Kancalı kurt
Kancalı kurtlar, insanların ve hayvanların ince bağırsağında parazit olarak yaşayan, nematoda şubesine ait helmint türleridir. Kancalı kurt türleri büyük bir çeşitliliğe sahip olmakla birlikte tek bir tür değildir, özellikle de insanlarda Ancylostoma duodenale ve Necator americanus olmak üzere iki tane kancalı kurt türü görülebilir. (Ayrıca zoonotik kancalı kurt türleride insanlara bulaşabilir.)
Kancalı kurtların adı, onları bağırsak duvarına yapıştıran kanca şeklinde ağızlarından gelir.[1] Kancalı kurtlar kirli toprakta yürümekle (çıplak ayakla) bulaşırlar, dünya genelinde kancalı kurt enfeksiyonları yaygındır ve 576 ila 740 milyon kişinin bu hastalığı geçirmiş olduğu tahmin edilmektedir.[1][2] Kancalı kurtlar bağırsaktaki kan damarlarından beslenir.[1]
Türleri
[değiştir | kaynağı değiştir]İnsanları enfekte edebilen iki yaygın kancalı kurt türü vardır: Ancylostoma duodenale ve Necator americanus. Kısacası Ancylostoma duodenale, "eski dünya kancalı kurdu" iken Necator americanus ise "yeni dünya kancalı kurdudur".[2]
Ayrıca, hayvanlarda yaşayan ancak insanlara bulaşabilen kancalı kurt türleride vardır. Köpekler ve kediler Ancylostoma brazilense, A. caninum, A. ceylanicum ve Uncinaria stenocephala dâhil olmak üzere birçok farklı kancalı kurt türleriyle enfekte olabilir.[3]
Hayvanlarda
[değiştir | kaynağı değiştir]Hayvanlarda, özellikle köpeklerde kancalı kurt görülebilir. Fakat hayvan ve insanlardaki kancalı kurt türleri farklıdır. Ancylostoma türleri, Uncinaria stenocephala, köpek ve kedilerin, özellikle de yavrularının yaygın enfeksiyonlarıdır. Ancylostoma caninum enfeksiyonları anemi, hâlsizlik ve/veya hipoproteinemiye neden olabilir. Teşhis, dışkıda parazit yumurtaları ve/veya antijen olup olmadığının incelenmesine dayanır. Çoklu antihelmintiklerin kancalı kurtlara karşı etkinliği onaylanmıştır; ancak A. caninum'da ilaç direnci bilinen bir sorundur. Tüm köpek ve kediler önleyici olarak tedavi edilmelidir.[4]
Boyutları
[değiştir | kaynağı değiştir]Türden türe değişsede, yetişkin erkek kancalı kurtların boyutları genellikle 8–11 mm arasında değişirken yetişkin dişilerin boyutları genelde 10–13 mm arasında değişir.[5]
Yaşam döngüsü
[değiştir | kaynağı değiştir]Kancalı kurtların yumurtaları genelde kirli topraktan geçer. Larvalar, kan dolaşımı ile akciğerlere hareket eder. Burada yutkunma, öksürük gibi eylemler sonucunda bağırsaklara yerleşir. Dışkıya yumurtlayan kurtlar enfeksiyonu yaymaya devam eder. Tüm süreç iki ila üç ay sürebilir. Parazitler vücutta iki yıl veya daha uzun süre yaşayabilir.[1][2]
Belirtiler
[değiştir | kaynağı değiştir]Kancalı kurtlarla enfekte olan kişilerin çoğunda hiçbir belirti görülmez.[1]
Bazılarında, özellikle de ilk kez enfekte olan kişilerde gastrointestinal semptomlar görülür. Kancalı kurt enfeksiyonunun en ciddi etkileri, protein kaybının yanı sıra kansızlığa yol açar. Kancalı kurt enfeksiyonları, sağlık uzmanı tarafından reçete edilen ilaçlarla tedavi edilebilir.[1]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f "Hookworm Disease: What Is It, Causes, Symptoms & Treatment". Cleveland Clinic (İngilizce). 17 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2024.
- ^ a b c Prevention, CDC-Centers for Disease Control and (31 Mayıs 2023). "CDC - Hookworm". www.cdc.gov (İngilizce). 2 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2024.
- ^ "CDC - Zoonotic Hookworm". www.cdc.gov (İngilizce). 9 Haziran 2023. 22 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2024.
- ^ "Hookworms in Small Animals - Digestive System". MSD Veterinary Manual (İngilizce). 5 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2024.
- ^ Fetouh, Nagla. "Ancylostoma duodenale". Animal Diversity Web (İngilizce). 3 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2024.