Kaplumbağa Adası (Yerli Amerikalı kültürü)
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Ekim 2022) |
Kaplumbağa Adası, bazı yerli Amerikan halkları ve yerli hakları aktivistleri tarafından, Dünya[1] veya Kuzey Amerika'yı ifade etmek için kullanılan bir isimdir. Bu isim, ortak bir yerli Amerikalı yaratılış hikâyesine dayanmaktadır ve bazı kültürlerde "Kuzey Amerika" ile eş anlamlıdır. [2]
Kaplumbağa Adası'nın yaratılış hikâyesini anlatmaya devam eden çok sayıda çağdaş eser mevcuttur.[2][3]
Lenape
[değiştir | kaynağı değiştir]Lenape kabilesinin "Büyük Kaplumbağa" hikâyesi ilk olarak 1678-1680 yılları arasında Jasper Danckaerts tarafından kaydedildi. Diğer Kuzeydoğu Kızılderili kabileleri, özellikle de İrokua Konfederasyonu kabileleri de aynı hikâyeye sahip.[2][4]
Haudenosaunee
[değiştir | kaynağı değiştir]
İrokua sözlü geleneğine göre, "dünya, uzayda yüzen [ve] sonsuz bir barış yeri olan büyük bir adanın [hükümdarının] düşüncesi olarak ortaya çıktı."[1][2] Gök Kadın, dünya suyla kaplandığında veya daha spesifik olarak, "büyük bir bulut denizi" oluştuğunda yeryüzüne düştü. [1] Çeşitli hayvanlar, toprağı okyanusun üzerine getirmek için okyanusun dibine yüzdüler. Misk sıçanı, okyanusun dibinden toprağı getirmeyi başardı ve onu bir kaplumbağanın sırtına yerleştirdi.[1] Bu toprak çoğalmaya başladı ve kaplumbağanın da büyümesine neden oldu. Kaplumbağa gitgide büyümeye devam etti ve toprak, devasa bir kara parçası haline gelene kadar çoğaldı.[1][5][6] Bu nedenle, İrokua kültürleri dünyaya atıfta bulunduğunda, onu genellikle Kaplumbağa Adası olarak adlandırırlar.[6]
Converse ve Parker'a göre, İrokua inancı "dünyanın devasa bir kaplumbağa tarafından desteklendiği inancını" diğer Kızılderili dinleriyle paylaşır.[1] Seneca dilinde, efsanevi kaplumbağaya Hah-nu-nah denir,[1] ise günlük normal kaplumbağanın adı ise ha-no-wa'dır .[1]
Yerli hakları aktivizmi ve çevrecilik
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaplumbağa Adası adı, Kuzey Amerika'daki birçok yerli halk ve ayrıca hem yerli aktivistler hem de yerli olmayan aktivistler tarafından, özellikle 1970'li yıllarden beri kullanılmaktadır.[5] Amerikalı yazar ve ekolojist Gary Snyder, "Turtle Island" terimini Kuzey Amerika'ya atıfta bulunmak için kullanır ve yerli dillerinden gelen bir ismin sömürgecilerin dillerine çevrilerek hem yerli hem de sömürgeci kültürleri sentezlediğini yazar (İspanyolca'da ise "Isla Tortuga" Kaplumbağa Adası'nın çevirisi olarak öne sürülmüştür). Snyder, Kuzey Amerika'yı Kaplumbağa Adası adı altında anlamanın kıtaya ilişkin bakış açımızı değiştirmeye yardımcı olacağını savunuyor.[7] Kaplumbağa Adası isminin günümüzde kullanımına örnek olarak, Snyder'ın Pulitzer Ödüllü şiir kitabı Kaplumbağa Adası, Kaplumbağa Adası Dörtlüsü isimli caz yaylı dörtlüsü, Tofurky üreticisi Turtle Island Foods ve Boise, Idaho'daki Kaplumbağa Adası Araştırma Kooperatifi verilebilir.[8][9]
Kanada Üniversite Öğretmenleri Birliği yerli toprakların ve iddiaların tanınmasını uygulamaya koymuştur. Kanada üniversitelerinde, birçok ders, öğrenci toplantıları ve akademisyen toplantılarının yanı sıra çeşitli kutlamalar, katılımcıların o anda geleneksel yerli topraklarının üzerinde yer aldıklarının sözlü olarak kabul edilmesiyle başlar. Bu etkinliklerde bazen de Kaplumbağa Adası'na atıfta bulunulur.[3][10]
Yerli Amerikalı dillerinde Kaplumbağa Adası'nın isimleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- iAnishinaabemowin : Mishiike Minisi, Mikinoc Waajew[11]
- Kanyenʼkéha : Anowara:kowa[11]
- Lakota : Khéya Wita
- Tuscarora : Ragwis Yuwena
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kuzey Amerika Yerli Mitolojisinde Kaplumbağalar
