İçeriğe atla

Karl Liebknecht

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Karl Liebknecht
Karl Liebknecht 1911 yılında çekilmiş bir fotoğrafı
Reichstag Üyesi
Görev süresi
1912-1918
Almanya Sosyal Demokrat Partisi
Görev süresi
1900-1916
Spartakusbund
Görev süresi
1914-1918
Almanya Komünist Partisi
Görev süresi
1919 - 1919 (Ölüm)
Kişisel bilgiler
Doğum 13 Ağustos 1871(1871-08-13)
Leipzig, Almanya İmparatorluğu
Ölüm 15 Ocak 1919 (47 yaşında)
Berlin, Almanya İmparatorluğu
Milliyeti  Almanya
Evlilik(ler) Julia Paradies (e. 1900; ö. 1911)

Sophie Liebknecht (e. 1914)

Bitirdiği okul Berlin Humboldt Üniversitesi
Mesleği Avukat, Siyasetçi, Devrimci

Karl Liebknecht, (13 Ağustos 1871 - 15 Ocak 1919) Alman siyasetçi ve devrimci sosyalistti. Almanya Sosyal Demokrat Partisi'nin (SPD) aşırı sol kanadının lideri olan Liebknecht, Rosa Luxemburg ile birlikte Spartaküs Birliği ve Almanya Komünist Partisi'nin (KPD) ortak kurucusuydu.

Karl Liebknecht, SPD'nin kurucularından Wilhelm Liebknecht'in oğlu olarak Leipzig'de doğdu. Karl Liebknecht babasından daha radikaldi; Leipzig Üniversitesi ve Berlin'deki Humboldt Üniversitesi'ndeki hukuk ve politik ekonomi eğitimleri sırasında Marksist düşünce taraftarı oldu. 1907'de militarizm karşıtı bir broşür yazdığı gerekçesiyle bir yıl hapiste yattı. 1912'de Reichstag'a seçilen Liebknecht, 1914'te I. Dünya Savaşı'nın başlamasıyla birlikte SPD'nin savaş politikalarına şiddetle muhalefet etti. Bu dönemde Spartaküs Birliği'nin kurucuları arasında yer alarak devrim çağrıları yapmaya başladı.

1916'da siyasi görüşleri nedeniyle SPD'den ihraç edilen Liebknecht, savaş karşıtı bir gösteri düzenlediği için yeniden tutuklandı. Spartaküs Birliği, 1917'de Almanya Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi'ne(USPD) katılarak faaliyetlerini sürdürdü.

Karl Liebknecht, 23 Ekim 1918'de serbest bırakıldı[1] ve kısa süre sonra 9 Kasım 1918'de Berlin Kent Sarayı'ndan Almanya'yı "Özgür Sosyalist Cumhuriyet" olarak ilan etti. Aralık 1918'de, Almanya'nın bir Sovyet cumhuriyetine dönüştürülmesi yönündeki çağrısı, Reich İşçi ve Asker Konseyleri Kongresi'nde çoğunluk tarafından reddedildi. Bu gelişmelerin ardından Liebknecht, Almanya Komünist Partisi'nin (KPD) kurucuları arasında yer aldı.

Ocak 1919'da Liebknecht, SPD liderliğindeki Weimar Cumhuriyeti'ne karşı düzenlenen Spartakist Ayaklanması'na öncülük etti. Ayaklanmanın başarısızlığa uğramasının ardından, Liebknecht ve yoldaşı Rosa Luxemburg, anti-komünist Freikorps paramiliter birlikleri tarafından yakalandı ve herhangi bir yargılama olmaksızın infaz edildi. Ölümlerinden bu yana hem Liebknecht hem de Luxemburg, Almanya'da ve tüm Avrupa'da komünist ve sosyalist hareketin simgesel şehitleri haline geldi. İkilinin anısı, günümüzde hala Alman sol hareketi içinde önemli bir yer tutmakta ve çeşitli anma etkinlikleriyle yaşatılmaktadır.

Yaşamının İlk Dönemi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Karl Liebknecht Berlin'deki bir mitingde konuşurken

Leipzig'de doğan Karl Liebknecht, Almanya Sosyal Demokrat Partisi'nin kurucularından biri olan Wilhelm Liebknecht'in 5 oğlundan biriydi. Babası, August Bebel ile birlikte SPD'nin ve öncül partilerinin kurucularından ve kilit liderlerinden biriydi. Karl, St. Thomas Kilisesi'nde bir Lutheran olarak vaftiz edildi. Liebknecht ailesi rivayetlere göre, doğrudan ilahiyatçı ve Reform'un kurucusu Martin Luther'in soyundan gelmektedir.[2] Vaftiz babaları arasında vaftiz babalıklarını yazılı olarak beyan eden Karl Marx ve Friedrich Engels de vardı.[3] Liebknecht 8 Mayıs 1900'de Julia Paradies ile evlendi; çiftin Liebknecht'in eşinin 1911'deki ölümünden önce iki oğlu ve bir kızı oldu.

Çalışmaları

[değiştir | kaynağı değiştir]

1890 yılında Leipzig'deki Alte Nikolaischule'den mezun oldu ve 16 Ağustos 1890'da Leipzig Üniversitesi'nde hukuk ve idari (kameral) bilimler okumaya başladı.[4] Burada hukukçu Bernhard Windscheid, hukukçu ve teolog Rudolph Sohm, ekonomist Lujo Brentano, psikolog Wilhelm Wundt ve sanat tarihçisi Anton Springer ile çalıştı.[5] Ailesi Ekim 1890'da Berlin'e taşındığında, tarihçi Heinrich von Treitschke ve ekonomist Gustav Schmoller'in derslerine katıldığı Friedrich Wilhelm Üniversitesi'nde (şimdiki Berlin Humboldt Üniversitesi) eğitimine devam etti. Eğitimini tamamladığına dair belgesi 7 Mart 1893 tarihlidir.[6] 29 Mayıs 1893'te yüksek memuriyet sınavını kazanmıştır.[7]

Liebknecht 1893'ten 1894'e kadar Potsdam'da İmparatorluk Öncü Kuvvetleri'nde bir yıl boyunca zorunlu askerliğini yaptı.

