Kalsifikasyon
Kalsifikasyon, vücut dokusu’nda kalsiyum tuzlarının birikmesidir. Normalde kemik oluşumunda meydana gelir ancak kalsiyum yumuşak doku’da anormal şekilde birikerek[1][2] dokunun sertleşmesine neden olabilir.
Kalsifikasyonlar mineral dengesinin olup olmamasına ve kalsifikasyonun konumuna göre sınıflandırılabilir.[3] Kalsifikasyon aynı zamanda stromatolit’lerin veya yumuşakça kabuklarının oluşumu gibi biyolojik sistemlerdeki normal mineral birikimi süreçlerini de ifade edebilir.
Belirtiler ve semptomlar[değiştir | kaynağı değiştir]
Kireçlenme vücutta yerleşim yerine bağlı olarak birçok şekilde kendini gösterebilir.
Bir dişin pulpa yapısında kalsifikasyon sıklıkla asemptomatik olarak ortaya çıkar ve radyografik yorumlama sırasında tesadüfi bir bulgu olarak teşhis edilir. Kalsifiye pulpalı dişler genellikle canlılık testlerine olumsuz yanıt verir; Kalsifiye pulpalı dişlerde genellikle ağrı, basınç ve sıcaklık hissi yoktur.
Yumuşak doku kireçlenmesinin nedenleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Yumuşak dokudaki (atardamarlar, kıkırdak, kalp kapakçıkları,[1][2] vb.) kalsifikasyon, K2 vitamini eksikliğinden veya yüksek kalsiyum/D vitamini oranına bağlı olarak zayıf kalsiyum emiliminden kaynaklanabilir. Bu, mineral dengesizliği olsun ya da olmasın meydana gelebilir.
Yaygın bir yanılgı, kireçlenmenin diyet’te fazla miktarda kalsiyum bulunmasından kaynaklandığıdır. Diyetle alınan kalsiyum, yumuşak dokuda kalsiyum birikmesiyle ilişkili değildir ve alınan kalsiyum miktarına bakılmaksızın kalsifikasyon meydana gelir.[4]
Aşırı D vitamini alımı, D vitamini zehirlenmesine ve bağırsaktan aşırı kalsiyum alımına neden olabilir; buna K vitamini eksikliği (muhtemelen bir antikoagülanın neden olduğu) eşlik ettiğinde, arterlerin ve diğer yumuşak dokuların kalsifikasyonuna neden olabilir.[5] Bu tür metastatik yumuşak doku kalsifikasyonu esasen elastik lifler veya mukopolisakkaritler gibi "kalsiyum yakalayıcılar" içeren dokulardadır. Bu dokular özellikle akciğerler (pomza akciğeri) ve aorttur.[6]
Mineral dengesi
- Sistemik mineral dengesizliği olmaksızın distrofik kalsifikasyon.
- Metastatik kalsifikasyon, kandaki ve tüm dokulardaki kalsiyum seviyelerinin sistemik yükselmesidir.
Formlar[değiştir | kaynağı değiştir]
Kalsifikasyon patolojik olabilir veya yaşlanma sürecinin standart bir parçası olabilir. Neredeyse tüm yetişkinlerde epifiz kalsifikasyonu görülür.[7]
Konum[değiştir | kaynağı değiştir]
- İskelet dışı kalsifikasyon, ör. kalsifilaksi
- Beyin, ör. birincil ailesel beyin kalsifikasyonu (Fahr sendromu)
- Koroid sinir ağı genellikle yan karıncıklarda bulunur[8]
- Tümör kalsifikasyonu [9]
- Artritik kemik çıkıntıları
- Böbrek taşları
- Safra taşları
- Heterotopik kemik
- Bademcik taşları
- Pulpa taşı
Meme hastalığı[değiştir | kaynağı değiştir]
Bazı meme patolojilerinde, kalsiyum genellikle hücre ölümü bölgelerinde veya ilişkili salgılarda veya hyalinize stromada birikerek patolojik kalsifikasyona neden olur. Örneğin, mamografi yoluyla, yerinde bir duktal karsinomda küçük, düzensiz, doğrusal kalsifikasyonlar görülebilir radyo-opasiteler oluşturabilir.[10]
Arteriosklerotik kalsifikasyon[değiştir | kaynağı değiştir]
Yaşla birlikte arteriyel sertleşmenin başlıca nedenlerinden biri damar kalsifikasyonudur. Vasküler kalsifikasyon, aort da dahil olmak üzere büyük arterlerin düz kastan zengin medial tabakasında kalsiyum fosfat tuzları formunda mineral birikmesidir. DNA hasarı, özellikle oksidatif DNA hasarı, vasküler kalsifikasyonun hızlanmasına neden olur.[11] Kırmızı kan hücrelerinin yüksek konsantrasyonda kalsiyum içerdiği gösterildiğinden, damar kalsifikasyonu kan lizatlarının damar duvarına kronik sızıntısıyla da bağlantılı olabilir.[12]
Teşhis[değiştir | kaynağı değiştir]
Tanı açısından bu durumda damar kalsifikasyonu, söz konusu bölgenin ultrason ve radyografisi yeterlidir.[13]
Tedavi[değiştir | kaynağı değiştir]
Yüksek kalsiyum/D vitamini oranının tedavisi, K vitamini normalse daha fazla D vitamini alımıyla en kolay şekilde gerçekleştirilebilir. Çok fazla D vitamini alımı anoreksi, iştah kaybı veya yumuşak doku kireçlenmesi ile kendini belli eder.
