Kaliforniya Anayasası
| Kaliforniya Anayasası Constitución del Estado de California (İspanyolca) | |
|---|---|
 _(cropped).jpg) 1849 Kaliforniya Anayasası'nın orijinal İngilizce (solda) ve İspanyolca (sağda) versiyonlarının başlık sayfaları. | |
| Özgün ad | Constitution of the State of California Constitución del Estado de California |
| Oluşturulma | 13 Ekim 1849 |
| Onaylanma | 7 Mayıs 1879 |
| Yazar(lar) | Kaliforniya Anayasa Konvansiyonu |
| İmzacılar | 48 delege |
Kaliforniya Anayasası (İspanyolca: Constitución del Estado de California), Kaliforniya hükûmetinin görevlerini, yetkilerini, yapılarını ve işlevlerini tanımlayan ABD'nin Kaliforniya eyaleti için birincil düzenleme yasasıdır. Kaliforniya'nın orijinal anayasası, Amerikalı öncüler, Avrupalı yerleşimciler ve Kaliforniya'daki Hispanikler (Kaliforniya Hispanikleri) tarafından hem İngilizce hem de İspanyolca olarak hazırlanmış ve Kaliforniya'nın Fethi ve Meksika-Amerika Savaşı'nın ardından ve Kaliforniya'nın 1850'de Birliğe Kabulü öncesinde 1849 Monterey Anayasa Konvansiyonu'nda kabul edilmiştir.[1] Anayasa, 1878-79 Sacramento Sözleşmesini takiben 7 Mayıs 1879'da değiştirildi ve onaylandı.[2]
Kaliforniya Anayasası, kısmen seçilmiş yetkililerin yetkilerini sınırlayan ilerici dönemde yürürlüğe giren hükümler nedeniyle, ancak büyük ölçüde anayasa değişiklikleri olarak şekillenen Kaliforniya oy pusulası önerisi ve seçmen girişimleri tarafından yapılan eklemeler nedeniyle, dünyanın en uzun yasa koleksiyonlarından biridir.[3] Girişimler vali, yasama organı veya popüler dilekçe ile önerilebilir ve Kaliforniya'ya dünyanın en esnek hukuk sistemlerinden birini verir. Şu anda dünyanın en uzun sekizinci anayasasıdır.[4]
Eyalet anayasasındaki bireysel haklar hükümlerinin çoğu, Federal Anayasa'daki Birleşik Devletler Haklar Bildirgesi'nden bile daha geniş hakları koruduğu şeklinde yorumlanmıştır. Bu duruma bir örnek, Pruneyard Shopping Center v. Robins davasıyla, Amerika Birleşik Devletleri Anayasası Birinci Değişikliğinde ele alınanların ötesinde "ifade özgürlüğü" haklarının Kaliforniya Mahkemeleri tarafından sağlanarak Kaliforniya Anayasasına dayandırılmıştır.[5] Kaliforniya'nın en önemli yasaklarından biri, "acımasız veya olağandışı cezaya" karşıdır; bu, Amerika Birleşik Devletleri Anayasası Sekizinci Değişikliğindeki "acımasız ve olağandışı ceza" yasağından daha güçlü bir yasaktır.
Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]
Anayasa, orijinal taslağından bu yana çok sayıda değişikliğe uğradı. Kendisi değiştirilmiş veya revize edilmiş olan mevcut 1879 anayasasının taslağının hazırlanmasından önce birkaç kez sıfırdan yeniden yazılmıştır.
20. yüzyılın başında Kaliforniya'nın siyasetini ve ekonomisini kontrol eden güçlü demiryollarına karşı halkın yaygın tiksinmesine tepki olarak, İlerici Dönem politikacıları, algılanan kötülükleri düzeltmek için eyalet anayasasını inisiyatifle agresif bir şekilde değiştirme kavramına öncülük ettiler. ABD İlerici Dönemi'nin zirvesi olan 1911'den 1986'ya kadar, Kaliforniya Anayasası 500'den fazla kez değiştirildi veya revize edildi.