- Aspidokelon
- Abya Yala - Guna halkı ve diğer bazı halklar tarafından Amerika kıtasına atıfta bulunmak için kullanılan bir isim
- Anahuac - Meksika'yı tanımlamak için kullanılan Nahuatl dilindeki ad
- Aotearoa - Yeni Zelanda'nın Maori dilindeki adı
- Aztlán - Aztek halklarının efsanevi atalarının evi
- Cemanahuac - Mexica yerli halkı tarafından imparatorluklarının ötesinde, Pasifik ve Atlantik Okyanusu arasındaki daha geniş bölgeye atıfta bulunmak için kullanılan Nahuatl dilindeki isim
- Coğrafi yeniden adlandırma - siyasi yeniden adlandırma uygulaması
- Kaplumbağa Adası (Erie Gölü)
- Dünya Kaplumbağası
- Zipakna - yer kabuğunun Maya şeytani (timsah şeklindeki) kişileştirilmesi
Dipnotlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f g h Converse & Parker 1906.
- ^ a b c d Robinson & Filice 2018.
- ^ a b Jones & Moomaw 2002.
- ^ Miller, Jay. (June 1974) Why the World is on the Back of a Turtle Man, Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland, New Series, Vol. 9, No. 2 pp. 306–308, (including further references within the cited text)
- ^ a b Johansen & Mann 2000.
- ^ a b Porter, Forrester & Ka-Hon-Hes 2008.
- ^ Barnhill 1999.
- ^ "Turtle Island Research Cooperative". Turtle Island Cooperative Farm & Research Center. 22 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2018. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ "A Return to Roots: New Boise Nonprofit pursues cultivation of earth and mind". turtleislandfrcenter. 23 Ocak 2017. 22 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2018. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Canadian Association of University Teachers. "CAUT Guide to Acknowledging Traditional Territory" (PDF). 14 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2017.
- ^ a b "North America". TCTSY - Trauma Center Trauma-Sensitive Yoga. 22 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2021.
- Kaynakça
- At Home on the Earth: Becoming Native to Our Place: A Multicultural Anthology. Berkeley, California: University of California Press. 1999. ss. xiv, 297-306, 327. ISBN 9780520216846.
- Myth and Legends of the New York State Iroquois. Albany, New York: New York State Museum. 1906.
- Susan M. Hill (2017). The Clay We Are Made Of: Haudenosaunee Land Tenure on the Grand River (İngilizce). Winnipeg. Manitoba: University of Manitoba Press. ss. 16-25. ISBN 978-0-88755-717-0.
- Encyclopedia of the Haudenosaunee (Iroquois Confederacy). Westport, Conn.: Greenwood Press. 2000. ISBN 978-1-4294-7618-8. OCLC 154239396.
- Lessons from Turtle Island: Native Curriculum in Early Childhood Classrooms. St. Paul, Minnesota: Redleaf Press. 2 Ekim 2002. ISBN 9781929610259.
- Robin Wall Kimmerer (2013). Braiding Sweetgrass: Indigenous Wisdom, Scientific Knowledge and the Teachings of Plants. ISBN 9781571313560.
- Thomas King (2008). The Truth About Stories: A Native Narrative. Minneapolis, Minnesota: University of Minnesota Press. ss. 12-25. ISBN 9780816646272.
- We are Water Protectors. New York: Roaring Brooks Press, a division of Holtzbrinck Publishing. 2020. ISBN 9781250203557.
- And Grandma Said...: Iroquois Teachings, As Passed Down Through the Oral Tradition. Philadelphia, Pennsylvania: Xlibris Corp. 2008. ss. 52-53. ISBN 9781436335652.
- The Canadian Encyclopedia.
- Cherokee Stories of the Turtle Island Liars' Club. Chapel Hill, North Carolina: University of North Carolina Press. Ağustos 2016. ISBN 978-0-8078-3749-8.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Robinson, Amanda; Filice, Michelle. "Turtle Island". The Canadian Encyclopedia. Historic Canada. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.