Uzun süren bir akademik çalışmanın ardından, "Common Law'a Göre Tazminat Uygulaması ve Tazminat Davaları" (Almanca: Compensationsvollzug und Compensationsvorbringen nach gemeinem Rechte) başlıklı doktora tezini tamamladı. Bu çalışma, 1897 yılında Würzburg Julius Maximilian Üniversitesi Hukuk ve Siyasal Bilimler Fakültesi tarafından magna cum laude (büyük onur) derecesiyle ödüllendirildi.[8] 5 Nisan 1899'da yüksek memurluk kariyerine geçiş sınavını “iyi” derece ile geçti.

Hukuk kariyeri

[değiştir | kaynağı değiştir]
1905 yılında Hugo Haase

1899 yılında kardeşi Theodor ve sosyalist avukat Oskar Cohn ile birlikte Berlin'de ortak bir hukuk bürosu kurdu. Ertesi yılın Mayıs ayında Julia Paradies ile evlenen Liebknecht'in bu evlilikten Wilhelm, Robert ve Vera adlarında üç çocuğu dünyaya geldi.

1900'de Sosyal Demokrat Parti'ye (SPD) katıldı ve 1904'te meslektaşı Hugo Haase ile birlikte Königsberg Gizli Cemiyeti davasında aralarında Polonyalı Franciszek Trąbalski'nin de bulunduğu dokuz Sosyal Demokrat'ı savunarak siyasi bir avukat olarak yurtdışında tanındı. Diğer yüksek profilli ceza davalarında, imparatorluğun sınıf temelli adaletini ve ordudaki acemi askerlere yapılan acımasız muameleyi teşhir etti.

Vatana ihanet davası

[değiştir | kaynağı değiştir]

Liebknecht 1907'den 1910'a kadar Uluslararası Sosyalist Gençlik Birliği'nin başkanlığını yaptı ve burada sık sık militarizme karşı konuştu. 1907'de SPD Gençliği'nin bünyesinde Militarizm ve Anti-Militarizm'i yayınladı.[9][10] Eserinde militarizmin iki yönlü bir karakter taşıdığını ileri sürüyordu: Dış düşmanlara karşı şovenist bir inatçılık gerektirirken, iç düşmanlara karşı ise ilerici hareketlere yönelik bir anlayışsızlık ve nefret besliyordu. Ayrıca militarizmin, kitleleri sürü psikolojisiyle yönetebilmek için pasifleştirilmiş bir halk kitlesine ihtiyaç duyduğunu savunuyordu. Liebknecht, anti-militarist eylemlerin militarizmin tehlikelerine dair halkı bilinçlendirmesi gerektiğini, ancak bu faaliyetlerin yasal sınırlar içinde kalması gerektiğini savundu. Ancak bu görüş, kendisi vatana ihanet suçlamasıyla yargılandığında Reich Adalet Divanı tarafından kabul görmedi. Militarizmin özünü tanımlarken, dönemin Prusya Savaş Bakanı General Karl von Einem'in çarpıcı bir ifadesine atıfta bulundu: "Krala sadık olup kötü nişan alan bir asker, iyi nişan alan ancak siyasi görüşleri sorunlu olan bir askere tercih edilir." 17 Nisan 1907'de General von Einem, Reich Savcılığı'ndan Liebknecht hakkında bu broşür nedeniyle cezai soruşturma açılmasını talep etti.

Liebknecht'in vatana ihanet davası, 9-12 Ekim 1907 tarihleri arasında Yargıç Ludwig Treplin başkanlığındaki Reich Adalet Divanı'nda geniş bir kamuoyu ilgisiyle görüldü. Duruşmanın ilk gününde Liebknecht, imparatorluk emirlerinin anayasayı ihlal etme amacı taşıması durumunda hükümsüz sayılması gerektiğini savundu. (Mahkemenin nihai kararında, askerlerin imparatora mutlak itaat yükümlülüğünün anayasanın temel prensibi olduğu vurgulandı.) Mahkeme sırasında dikkat çeken bir diyalog yaşandı: Liebknecht, mahkeme başkanının bir sorusuna yanıt verirken, çeşitli gazetelerin ve muhafazakar politikacı Elard von Oldenburg-Januschau'nun anayasayı şiddet yoluyla ihlal çağrıları yaptığını belirtti. Bunun üzerine yargıç sözünü keserek, mahkeme salonunda anayasanın ihlalini teşvik edici ifadeler kullanıldığını iddia edebileceğini söyledi. Dava sonucunda Liebknecht, 12 Ekim'de vatana ihanete hazırlık suçundan 1.5 yıl hapis cezasına çarptırıldı.[11] Bu karar, dönemin siyasi ortamında sosyalistlere yönelik baskıların somut bir örneği olarak tarihe geçti.

Militarizm ve Anti-Militarizm'in bir kopyasına sahip olan İmparator II. Wilhelm, Liebknecht davası hakkında birkaç kez telgrafla bilgilendirildi. Karar açıklandıktan sonra ayrıntılı bir rapor aldı, ancak Liebknecht'e 7 Kasım'a kadar yazılı kararın bir kopyası gönderilmedi.[12] Duruşmada sergilediği etkili savunma, Liebknecht'e Berlin işçi sınıfı nezdinde büyük bir saygınlık kazandırdı. Hüküm sonrasında, kalabalık bir işçi kitlesi tarafından hapishaneye kadar eşlik edildi.

Prusya Parlamentosu ve Reichstag Üyeliği

[değiştir | kaynağı değiştir]
Sophie ve Karl Liebknecht, ilk evliliğinden olan çocuklarıyla birlikte

1908'de Liebknecht, Silezya'daki hapishaneden henüz tahliye edilmediği halde Prusya Temsilciler Meclisi'ne seçildi. Üç sınıflı Prusya seçim sisteminde (yüksek gelirlilere daha fazla oy hakkı tanıyan sistem) seçilmeyi başararak, Prusya devlet parlamentosuna giren ilk sekiz Sosyal Demokrat'tan biri oldu. Bu görevini 1916 yılına kadar sürdürdü.

Eşi Julia 22 Ağustos 1911'de geçirdiği safra kesesi ameliyatından sonra öldü. Liebknecht Ekim 1912'de Sophie Ryss (1884-1964) ile evlendi.