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c Bertazzo, Sergio; Gentleman, Eileen; Cloyd, Kristy L.; Chester, Adrian H.; Yacoub, Magdi H.; Stevens, Molly M. (2013). "Nano-analytical electron microscopy reveals fundamental insights into human cardiovascular tissue calcification". Nature Materials. 12 (6). ss. 576-583. Bibcode:2013NatMa..12..576B. doi:10.1038/nmat3627. ISSN 1476-1122. PMC 5833942 $2. PMID 23603848.
- ^ a b Miller, J. D. Cardiovascular calcification: Orbicular origins. Nature Materials 12, 476-478 (2013).
- ^ Calcification 25 Eylül 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The American Heritage Science Dictionary. Retrieved 2013-03-23.
- ^ "Calcium beyond the bones". Harvard health Publishing. 1 Mart 2010. 24 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2024.
- ^ Paul Price, et al., "Warfarin-Induced Artery Calcification Is Accelerated by Growth and Vitamin D" 18 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Arteriosclerosis, Thrombosis, and Vascular Biology, 2000, Vol. 20, pp. 317-327.
- ^ McGavin, Zachary. Pathologic basis of veterinary disease, fourth edition; Elsevier 2007.
- ^ Zimmerman, Robert A (1982). "Age-Related Incidence of Pineal Calcification Detected by Computed Tomography" (PDF). Radiology. 142 (3). Radiological Society of North America. ss. 659-62. doi:10.1148/radiology.142.3.7063680. PMID 7063680. 24 Mart 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2012.
- ^ Muzio, Bruno Di. "Normal intracranial calcifications | Radiology Reference Article | Radiopaedia.org". Radiopaedia. 11 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2024.
- ^ "calcification in ovarian tumours". 24 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2024.
- ^ Robbins and Cotran (2009), Pathologic Basis of Disease, 8th edition, Elsevier.
- ^ Duer, M.; Cobb, A. M.; Shanahan, C. M. (2020). "DNA Damage Response: A Molecular Lynchpin in the Pathobiology of Arteriosclerotic Calcification". Arteriosclerosis, Thrombosis, and Vascular Biology. 40 (7). ss. e193-e202. doi:10.1161/ATVBAHA.120.313792. PMID 32404005.
- ^ Fu, Hualin; Li, Jilong; Du, Peng; Jin, Weilin; Gao, Guo; Cui, Daxiang (30 Kasım 2022). "Senile plaques in Alzheimer's disease arise from Aβ- and Cathepsin D-enriched mixtures leaking out during intravascular haemolysis and microaneurysm rupture". FEBS Letters. 597 (7). ss. 1007-1040. doi:10.1002/1873-3468.14549. ISSN 1873-3468. PMID 36448495. 15 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2024.
- ^ Raggi, Paolo; Bellasi, Antonio (2007). "Clinical assessment of vascular calcification". Advances in Chronic Kidney Disease. 14 (1). ss. 37-43. doi:10.1053/j.ackd.2006.10.006. ISSN 1548-5595. PMID 17200042.