Anayasa giderek daha fazla şişirildi ve 1897, 1914, 1919, 1930, 1934 ve 1947'de üçüncü bir anayasa sözleşmesine yönelik başarısız çabalara yol açtı. 1962'de anayasa 75.000 kelimeye ulaştı ve o zamanlar Louisiana'nınki dışında herhangi bir eyalet anayasasından daha uzundu.
O yıl, seçmenler, 1964'ten 1976'ya kadar anayasanın kapsamlı bir revizyonu üzerinde çalışan California Anayasa Revizyonu Komisyonu'nun oluşturulmasını onayladı. Seçmenler, komisyonun 1966, 1970, 1972 ve 1974'teki revizyonlarını onayladı, ancak 1968 revizyonunu reddetti. Komisyon nihayetinde anayasadan yaklaşık 40.000 kelimeyi çıkardı.
Hükümler[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaliforniya Anayasası dünyanın en uzun anayasalarından biridir.[3] Uzunluk, önceki Meksika medeni hukukunun etkisi, seçilmiş yetkililere olan güven eksikliği ve birçok girişimin anayasa değişikliği şeklini alması gibi çeşitli faktörlere bağlanmıştır.[6] Eyalet Tazminat Sigorta Fonu ve California Eyalet Barosu dahil olmak üzere eyalet hükûmet kurumlarının oluşturulmasına yetki verilmesini içeren çeşitli değişiklikler yapıldı; bu tür değişikliklerin amacı, teşkilatların anayasaya aykırı olarak geniş bir polis gücü veya doğal yargı gücü uygulamasından saldırıya uğramasını engellemekti.
Madde 4, bölüm 8(d) bir "acil durum kanunu"nu "kamu barışının, sağlığının veya güvenliğinin derhal korunması için gerekli" olarak tanımlar; böyle bir hüküm içeren herhangi bir yasa tasarısı "gerekliliği oluşturan gerçeklerin beyanını" içerir ve her iki meclisin üçte iki çoğunluğunun tasarının aciliyet bölümünü ayrıca geçirmesi gerekir.[7]
Eyalet anayasasındaki bireysel haklar hükümlerinin çoğu, federal anayasadaki Haklar Bildirgesi'nden daha geniş hakları koruduğu şeklinde yorumlanmıştır. İki örnek arasında (1) Pruneyard Alışveriş Merkezi v. Robins davası, özel alışveriş merkezlerinde zımni ifade özgürlüğü hakkını içeren dava ve (2) Amerika'da 1972'de ölüm cezasını anayasaya aykırı bulan ilk karar, California v. Anderson davası. Bu, Kaliforniya eyalet anayasası altında ABD Anayasası'nın Sekizinci Değişikliği altında olduğundan daha güçlü bir korumanın geçerli olduğunu belirtti; birincisi "acımasız veya olağandışı" cezaları yasaklarken, ikincisi yalnızca "acımasız ve olağandışı" cezaları yasaklar. Anayasa ayrıca kadınlara "bir işe, mesleğe, mesleğe ya da işe girme ya da devam etme" konusunda eşit haklar tanır. Bu, kayıtlardaki en eski eyalet anayasası eşit haklar hükmüdür.[8]
İki üniversite açıkça anayasada belirtilmiştir: devlet tarafından işletilen Kaliforniya Üniversitesi ve özel nitelikteki Stanford Üniversitesi. KÜ, Amerika Birleşik Devletleri'nde, siyasi müdahaleden bağımsızlığı eyalet anayasası tarafından açıkça garanti edilen, devlet tarafından işletilen dokuz devlet üniversitesinden biridir. 1900'den beri Stanford, eğitim amacıyla kullanıldığı sürece Stanford'a ait mülkleri vergilerden koruyan anayasal bir maddenin avantajından yararlanıyor.