Ocak 1912'de yapılan ulusal seçimlerin ardından, henüz 40 yaşında olan Liebknecht, SPD'nin en genç milletvekillerinden biri olarak Reichstag'a girdi.[13] 1903 ve 1907'deki girişimlerinin başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından, o zamana kadar Alman Muhafazakar Partisi'nin etkin olduğu Potsdam-Spandau-Osthavelland “imparatorluk seçim bölgesini” kazandı. Reichstag'da, imparatora ordu ve donanmanın silahlanması için vergi fonları sağlayacak olan yasa tasarısının en sert muhalifi olarak ortaya çıktı. Ayrıca büyük bir çelik ve silah firması olan Krupp şirketinin, Savaş Bakanlığı çalışanlarına rüşvet vererek (Kornwalzer skandalı) ekonomik açıdan önemli bilgileri yasadışı yollardan elde ettiğini de kanıtladı.[14]

Birinci Dünya Savaşı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Liebknecht'in resmi Reichstag portresi, 1912

Temmuz 1914'ün ilk yarısında Liebknecht Belçika ve Fransa'ya giderek sosyalist politikacılar Jean Longuet ve Jean Jaurès ile bir araya geldi ve çeşitli etkinliklerde konuştu. Fransa'nın ulusal bayramını Paris'te geçirdi. Bir Avrupa savaşı tehlikesinden ancak 23 Temmuz'da, Avusturya-Macaristan'ın Sırbistan'a verdiği ültimatomun (Temmuz Krizi) duyulmasından sonra haberdar oldu. Temmuz sonunda İsviçre üzerinden Almanya'ya döndü[15]

1 Ağustos 1914'te seferberlik ilan edilip Rusya'ya savaş açıldığında, Reichstag 4 Ağustos'ta olağanüstü toplantıya çağrıldı. Bu sırada Liebknecht, SPD'nin Reichstag grubunun savaş kredilerini reddetmesinin kesin ve tartışmasız olacağına dair hiçbir şüphe taşımıyordu.[16] Partinin 3 Ağustos'taki hazırlık toplantısında, SPD temsilcisi Wolfgang Heine'ye göre, Liebknecht ve diğer 13 milletvekili savaş kredilerine karşı kesin bir dille konuştukları için “iğrenç, gürültülü sahneler” yaşandı.[17] 4 Ağustos'taki parlamento oturumunda Sosyal Demokrat grup, hükümetin savaş harcamalarını finanse etmek için önerilen kredilerin onaylanması yönünde oy kullandı.

Parlamento grubunun 3 Ağustos'taki toplantısından önce, onayı destekleyenler böyle bir sonuç elde etmeyi beklemiyorlardı ve SPD parlamento grubunda çoğunluğu elde edeceklerinden bile emin değillerdi.[18] Reich Şansölyesi Theobald von Bethmann Hollweg'in konuşmasının ardından, oylamadan hemen önce oturuma ara verildiğinde bile SPD üyeleri arasında kargaşa vardı çünkü bazıları Şansölye'nin sözlerini gösterişli bir şekilde alkışlamıştı.[19] Liebknecht, daha önceki yıllarda partinin sağ kanadına karşı parti disiplininin yazılı olmayan kurallarını sürekli savunmuştu. Bu kez çoğunluğun kararına uyarak Reichstag genel kurulunda hükümetin savaş kredileri tasarısı lehinde oy kullandı. Parlamento grubunda kredilere karşı çıkan Hugo Haase de aynı gerekçelerle, burjuva partilerinin memnuniyetle karşıladığı grup çoğunluğunun açıklamasını okumayı kabul etti. 4 Ağustos olayları, Liebknecht için hem kişisel hem de siyasi açıdan bir dönüm noktası oldu. Bu tarihten sonra hem özel görüşmelerinde hem de kamuoyu önünde sık sık bu konuyu ele aldı ve yaşananları bir felaketin başlangıcı olarak nitelendirdi. 1916'da şunları kaydetti:

"Parlamento grubundaki çoğunluğun bu tutumu, en kötümser tahminleri bile şaşırttı. Aynı şekilde, daha önce etkin olan radikal kanadın dağılması da beklenmedik bir gelişmeydi. Savaş kredilerinin onaylanmasının, fraksiyonun tamamen hükümet yanlısı bir çizgiye kaymasında ne ölçüde belirleyici olduğu henüz net değildi. 3 Ağustos'ta alınan kararın geçici bir paniğin ürünü olduğu ve yakında düzeltileceği - ya da en azından tekrarlanmayacağı, hatta iptal edileceği yönünde umutlar hâlâ mevcuttu. Bu faktörlerin yanı sıra, genel bir belirsizlik ve kararsızlık ortamı, azınlığın ayrı oylama talebini destekleyecek yeterli desteği bulamamasını açıklıyordu. Ancak unutulmamalıdır ki, o dönemde parti disiplinine gösterilen bağlılık son derece güçlüydü. Özellikle radikal kanat, revizyonist üyelerin disiplin ihlallerine veya disiplini gevşetme eğilimlerine karşı her zamankinden daha sert bir tutum sergilemek zorundaydı."[20]

Rosa Luxemburg

Liebknecht, partinin tutumu nedeniyle Rosa Luxemburg ve Franz Mehring'in partiden ayrılma tehdidinde bulundukları bir açıklamayı (tam metninin kaybolduğu düşünülüyor) kesinlikle onaylamadı.[21] “Bunun yarım bir önlem olduğunu hissettim çünkü böyle bir durumda zaten ayrılmak zorunda kalınacaktı.”[22] 5 Ağustos 1914'te Rosa Luxemburg, Karl Liebknecht'in de aralarında bulunduğu on SPD'li solcuyla birlikte Enternasyonal Grubu'nu kurdu. Bu grup, SPD'nin Burgfriedenspolitik (siyasi ateşkes) olarak adlandırılan politikasına karşı parti içi muhalefet örgütlemeyi amaçlıyordu. Söz konusu Burgfriedenspolitik : savaş kredilerinin onaylanmasını, tüm partilerin hükümet ve savaş eleştirilerini askıya almasını, sendikaların grev haklarını kullanmaktan kaçınmasını içeriyordu. Liebknecht ve Luxemburg 1914 yazı ve sonbaharında Almanya'yı dolaşarak savaş karşıtlarına savaşa mali destek vermemeleri için ikna etmeye çalıştılar ama pek başarılı olamadılar. Ayrıca, tüm Alman Sosyal Demokratlarının savaştan yana olmadığını göstermek için diğer Avrupa işçi partileriyle de temasa geçtiler.

