Karabibik
 | |
| Yazar | Nabizâde Nâzım |
|---|---|
| Ülke | Türkiye |
| Dil | Türkçe |
| Konu | Köy ve köylü yaşamı |
| Tür | Roman |
| Yayım | 1890 |
| Sayfa | 88 |
| ISBN | 975-9099-45-4 |
Karabibik, Nabizâde Nâzım'ın 1890'da yayınladığı gerçekçi köy romanıdır.
İlk Türkçe köy romanı olarak kabul edildiği için Türk edebiyatında önemli bir yeri vardır. Beş bölümden oluşan eser, roman değil, uzun öykü ya da roman denemesi olarak da sınıflandırılabilir.
Eser, Antalya'nın bir köyünde yaşayan Karabibik adlı köylünün yaşam mücadelesini konu edinir. Son dönem Osmanlı köylüsünün içinde bulunduğu sefalet, cehalet ve kültürel yozlaşma da anlatılmaktadır.[1] Sade, açık ve anlaşılır bir dille kaleme alınmıştır. Karakterler, Kaş ağzının dil özellikleri ile konuşturulur. Romanın etkileri Talip Apaydın’dan Kemal Tahir'e kadar köyü ele alan pek çok romancıda görülür.[2]
Yazılış süreci[değiştir | kaynağı değiştir]
Yazar, eseri Beymelek'te yüzbaşı olarak kaldığı dönemde kaleme almıştır. Kendisi 1889 yılında Antalya’nın Kaş ilçesinin topoğrafyasını çıkarmak üzere bölgede görevlendirilmiş ve altı ay görev yapmıştır.[1] Eseri yazmadan önce Antalya ilinin köylerine gidip çevre, kişiler ve kişilerin konuşmaları hakkında bilgi sahibi olmak için araştırmalar yapmış, eserde kahramanları kendi düşünceleri ve yerel dilleriyle konuşturmaya çalışmıştır.[3]
Eserin ön sözü[değiştir | kaynağı değiştir]
Nabizade’nin eserin kısa ön sözünde edebi gayesini ve özellikle etkilendiği akımları belirtmiştir. İlk cümlede Nabizade bu eserin realist bir eser olduğunu söyler ve devamında realist-natüralist yazarlara örnekler verir, ön sözün geri kalan kısmında Karabibik'ten bahseder.[2] Yer olarak Anadolu köyünü seçmesinin sebebini, o aleme yabancı olanlara tanıtmak olarak açıklar. Son sözlerinde Nabizade, romanının realizmle bağdaştığı yönleri kendisi belirtir. Türk edebiyatına katkıda bulunduğunun farkındadır ve realizmi açıkladığı kısa mukaddimesini "her tarafta ahalimizin lisanı tedkik ve cem’ ve telfik olunmalıdır." dileği ile bitirir.
Yazar, ön sözde eseri hakkında - sadeleştirilmiş Türkçesi ile- aşağıdaki açıklamayı yapmıştır:
| “ | Bu romanın geçeceği yeri Anadolu köylerinden seçmeme gelince köylülük ve çiftçilikten uzaksınız, oraları için düşüncelerinize bir kapı açmağa çalıştım. Romanın geçtiği yerlerde, halkımızın işleri, geçimleri üzerinde bilgiler bulacaksınız dillerine de yabancı kalmayacaksınız[2] | „ |
Özet[değiştir | kaynağı değiştir]
Romanın konusu Antalya ili Demre ilçesinin köylerinden Beymelek ve bir Hristiyan köyü olan Temre'de (bugünkü Demre ilçesi) geçer. Vaka zamanı 1889; anlatma zamanı 1891 yılıdır.
Roman kahramanı Karabibik, eşini tifo hastalığından kaybetmiştir, kızı Huri ile birlikte Beymelek köyünde yaşamaktadır. Askerlik görevi yerine verilen parayı ödemek için babasından kalan on iki dönümlük tarlanın dört dönümünü komşusuna satmıştır; kalan sekiz dönümlük kısmı Yosturoğlu'na kaptırmamak için direnmektedir. Elinde kalan bu tarlayı sürmek için her yıl Koca İmam'ın öküzlerini kiralayan Karabibik, kızı Huri'yi koca İmam'ın kayınçosu Sarı İsmail'e vererek öküzleri bedava kullanma hayalini kurar.
Sarı İsmail’in başka bir kızla evleneceğini öğrenince, Temre köyündeki Rum bakkal Yani'den faizle borç alarak bir çift öküz satın alır. Tarlasını sürer. Yosturoğlu Karabibik'in kızı Huri'yi yeğeni Hüseyin'e ister. Karabibik mutludur. Bir süre sonra hastalanır, ancak kızının mürüvvetini gördüğü için huzurludur.[3]
Beymelek beldesi ve Karabibik[değiştir | kaynağı değiştir]
Günümüzde Antalya’nın Demre ilçesine bağlı bir belde olan Beymelek’te, Mayıs-Haziran aylarında düzenlenen "Karabibik Şenliği" adını Karabibik'ten alır[3] Beldedeki kültür merkezi "Karabibik Kültür Merkezi" adını taşır. Roman, Antalya Devlet Tiyatrosu'ndan Hüseyin Erdoğan tarafından aynı adla oyunlaştırılarak 2013 yılında 18. Karabibik Şenlikleri kapsamında Beymelek halkı tarafından sahnelenmiştir.[4][5]
Yazarın romanı yazarken kaldığı taş ev, restore edilerek Karabibik Evi adıyla turistik konaklama tesisine dönüştürülmüştür.[3]
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Karabibik 22 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2019 (Metin Latin harflerine aktarılırken kitabın hicri 1307 tarihli baskısı esas alınmıştır.)
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b Sağlam, Mehmet Halil (2019). "Karabibik Hikayesinde Sosyokültürel Tespitler". Motif Akademi Halkbilimi Dergisi. 12 (27). doi:10.12981/mahder.583151. 26 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020.
- ^ a b c Keleş, Aslıhan. "Nabizâde Nazım'ın Hasba ve Karabibik Eserlerinin Önsözleri ile Realizm ve Naturalizm Akımları Etkisinde Yazılmış Zehra Romanının İncelenmesi.". Academia.edu. Erişim tarihi: 31 Aralık 2015.
- ^ a b c d Koç, Mustafa. "İlk köy romanı Demre'de yazıldı". Antalyakorfez.com 18 Ocak 2015. 3 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2015.
- ^ Acar, Ahmet. "İlk gerçekçi köy romanı 'Karabibik' tiyatro oyunu oldu". Doğan Haber Ajansı web sitesi, 7 Haziran 2013. 3 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2015.
- ^ Onat, Zehra. "Sahnede Karabibik var!". Zaman gazetesi, 20 Haziran 2013. 5 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2015.