Kanuni'nin Dört Katlı Tacı
Kanuni'nin Dört Katlı Tacı , Osmanlı-Habsburg rekabeti döneminde padişahın gücünü yansıtmak için tasarlanmış, 1532'de satın alınmıştır. Kanuni; Osmanlı konumunu geliştirmek, Avrupalı güçlerle ticareti teşvik etmek ve bu miğfer gibi pahalı mücevherler satın almak için siyasi ve diplomatik adımlar atmıştır. Miğferi satın almanın ardındaki önemli isimler Vezir-i Azam Pargalı İbrahim Paşa, onun baş danışmanları İskender Çelebi ve baş hazinedar Osmanlı başkenti İstanbul'da bulunan güçlü bir mücevher tüccarı olan Alvise Gritti'ydi.[1]
16. Yüzyıldan sonra taç sadece Agostino Veneziano'nun orijinaline benzer bir yeniden yapım çalışması ve Süleyman'ın taç ile çizilmiş olan portre resimleri ile biliniyordu. 20. Yüzyıl sonlarında gerçek tacın satın alındığına dair Venedik kayıtları bulunana kadar çoğu tarihçi bu tacın uydurulmuş hayali bir obje olduğuna inandı. Kanuni'nin taç ile olan portresi günümüzde ABD'deki Metropolitan Sanat Müzesi'nde sergilenmekte.[2]
Tasarımı[değiştir | kaynağı değiştir]
Taç, Avusturya tarzı iç içe geçmiş dört kattan oluşmaktaydı, üstünde ise hilal şeklinde kundağa sahip bir tüy bulunmaktaydı. Taç altından yapılmıştı ve devasa on iki karat inciler, sivri elmaslı bir kafa bandı, kırk yedi yakut, yirmi yedi zümrüt, kırk dokuz inci ve büyük turkuaz renginde bir Firuze taşı ile süslenmişti.[3]
Yapılımı[değiştir | kaynağı değiştir]
Tacın toplam değeri 115.000 Duka (2022 yılına göre 17.250.000 $) olarak tahmin edilse de bazı iddialara göre değeri 500.000 Dukaya kadar çıkabiliyordu.[3][4] 20. Yüzyılda keşfedilen Venedik kaynaklarına göre taç Kuyumcu Luigi Caorlini ve ortaklarına lüks zevki ile de tanınan Pargalı İbrahim Paşa tarafından yaptırıldı. Satın alım Pargalı'nın danışmanları Defterdar İskender Çelebi ve Baş Hazinedar ve aynı zamanda Osmanlı-Venedik ilişkilerinde kilit rol oynamış Alvise Gritti tarafından organize edildi.[5]
Anlamı[değiştir | kaynağı değiştir]
Tacın dört katı ise aynı zamanda hem Süleyman'ın dünya fethi hedefini -Kuzey’in, Güney’in, Doğu’nun ve Batı’nın hükümdarlığı şeklinde- temsil ederken hem de Papa'nın meşhur üç katlı tacına ve iki yıl önce Kutsal Roma Cermen İmparatoru olarak taç giymiş Şarlken'e gönderme teşkil etmekteydi.[6] Osmanlı sanat tarihi alanında sayısız eser vermiş tarihçi Gülru Necipoğlu'na göre ise tacın dört katı Süleyman'ın Roma Kayzerliğini, Trabzon İmparatorluğunu, Mısır Sultanlığını ve Asya Hakanlığını temsil etmekteydi.[7]
Kanuni tarafından kullanımı[değiştir | kaynağı değiştir]
Tacın Kanuni tarafından takıldığına dair bir bulgu olmasa da Batılı elçiler tarafından kendilerini etkilemek için Padişahın yanında bulundurduğu nesnelerden biri olarak kaydedildi. İstanbul'dan Viyana'ya seferi sırasında Padişahın ihtişamını göstermek adına sefer sırasında Belgrad'dan geçerken sokaklar Roma İmparatorluğu stilinde süslendi ve geçiş töreni sırasında Kanuni tarafından bu taç takıldı. Bazı iddialara göre ise Süleyman'ın Batıda ''Muhteşem'' olarak anılmasından bu taç sorumluydu. Tacın görünümü dönemin Avrupa opera ve tiyatrolarında da yerini aldı.[8]
Akıbeti[değiştir | kaynağı değiştir]
Astronomik maliyetine rağmen taç takma geleneği bulunmayan Osmanlılar için tacın pek bir önemi yoktu, onlar başındaki kavuk ile yaşar ölünce de mezarlarının başına kavuklarını geçirtirlerdi, buna rağmen taç bu seferden sonra Osmanlıların Avrupa'ya karşı üstünlüğünü göstermek adına ,bazı Avrupalı ressamlara göre, I. Ahmed ve IV. Mehmed tarafından takılmıştır. Tacın üstündeki üç kat sonradan kullanılmak üzere eritilirken en alt katının ise hediye olarak Şarklen'e sunulduğu tahmin edilmektedir buna rağmen ilerleyen yıllarda taç efsanesini yitirmemiş ve Avrupalı ressamlar tarafından Osmanlı Padişahları üzerinde tasvir edilmiştir.[9][10]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Süleyman the Magnificent and the Representation of Power in the Context of Ottoman-Hapsburg-Papal Rivalry. Gülru Necipoğlu (İngilizce). CAA. Eylül 1989. ss. 401-427.
- ^ "Sultan Suleyman the Magnificent Wearing the Jewel-Studded Helmet". 1540-1550. 18 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Luxury Arts of the Renaissance. Marina Belozerskaya (İngilizce). Getty Publications. 1 Ekim 2005. ISBN 9780892367856.
- ^ Bunu Herkes Bilir. Gürkan, Emrah Safa. 17 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2021.
- ^ The Age of Sultan Süleyman the Magnificent. Esin Atıl (İngilizce). National Gallery of Art. 21 Ocak 1987.
- ^ Armour and Masculinity in the Italian Renaissance. Carolyn Springer (İngilizce). University of Toronto Press. 15 Haziran 2010. ISBN 9781442699021.
- ^ Necipoğlu, Gülru (1 Ocak 1989). "Süleyman the Magnificent and the Representation of Power in the Context of Ottoman-Hapsburg-Papal Rivalry". The Art Bulletin 71.
- ^ Keating. ss. 54-55.
- ^ "Kavuk". TDV İslam Ansiklopedisi. 27 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2021.
- ^ "The Globalization of Renaissance Art: A Critical Review". Daniel Savoy. BRILL. 11 Aralık 2017. 27 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2021.