Liebknecht'in yeni parti çizgisiyle ilk büyük çatışması, 3 ay süren Alman işgalinin ortasında, 4-12 Eylül tarihleri arasında Belçika'ya yaptığı seyahat sırasında yaşandı. Orada bölgedeki sosyalistlerle bir araya geldi ve Alman ordusunun Belçikalı sivillere yönelik saldırı iddialarına karşı başlattığı toplu misillemeler konusunda bilgi edindi. Liebknecht, Sosyal Demokrat gazeteler de dahil olmak üzere basında “vatana ihanet” ve “partiye ihanet” ile suçlandı ve 2 Ekim'de parti yönetimi önünde kendini savunmak mecburiyetinde kaldı.[22]

Bu gelişmelerin ardından Liebknecht, yeni savaş kredilerine karşı oy kullanma konusunda daha da kararlı hale geldi. Bu tutumunu, "siyasi birlik döneminin yükselen dalgasına" karşı sembolik bir protesto eylemine dönüştürmeyi ve savaş karşıtı hareketi örgütlemek için bir temel oluşturmayı amaçlıyordu.[23] 2 Aralık 1914 tarihli oturum öncesinde, diğer muhalefet milletvekillerini de kendi tarafına çekmeye çalıştı ama başaramadı. Daha önce Liebknecht'e açıkça hayır oyu vereceği güvencesini vermiş olan Otto Rühle de parti baskısına dayanamayarak oturuma katılmadı. Reichstag Başkanı Johannes Kaempf'in ek bütçe onayı için milletvekillerini ayağa kalkmaya davet ettiği oturumda, tüm meclisin ayağa kalkmasına rağmen Liebknecht bu çağrıya uymayı reddetti. Bu tavrıyla savaş kredilerine karşı tutumunu açıkça ortaya koydu. Rühle, 20 Mart 1915 tarihinde yapılan bir sonraki oylamada Liebknecht ile beraber oy kullandı. Her ikisi de oylama sırasında yaklaşık 30 diğer parti üyesinin kendileriyle birlikte meclisi terk etme talebini reddetmiştir.

Yine de Enternasyonal Grubu genişletmeyi ve SPD'nin en sıkı savaş karşıtlarını Reich çapında örgütlemeyi başardı. Böylece 1 Ocak 1916'da Spartaküs Ligi ortaya çıktı ve Kasım 1918'de sosyal demokrasiden nihai kopuşunun ardından Spartakist Birlik olarak yeniden adlandırıldı. 12 Ocak 1916'da SPD Reichstag üyeleri Liebknecht'i 25'e karşı 60 oyla partiden ihraç etti. Onunla dayanışma içinde olan Otto Rühle de iki gün sonra parlamento grubundan istifa etti. Mart 1916'da 18 muhalif milletvekili daha ihraç edildi ve daha sonra Liebknecht ve Rühle'nin katılmadığı Sosyal Demokrat Çalışma Grubu'nu kurdular.

Savaş sırasında Liebknecht'in Reichstag'da sesini duyurmak için çok az fırsatı oldu. Alışılagelmiş uygulamanın aksine, Reichstag başkanı, Liebknecht'in 2 Aralık 1914'te ikinci savaş kredisi tasarısına karşı verdiği oyu açıklayan yazılı beyanını resmi tutanaklara kaydetmedi. Daha sonra çeşitli bahanelerle Liebknecht'e parlamentoda söz hakkı verilmedi. Liebknecht ancak 8 Nisan 1916'da daha düşük düzeyli bir bütçe konusunda kürsüden konuşabildi. Bunun sonucunda milletvekili Wilhelm Dittmann'ın deyimiyle Reichstag'da daha önce hiç görülmemiş “kaotik ve skandal bir sahne” ortaya çıktı.[24] Liberal ve muhafazakar milletvekilleri Liebknecht'e “cin çarpmış gibi” öfkelenerek bağırdı, “alçak” ve “İngiliz casusu” olarak nitelendirerek hakaret etti ve “çenesini kapatmasını” söyledi.[25] Meclis oturumu sırasında bir milletvekili, Liebknecht'in el yazısıyla hazırladığı notlarını alarak salona fırlattı. Başka bir milletvekili ise, Sosyal Demokrat Çalışma Grubu üyelerinin Liebknecht'e fiziksel saldırıda bulunmasını engellemek için araya girmek zorunda kaldı.

Jena'daki Paskalya Gençlik Konferansı'nda Liebknecht 60 gence anti-militarizm ve Almanya'daki toplumsal koşulların değişimi üzerine bir konuşma yaptı. 1 Mayıs 1916'da Berlin'de Spartacus Ligi tarafından planlanan savaş karşıtı bir gösteriye önderlik etti. Göstericilerin etrafı polis tarafından sarılmış olmasına rağmen, konuşmasına “Kahrolsun savaş! Kahrolsun hükümet!” sözleriyle başladı. Tutuklandı ve vatana ihanetle suçlandı. Sosyalist sola örnek olması amaçlanan davanın ilk gününde Berlin'de Devrimci Komiserler tarafından organize edilen ve 50.000'den fazla kişinin katıldığı spontane bir dayanışma grevi gerçekleşti. Liebknecht'in tutuklanması muhalefeti zayıflatmak yerine savaş karşıtlığına yeni bir ivme kazandırdı.[26] 23 Ağustos 1916'da Liebknecht dört yıl bir ay hapis cezasına çarptırıldı[27] ve bu cezasını Kasım 1916 ortasından 23 Ekim 1918'de af kapsamında serbest bırakılmasına kadar Luckau, Brandenburg'da çekti.[28] Liebknecht'in hapis cezası devam ederken, dönemin SPD başkanı Hugo Haase, Mart 1916'ya kadar onun serbest bırakılması için yoğun ancak sonuçsuz bir lobi çalışması yürüttü. Nisan 1917'de SPD'de yaşanan bölünme sonucunda, Almanya Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi (USPD) kuruldu. Spartaküs Grubu, devrimci hedeflerini sürdürmek amacıyla bu yeni oluşuma katıldı.

