı sadece vuruş güçlü ve ikna edici bir kiai ile beraber yapıldığında verir. Fiziksel açıdan kiai'nin öğrenciye saldırı sırasında uygun nefes alma tekniği vermekte faydalı olduğu sıkça dile getirilmektedir. Bu durum özellikle kirikaeshi, kakari geiko ve uchikomi geiko gibi uzun süren saldırı serilerinde oldukça yarar sağlar.
Zihinsel imgelem teknikleri, dövüş sanatçılarına kiai'yi hara veya dantiandan başlatmayı öğretir. Fizyolojik açıdan bu gırtlak yerine diyaframa karşılık gelir.
Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Frederick John Lovret, konuyla ilgili şunları söyler: "ai, yani au fiilinin bağlayıcı gövdesi, burada 'katılmak' anlamında kullanılmaz: birleşik bir sözcüğün ikinci durumu olarak kullanıldığında, ai bir vurgu işareti olur. Kiai, bu sebeple, enerjik bir bağırıştır.
- ^ Kiai 6 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Sensei's Library (Go kaynağı).
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2017.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- Don Oberloh "The Dojo Desk Reference- Translation of "Hyaku Jiten no Bugei" by Sakiyama Akatsuki. Densho Publications Honolulu, Hi. (2006) ISBN 0-9787198-0-8, Library of Congress # 200669487324 This book is now available as an ebook through Lulu, iTunes and Barnes and Noble.
- E.J. Harrison, The Fighting Spirit of Japan Overlook TP; Reprint edition (1988) ISBN 0-87951-154-0
- Forrest E. Morgan, Living the Martial Way: A Manual for the Way a Modern Warrior Should Think,Barricade Books, 1992, ISBN 0-942637-76-3