Değişiklikler ve revizyonlar[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaliforniya anayasası, anayasal değişiklikler ve revizyonlar arasında ayrım yapar; bunlardan ikincisi, "bir veya daha fazla hükmünde daha az kapsamlı bir değişiklikten ziyade, tüm anayasada önemli bir değişiklik" olarak kabul edilir. Her ikisi de seçmenler tarafından Kaliforniya oy pusulası önerisinin kabul edilmesini gerektirir, ancak nasıl önerilebilecekleri konusunda farklılık gösterirler. Bir değişiklik, California Eyaleti Yasama Meclisi'nde üçte ikilik bir oyla veya herhangi bir ABD eyaletinin benzer önlemleri için en düşük eşiklerden biri olan son valilik seçimlerinde kullanılan oyların %8'ini karşılayacak şekilde oy pusulasına yerleştirilebilir.
1849 Anayasasını imzalayanlar[değiştir | kaynağı değiştir]
_signature_page.jpg)
Devletin orijinal 1849 anayasasını imzalayanların çoğu, kendi başlarına öne çıkan kişilerdi ve aşağıda listelenmiştir.[9][10] Liste özellikle birkaç Kaliforniyalıyı (Kaliforniya doğumlu, İspanyolca konuşan sakinler) içeriyor.
|
Los Angeles Bölgesi'ni temsil eden Monterey Bölgesi'ni temsil eden Sacramento Bölgesi'ni temsil eden
San Diego Bölgesi'ni temsil eden San Francisco Bölgesi'ni temsil eden |
San Joaquin Bölgesi'ni temsil eden
San Luis Obispo Bölgesi'ni temsil eden Santa Barbara Bölgesi'ni temsil eden San José Bölgesi'ni temsil eden
Sonoma Bölgesi'ni temsil eden |
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- The California State Constitution: A Reference Guide. Westport, Connecticut: Greenwood Press. 1993. ISBN 978-0-313-27228-8.
- California Government. Third. Boston, Massachusetts: Houghton Mifflin Company. 2002. ISBN 978-0-618-12284-4.
- Lee (1991). "The Revision of California's Constitution" (PDF). CPS Brief. 3 (3). 26 Aralık 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2010.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Kaliforniya Anayasası'nın resmi güncel metni 24 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- 1849 Anayasa Konvansiyonu Kayıtları, California Eyalet Arşivleri
- 1849 California Anayasası, tam orijinal İngilizce metin, California Eyalet Arşivleri
- 1849 California Anayasası (İspanyolca : Constitución del Estado de California), tam orijinal İspanyolca metin 16 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., California Eyalet Arşivleri
- 1879 California Anayasası, orijinal değiştirilmemiş tam metin 9 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., California Eyalet Arşivleri
- 1878–1879 Anayasa Konvansiyonu Çalışma Belgeleri, California Eyalet Arşivleri
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "California Secretary of State -1849 California Constitution Fact Sheet". 9 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2021.
- ^ 1879 California constitution. 9 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Retrieved January 3, 2018.
- ^ a b "2". Democracy in California: Politics and Government in the Golden State. 2. Rowman & Littlefield Publishers, Inc. 27 Temmuz 2007. s. 27. ISBN 978-0-7425-4836-7.
- ^ "California's Constitution is Not the Longest". SCOCAblog.com. SCOCAblog. 2 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2017.
- ^ Linda Greenhouse, "Petitioning Upheld at Shopping Malls: High Court Says States May Order Access to Back Free Speech," The New York Times, 10 June 1980, A1.
- ^ Grodin 14–15.
- ^ "Article 4 Legislative". California Constitution. California Legislative Counsel. 10 Ocak 1997 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2011.
- ^ "Equal Rights Amendments: State Provisions" (PDF). CRS Report for Congress. Congressional Research Service – The Library of Congress. 23 Ağustos 2004. 17 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Report of the Debates in the Convention of California on the Formation of the State Constitution (PDF). 1850. s. 498. 16 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Temmuz 2017.
- ^ "California's Constitution". JoinCalifornia (İngilizce). 6 Aralık 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2017.