1918 Kasım Devrimi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Liebknecht speaking at a rally in the Berlin Tiergarten

Liebknecht 23 Ekim 1918'de, Reich hükümetinin ülkede devrim süreci öncesi havayı yumuşatacağını düşündüğü genel affın bir yansıması olarak tahliye edildi. Ancak bu umut boşa çıktı, zira Liebknecht hemen gittiği Berlin'de, Anhalter İstasyonu'nda tezahürat yapan bir kalabalık tarafından karşılandı. Alkışlar arasında Reichstag binasına doğru bir yürüyüş başladı ancak Berlin polisi tarafından yürüyüş doğuya doğru itildi. Liebknecht Rus Büyükelçiliği önünde bir konuşma yaparak şunları söyledi: "Kahrolsun Hohenzollernler! Yaşasın yeni Almanya sosyal cumhuriyeti!"[29] Büyükelçilik, 1917 Rus Ekim Devrimi'nden bu yana komünizmin liderliğindeki bir ülkeyi temsil ediyordu ve daha sonra da onuruna bir resepsiyon verdi.

Liebknecht, daha sonra kendi başına siyasi bir örgüt olarak ortaya çıkan Spartaküs Birliği'ni yeniden örgütlemeye koyuldu. Ocak grevini örgütleyen Devrimci Komiserler'i ve hem USPD'nin tabanını hem de Spartaküs Birliği'ni ülke çapında bir devrim için hazırlıkları ortaklaşa koordine etmeye çağırdı. Tüm büyük şehirlerde eşzamanlı bir genel grev ve silahlı grevcilerin ordu alaylarının kışlaları önünde geçit törenleri yaparak onları greve katılmaya ya da silahlarını bırakmaya ikna etmelerini planladılar. Fabrikalardaki işçi duyarlılığı tarafından yönlendirilen ve ordu birlikleriyle silahlı bir çatışmadan endişe eden Komiserler, devrim için belirlenen tarihi birkaç kez ertelediler ve sonunda 11 Kasım 1918'e karar verdi.[30] Ancak Liebknecht planlarını partisine kabul ettirmeyi başaramadı. 30 Ekim 1918'de, üyeleri daha çok barışçıl yollarla bir devrim düşünen USPD'nin merkez yürütme komitesi, 1 Kasım'da USPD ve Devrimci Komiserler arasında yapılan bir toplantıda olduğu gibi, Liebknecht'in fikirlerini reddetti.[31]

Philipp Scheidemann, Liebknecht'in Berlin Sarayı'nda Serbest Sosyalist Cumhuriyeti ilan etmesinden bir süre önce Reichstag'da Alman Cumhuriyeti'ni ilan etti.

8 Kasım'da Kiel'deki denizcilerin ayaklanmasıyla ateşlenen devrim, Liebknecht'in planlarından bağımsız olarak Almanya geneline yayıldı. Berlin Devrimci Komiserleri ve USPD temsilcileri destekçilerini ertesi gün yapılması planlanan yürüyüşlere katılmaya çağırdı. 9 Kasım'da kitleler her yönden Berlin'in merkezine akın etti. Liebknecht, Berlin Sarayı'nın 4. kapısından, ikinci kattaki büyük pencerenin önünde durarak “ Özgür Almanya Sosyalist Cumhuriyeti ”ni ilan etti.[32] Aynı günün erken saatlerinde SPD'li Philipp Scheidemann Reichstag binasından “Alman Cumhuriyeti”ni ilan etti.

Liebknecht daha sonra devrimci solun sözcüsü haline geldi. Kasım Devrimi'ni sosyalist bir Sovyet Cumhuriyeti yönünde ilerletmek için Rosa Luxemburg ile birlikte Die Rote Fahne ('Kızıl Bayrak') adlı günlük bir gazete çıkarmaya başladı. Ancak bunu takip eden tartışmalarda, Almanya'daki işçi temsilcilerinin çoğunun sosyalist hedeflerden ziyade sosyal demokrat hedefler peşinde koştuğu kısa sürede ortaya çıktı. 16-20 Aralık 1918 tarihli İşçi ve Asker Konseyleri Kongresi'nde çoğunluk erken parlamento seçimlerini ve dolayısıyla konseylerin kendi kendini feshetmesini savundu. Liebknecht ve Luxemburg kongreye katılmaktan men edildi.

Almanya'nın geçici hükümeti olarak görev yapan Halk Temsilcileri Konseyi'nin başkanı Friedrich Ebert (SPD), Aralık 1918'den bu yana, iktidarı konsey hareketinin elinden, gerekirse ordunun da yardımıyla almaya çalışıyordu. Bunu gizli Ebert-Groener anlaşması uyarınca yapıyordu zira bu anlaşma uyarınca Alman Ordusu Genel Kurmay Başkanı Wilhelm Groener, Ebert'e ordunun sadakatini garanti etmiş, karşılığında Ebert de diğer şeylerin yanı sıra solcu ayaklanmalara karşı derhal harekete geçme sözü vermişti. Ebert bu amaçla Berlin ve çevresinde birlikler oluşturdu. 6 Aralık 1918'de orduyu kullanarak Reich İşçi ve Asker Konseyleri Kongresi'nin toplanmasını engellemeye ve bu başarısız olunca da Kongre'nin ordunun güçsüzleştirilmesi yönünde aldığı kararı etkisizleştirmeye çalıştı. 24 Aralık 1918'de Berlin Noel savaşları sırasında ilk kez bir askeri güç kullanarak Halk Donanma Tümenine karşı yönlendirdi. Devrimci Kiel denizcilerine yakın olan ve Ebert hükümeti için Reich Şansölyeliğini koruması beklenen USPD, maaş almadan pozisyonlarını terk etmeye hazır değildi. Ebert'in başarılı askeri müdahalesi sonucunda USPD'nin Halk Temsilcileri Konseyi'ndeki üç temsilcisi 29 Aralık'ta istifa etti ve ardından konsey beş SPD temsilcisi tarafından oluşturuldu.

