Kapsayıcı dil

Vikipedi, özgür ansiklopedi
2013'te Madrid'deki bir feminist protestoda kapsayıcı bir dil çağrısı yapan ve temel kullanım talimatlarını içeren karton bir işaret

Kapsayıcı dil veya eşitlik dili, taraftarları tarafından cinsiyetçi, ırkçı veya diğer şekillerde önyargılı, yanlı veya belirli bir grup insan için aşağılayıcı olduğu düşünülen ifadelerden kaçınan bir dil tarzıdır; bunun yerine hakaretten kaçınmayı ve eşitlikçilik ideallerini yerine getirmeyi amaçlayan bir dil kullanır.

Destekçileri, dilin sıklıkla önyargıyı sürdürmekte ve yaymada kullanıldığını ve kapsayıcı dil kullanma niyetiyle daha verimli, güvenli ve kârlı kuruluşlar ve toplumlar oluşturmanın yardımcı olabileceğini savunmaktadır.[1] "Siyasi doğruluk" terimi bazen bu uygulamayı tanımlamak için kullanılır, destekçiler tarafından tarafsız bir açıklama olarak, genel yorumcular tarafından veya karşıtlar tarafından olumsuz anlamlarla.[2] Cinsiyetle ilgili tarifsiz bir dil kullanımı, İspanyolca, Fransızca, İtalyanca, Portekizce ve Almanca gibi "tüm dilbilgisinin cinsiyetlendirildiği" dillerde tartışmalı olmuştur; bazı bölgelerde ise kullanımı yasaklanmıştır.[3]

Kapsayıcı/Eşitlikçi dil genellikle kullanılmaması gereken kelimeleri ve onların yerine kullanılabilecek alternatifleri listeleme amacıyla bir dil rehberini takip ederek benimsenir. Dil rehberleri, özellikle kar amacı gütmeyen kuruluşlar olmak üzere birçok kuruluş tarafından kullanılır .[4]

Kapsam[değiştir | kaynağı değiştir]

Kapsayıcı dille ilgili engeller[değiştir | kaynağı değiştir]

İspanyolca, Fransızca, İtalyanca, Portekizce ve Almanca gibi dillerde, cinsiyetlendirme ile ilgili tartışmalar özellikle şiddetli olabilir çünkü çoğu dilde dilbilgisi cinsiyetlendirilir.[3] Rusça ise "o kadar çok cinsiyetlendirilmiştir ki konuşmacılar sürekli olarak kendilerini ve diğerlerini belirli bir cinsiyetle ifade etmek zorundadır". Çince, Fince ve Türkçe gibi diğer diller ise doğuştan cinsiyet dışlayıcıdır çünkü dilbilgisinde cinsiyet belirtisi bulunmaz.[5]

Fransızca[değiştir | kaynağı değiştir]

Fransızcada, karışık cinsiyetli bir arkadaş grubuna atıfta bulunulurken geleneksel olarak "amis" şeklinde yazılırdı, ancak cinsiyet dışlayıcı bir varyasyon olan "ami.e.s." şeklinde yazılımı değişti. Ancak, Mayıs 2021'de Fransız ulusal hükümetinden okullara gönderilen bir yönetmelikle "sözde 'dahil edici' yazımın kaçınılması gerektiği" belirtilerek, bir kelimenin maskülen anlamda kullanıldığında, dişil ve eril formlarını aynı anda ortaya çıkarmak için orta nokta kullanılan "dahil edici" yazımın kullanılmasının önlenmesi gerektiği ifade edilmiştir.[6]

Arjantince[değiştir | kaynağı değiştir]

Haziran 2022 itibarıyla, Arjantin'in başkenti Buenos Aires'in şehir hükümeti, öğretmenlere "derslerde ve velilerle iletişimde hiçbir cinsiyet dışlayıcı kelime kullanmamalarını" yasakladı. Yasak, "İspanyol dil kurallarını ihlal ettiği ve öğrencilerin okuma anlama becerilerini engellediği" gerekçesiyle getirilmiştir. En az beş örgüt, "eşcinsel hakları ve medeni haklar gruplarının karışımı" olarak, kararı iptal etmeyi amaçlayan davalara başvurmuştur.[3]

Diğer diller[değiştir | kaynağı değiştir]

Aralık 2021'de, Uruguay'ın kamu eğitim ajansı, cinsiyet dışlayıcı dilin kullanımına "İspanyol dil kurallarına uygun olarak" sınırlama getirdiğini açıkladı.[3]

2022 yılının ortalarına gelindiğinde, "Peru, Meksika'nın bazı eyaletleri ve en az 34 belediye ve eyaletin" okullarda veya hükümet belgelerinde cinsiyet dışlayıcı dilin yasaklanması önerileri sunulmuştur.[3]

Amerika Birleşik Devletleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Amerika Birleşik Devletleri'nde, kapsayıcı dil "ülkenin önde gelen bazı kuruluşları" arasında kullanılmakta olup, cinsiyet dışlayıcı terimlerden çok daha fazlasını içermektedir. Amerika Birleşik Devletleri'ndeki bazı kuruluşlar arasında kapsayıcı dil kılavuzlarına sahip olanlar arasında Sierra Club, American Cancer Society, American Heart Association, American Medical Association, National Recreation and Park Association, Columbia University School of Professional Studies ve University of Washington yer almaktadır.[4] Bu kılavuzların çoğu A Progressive's Style Guide, Racial Equity Tools sözlüğü gibi diğer kılavuzlara dayanmaktadır.[4]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Inclusive Language Guide: Definition & Examples" (İngilizce). Rider University. 23 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2021. 
  2. ^ Boyd, Krys (17 Şubat 2015). "The Limits Of Political Correctness (panel discussion)". Think (Podcast) (İngilizce). KERA (FM). Erişim tarihi: 30 Mayıs 2022. 
  3. ^ a b c d e Lankes, Ana (20 Temmuz 2022). "In Argentina, One of the World's First Bans on Gender-Neutral Language". The New York Times. 4 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2023. 
  4. ^ a b c Packer, George (2 Mart 2023). "The Moral Case Against Equity Language". The Atlantic. 25 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2023. 
  5. ^ Cruz, Araceli (1 Ekim 2018). "These Countries Are Including Gender-Neutral Language in Their Vocabulary". Brit + Co. 23 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2023. 
  6. ^ IMPELLI, MATTHEW (10 Mayıs 2021). "France Bans Gender-Neutral Language in Schools, Citing 'Harm' to Learning". Newsweek. 25 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2023. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kapsayıcı_dil&oldid=32318022" sayfasından alınmıştır