Friedrich Ebert

Reich genelinde popülerlik kazanan Spartakistler, askeri müdahaleden yararlanarak yeni bir sol devrimci partinin kuruluşunu planladılar ve destekçilerini Aralık 1918 sonunda Berlin'deki kuruluş kongresine davet ettiler. 1 Ocak 1919'da Almanya Komünist Partisi (KPD) kendisini halka takdim etti.

Liebknecht ve diğer KPD üyeleri 8 Ocak'ta genel grev ve Berlin'deki bazı gazete binalarının işgaliyle başlayan Spartakist ayaklanmaya bizzat katıldılar. Liebknecht grev önderliğine dâhil oldu ve Rosa Luxemburg'un tavsiyesine karşı çıkarak Ebert hükümetini devirmek için silahlı ayaklanma çağrısında bulundu. KPD delegeleri, Berlin ve çevresinde konuşlanmış bazı alayları firar etmeye ikna etmekte başarılı olamayınca ve Berlin'deki işçi sınıfı kitlesinden çok az destek alınca, ayaklanma güç kazanamadı. Hükümet 11 Ocak'ta orduyu Spartakist direnişçilere karşı savaşa çağırdığında Spartakisler hızla bozguna uğradılar. Toplam can kaybının 180 civarında olduğu tahmin edilmektedir.[33]

Ölümü

[değiştir | kaynağı değiştir]

Çok sayıda 'devletin çıkarlarını temsil eden derneğin' istihbarat servisleri KPD'nin önde gelen isimlerini aktif olarak takip ediyordu.[34] Aralık 1918'de Berlin'de Spartaküs Birliği'ne yönelik çok sayıda kırmızı, geniş formatlı “Liderlerini öldüresiye dövün! Liebknecht'i öldürün!” afişi asıldı.[35] Aynı içeriğe sahip yüz binlerce broşür de dağıtıldı.[36]Eduard Stadtler'in Anti-Bolşevik Birliği de bu işe karışanlar arasındaydı. SPD'nin Vorwärts (İleri) gazetesinde Liebknecht defalarca “akıl hastası” olarak resmediliyordu..[37] Halk Temsilcileri Konseyi'nin tamamı 8 Ocak'ta “hesaplaşma saatinin yaklaştığını” duyuran bir bildiri imzaladı.[38] Ertesi gün Alman İmparatorluğu'nun resmi gazetesi Deutscher Reichsanzeiger'de bildirinin metni resmi haber olarak yayınlandı. Siviller ve askeri personel arasında, Philipp Scheidemann'ın damadı Fritz Henck tarafından yayılan söylentilere göre Spartakist liderlerin başına ödül konmuştu.[39] 14 Ocak'ta iki Sosyal Demokrat bültende yayınlanan bir makalede, “önümüzdeki birkaç günün” “hareketin başındakilere gelince... işlerin artık çığırından çıktığını” belirtiliyordu.[40]

Pankartta şunlar yazıyor: İşçiler! Vatandaşlar! Anavatan mahvolmak üzere. Kurtarın onu! Dışarıdan değil, içeriden tehdit ediliyor: Spartaküs Grubu. Liderlerini öldüresiye dövün! Liebknecht'i öldürün! O zaman barış, iş ve ekmek sahibi olacaksınız. - Cephedeki askerler.

Hayatları artık tehlikede olduğu için Liebknecht ve Luxemburg önce Berlin'in banliyösü Neukölln'de saklanmaya başladılar, ancak iki gün sonra Berlin'in Wilmersdorf bölgesindeki yeni mekânlarına geçtiler.[41] Dairenin sahibi tüccar Siegfried Marcusson USPD üyesiydi ve Wilmersdorf İşçi ve Asker Konseyi'nin üyesiydi. Karısı Rosa Luxemburg'un arkadaşıydı. Wilmersdorf Bürgerwehr'in (orta sınıftan sivil milisler) beş üyesi 15 Ocak akşamı erken saatlerde daireye girerek Liebknecht ve Luxemburg'u yakaladı. Bürgerwehr'e kimin ihbarda bulunduğu ya da emri kimin verdiği bilinmemekle birlikte, bunun rastgele bir baskın değil, hedefe yönelik bir baskın olduğu kesindir. Bu baskına katılan her bir kişi, Wilmersdorf belediye meclisi başkanından 1.700 mark para ödülü almıştır.[42] Akşam saat 9 sularında, 1949-1960 yılları arasında Demokratik Alman Cumhuriyeti'nin (Doğu Almanya) cumhurbaşkanlığını yapacak olan Wilhelm Pieck de habersizce içeri girdi ve o da milislerce yakalandı.[43]

Liebknecht önce Wilmersdorf Cecilia Okulu'na götürüldü. Buradan Bürgerwehr'in bir üyesi Reich Şansölyeliğini aradı ve basın şefi yardımcısı, Wilmersdorf SPD'den Robert Breuer'e Liebknecht'in yakalandığını bildirdi.[44] Breuer geri arayacağını söyledi ancak bildirildiğine göre geri aramadı.[42] Saat 21:30 sularında Bürgerwehr mensupları Liebknecht'i kendi komuta merkezlerine, Eden Otel'deki Muhafız Süvari Tüfek Bölüğü karargâhına götürdü.[45] O ana kadar kendisinin gerçek kimliğini inkar eden Liebknecht, tümenin fiili komutanı Yüzbaşı Waldemar Pabst'ın huzurunda kıyafetinin baş harflerinden tanındı.[46] Birkaç dakika düşündükten sonra Pabst, saat 22:00 sularında getirilen Liebknecht ve Luxemburg'un “icabına bakılmasına” karar verdi.[47] Reich Şansölyeliğini arayarak Savunma Bakanı Gustav Noske ile bundan sonra atılacak adımları görüştü. Noske onu Geçici Reichswehr Başkomutanı General von Lüttwitz'e danışmaya ve mümkünse ondan resmi bir emir almaya yönlendirdi. Pabst bunun söz konusu olmadığını söyleyince Noske, “O halde ne yapılması gerektiğini siz biliyor olmalısınız,” diye cevap verdi.[47]

Waldemar Pabst

Pabst, Liebknecht'in öldürülmesinden Yüzbaşı Teğmen Horst von Pflugk-Harttung komutasındaki bir grup deniz subayını sorumlu tuttu. Ocak 1932'de Pflugk-Harttung bir röportajında Liebknecht'in vurulması emrini açıkça Noske'nin verdiğini söylemiş, ancak Noske onu yalanlayınca bir gazeteci tarafından kendisinin yanlış anlaşıldığını iddia etmiştir.[48] Subaylar Liebknecht ile birlikte saat 22:45 sularında otelden ayrılırken kılık değiştirmek için er üniforması giymişlerdir. Onlar ayrılırken Liebknecht'e otel müşterileri tarafından tükürülmüş, hakaret edilmiş ve vurulmuştur.[49] Subaylarla birlikte bekleyen bir arabaya bindirildikten hemen sonra, planın tamamını bilmeyen bir Muhafız Süvari subayı tarafından para vaat edilen Er Otto Runge, tüfeğinin dipçiğiyle ona vurdu. Pabst tarafından Liebknecht'i öldürme niyetinden haberdar edilmemiş olan Teğmen Rudolf Liepmann arabayı yakındaki Tiergarten parkına götürdü. Orada “tamamen ışıksız bir patikanın ayrıldığı” bir noktada arıza yapmış gibi davrandı.[50] Liebknecht arabadan uzaklaştırıldı ve birkaç metre sonra bir göl kıyısında “yakın mesafeden” arkadan kurşunlandı.[51] Von Pflugk-Harttung, Deniz Teğmen Heinrich Stiege, Deniz Üsteğmen Ulrich von Ritgen ve “içgüdüsel olarak katılan” Liepmann tarafından kurşunlandı.[52] Ayrıca Horst'un küçük kardeşi Yüzbaşı Heinz von Pflugk-Harttung, Teğmen Bruno Schulze ve suça karışan tek er olan Er Clemens Friedrich de vardı.[53]

Failler ölü adamı “kimliği belirsiz bir ceset” olarak saat 11:15'te Eden Oteli'nin karşısındaki ambulans istasyonuna teslim etmiş ve ardından Pabst'a haber vermişlerdir. Yarım saat sonra Luxemburg üstü açık bir arabayla götürüldü ve Eden Oteli'nin girişine yaklaşık 40 metre mesafede, görünüşe göre Deniz Teğmeni Hermann Souchon tarafından kurşuna dizildi. Cesedi Üsteğmen Kurt Vogel tarafından Landwehr kanalına atılmış ve 31 Mayıs'a kadar bulunamamıştır. Pabst'ın basın sorumlusu Friedrich Grabowski daha sonra Liebknecht'in “kaçarken vurulduğunu” ve Luxemburg'un “bir çete tarafından öldürüldüğünü” belirten bir açıklama yaptı.[54]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Stock, Ernst; Walcher, Karl (1998). Jacob Walcher (1887–1970) : Gewerkschafter und Revolutionär zwischen Berlin, Paris und New York [Trade unionist and revolutionary between Berlin, Paris and New York] (Almanca). Berlin: Trafo-Verlag Weist. s. 193. ISBN 3-89626-144-4. 
  2. ^ Hundt, Martin. "Noch einmal über Liebknechts Weg in den Bund der Kommunisten. Eine notwendige Ergänzung" [Once again on Liebknecht's path into the league of Communists. A necessary supplement] (PDF). Marx Forschung (Almanca). ss. 186-187. 20 Ocak 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2022. 
  3. ^ Meyer, Karl W. (1957). Karl Liebknecht, Man Without a Country. Washington, D.C.: Public Affairs Press. OCLC 2159407. 
  4. ^ John, Matthias (1998). Höhere Bildung in Leipzig. Karl Liebknecht als Nicolaitaner und Studiosus [Higher Education in Leipzig. Karl Liebknecht at the Nicolai School and as Student] (Almanca). Leipzig: Universitätsverlag. s. 47. 
  5. ^ John 1998, s. 48–56.
  6. ^ Wohlgemuth, Heinz (1973). Karl Liebknecht. Eine Biographie (Almanca). Berlin: Dietz Verlag. s. 29. 
  7. ^ Wilhelm Liebknecht to Friedrich Engels on 9 June 1893.
  8. ^ Wohlgemuth 1973, s. 33.
  9. ^ Liebknecht, Karl (1971). Militarismus und Antimilitarismus. Unter besonderer Berücksichtigung der internationalen Jugendbewegung [Militarism and Antimilitarism. With Special Consideration to the International Youth Movement] (Almanca) (Reprint of 1907 bas.). Dortmund: Weltkreis-Verlags-GmbH. 
  10. ^ Syrbe, Horst (1961). "Zur nationalen Bedeutung von Karl Liebknechts Schrift „Militarismus und Antimilitarismus"" [On the National Meaning of Karl Liebknecht's Work "Militarism and Antimilitarism"]. Beiträge zur Geschichte der deutschen Arbeiterbewegung [Contributions to the History of the German Workers' Movement] (Almanca). 3. Berlin: Dietz. ss. 573-592. 
  11. ^ "Reichsgericht: Das Urteil mit Anmerkungen" [Reich Court of Justice: Ruling with Remarks]. Sozialistische Klassiker 2.0 (Almanca). 31 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022. 
  12. ^ Der Hochverratsprozeß gegen Liebknecht vor dem Reichsgericht. Verhandlungsbericht nebst einem Nachwort [The Treason Trial against Liebknecht at the Reich Court of Justice. Trial Report with Afterword] (Almanca). Berlin: Buchhandlung Vorwärts. 1907. 
  13. ^ "Datenbank der deutschen Parlamentsabgeordneten: Karl Liebknecht" [Database of members of the Reichstag: Karl Liebknecht]. Verhandlungen des Deutschen Reichstags (Almanca). 
  14. ^ Bösch, Frank (2005). "Krupps 'Kornwalzer'. Formen und Wahrnehmung von Korruption im Kaiserreich" [Krupp's 'Kornwalzer'. Forms and Perception of Corruption in the Empire]. Historische Zeitschrift (Almanca). 281 (1): 337-379. doi:10.1524/hzhz.2005.281.jg.337. 
  15. ^ Laschitza, Annelies (2007). Die Liebknechts. Karl und Sophie – Politik und Familie (Almanca). Aufbau. s. 230. ISBN 9783351026523. 
  16. ^ Laschitza, Annelies; Keller, Elke (1982). Karl Liebknecht. Eine Biographie in Dokumenten (Almanca). Berlin: Dietz. s. 214. ISBN 978-3880126602. 
  17. ^ Wohlgemuth 1973, s. 242.
  18. ^ Groh, Dieter (1973). Negative Integration und revolutionärer Attentismus. Die deutsche Sozialdemokratie am Vorabend des Ersten Weltkrieges [Negative Integration and Revolutionary Wait-and-See. German Social Democracy on the Eve of the First World War] (Almanca). Frankfurt am Main: Propyläen. s. 694. ISBN 9783549072813. 
  19. ^ Groh 1973, s. 700.
  20. ^ Laschitza & Keller 1982, s. 218.
  21. ^ Laschitza & Keller 1982, s. 221.
  22. ^ a b Laschitza 2007, ss. 242 ff..
  23. ^ Laschitza & Keller 1982, s. 219.
  24. ^ Dittmann, Wilhelm; Rojahn, Jürgen (1995). Erinnerungen [Memoirs] (Almanca). Frankfurt: Campus Verlag. s. 466. ISBN 978-3593352855. 
  25. ^ Dittmann & Rojahn 1995, s. 467.
  26. ^ Hoffrogge, Ralf (2018). Richard Müller – der Mann hinter der Novemberrevolution [Richard Müller – the Man Behind the November Revolution] (Almanca). Berlin: Dietz. ss. 38-41. ISBN 9783320023546. 
  27. ^ Oberkriegsgericht des Gouvernements Berlin, 23. August 1916; Reichsmilitärgericht, 4. November 1916 [Superior War Court of the Berlin Government, 23 August 1916; Reich Military Court, 4 November 1916].
  28. ^ Stock, Ernst; Walcher, Karl (1998). Jacob Walcher (1887–1970) : Gewerkschafter und Revolutionär zwischen Berlin, Paris und New York [Trade unionist and revolutionary between Berlin, Paris and New York] (Almanca). Berlin: Trafo-Verlag Weist. s. 193. ISBN 3-89626-144-4. 
  29. ^ Machtan, Lothar (2018). Kaisersturz. Vom Scheitern im Herzen der Macht [Fall of the Emperor. Of failure at the Heart of Power] (Almanca). Darmstadt: wbg Theiss. ss. 173 ff. ISBN 978-3-8062-3760-3. 
  30. ^ Hoffrogge 2018, ss. 38–41.
  31. ^ Machtan 2018, s. 181.
  32. ^ Juhnke, Dominik; Prokasky, Judith; Sabrow, Martin (2008). Mythos der Revolution. Karl Liebknecht, das Berliner Schloss und der 9. November 1918 [Myth of the Revolution. Karl Liebknecht, the Berlin Palace and November 9, 1918] (Almanca). Munich: Hanser Verlag. ss. 83-89, 121-125. ISBN 978-3-446-26089-4. 
  33. ^ Jones, Mark (2016). Founding Weimar: Violence and the German Revolution of 1918–1919. Cambridge: Cambridge University Press. s. 197. ISBN 978-1-107-11512-5. 
  34. ^ Gietinger, Klaus (1995). Eine Leiche im Landwehrkanal. Die Ermordung der Rosa L [A Body in the Landwehr Canal. The Murder of Rosa L.] (Almanca). Berlin: Edition Nautilus. s. 26. 
  35. ^ Fröhlich, Paul; Lindau, Rudolf; Thomas, J. (1929). Illustrierte Geschichte der Deutschen Revolution [Illustrated History of the German Revolution] (Almanca). Berlin: Internationaler Arbeiter-Verlag. s. 241. 
  36. ^ Wette, Wolfram (1987). Gustav Noske. Eine politische Biographie (Almanca). Düsseldorf: Droste Verlag. s. 313. 
  37. ^ Fröhlich, Lindau & Thomas 1929, s. 238.
  38. ^ Fröhlich, Lindau & Thomas 1929, s. 277.
  39. ^ Gietinger 1995, ss. 25 f..
  40. ^ Fröhlich, Lindau & Thomas 1929, s. 296.
  41. ^ Pieck, Wilhelm (1958). "Erinnerungen an die Novemberrevolution und die Gründung der KPD" [Recollections of the November Revolution and the Founding of the KPD]. Institut für Marxismus-Leninismus (Ed.). Vorwärts und nicht vergessen! Erlebnisberichte aktiver Teilnehmer der Novemberrevolution 1918/19 [Forward and do not Forget! Reports on the Experiences of Active Participants in the November Revolution 1918/19] (Almanca). Berlin: Dietz. ss. 29-78. 
  42. ^ a b Gietinger 1995, s. 31.
  43. ^ Gumbel, Emil Julius (1922). Vier Jahre politischer Mord [Four Years of Political Murder] (Almanca). Berlin: Verlag der neuen Gesellschaft. s. 10. 
  44. ^ Gietinger 1995, s. 30.
  45. ^ Gietinger 1995, s. 33.
  46. ^ Gietinger 1995, s. 17.
  47. ^ a b Gietinger 1995, s. 111.
  48. ^ Gietinger 1995, ss. 130 f..
  49. ^ Gietinger 1995, ss. 34 f..
  50. ^ Gumbel 1922, s. 11.
  51. ^ Fröhlich, Lindau & Thomas 1929, s. 306.
  52. ^ Gietinger 1995, s. 113.
  53. ^ Gietinger, Klaus (2008). Der Konterrevolutionär. Waldemar Pabst – eine deutsche Karriere [The Counterrevolutionary. Waldemar Pabst – a German Career] (Almanca). Hamburg: Verlag Lutz Schulenburg. s. 126. 
  54. ^ Gietinger 1995, ss. 40 ff..

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Karl Liebknecht ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Karl_Liebknecht&oldid=35336002" sayfasından alınmıştır