Kai-awase
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Şubat 2023) |
_(15194854407).jpg)
Kaiawase, Heian döneminde ortaya çıkan geleneksel bir Japon oyunudur.
Özet[değiştir | kaynağı değiştir]
Kai-awase'nin iki türü vardır.[1]
- Heian Döneminde uygulanan bir çöpçatanlık türü[1] - Kai-awase aslında, iki farklı gruba ayrılıp deniz kabuğunun şekline, rengine, büyüklüğüne ve türünün çeşitliliğine göre rekabet eden aristokratlar tarafından oynanan bir oyundu.[1]
- Heian Döneminin sonlarından itibaren oynanan bir tür deniz kabuğu eşleştirme oyunu[1] - 360 istiridye kabuğu sol kabuklar (dashigai) ve sağ kabuklar (jigai) olarak ikiye ayrılır, sol kabuklarla eşleştirilen sağ kabukların sayısı üzerinden katılımcılara puan verilirdi.[1]
Önceleri, sağ taraftaki kabukları sol taraftakilerle eşleştirmek üzerine tasarlanan kai-awase türüne kai-oi denilirdi. Kabukları ‘eşleştirme’ eyleminden dolayı sonraki dönemlerde kafa karışıklığına sebep olmuş ve kai-awase olarak anılmaya başlamıştır.
Kai-oi oyununun kuralları[değiştir | kaynağı değiştir]
.jpg)
Kai-oi için kullanılan kabuklar, bir kadının avucunun içine sığacak, uygun bir büyüklükte olurdu. Bu kabuklar Ise Vilayetinin Futami Şehrinden gelen istiridyelerden elde edilirdi. Kabuğun iç yüzü kâğıt ile kaplanır, Genji tarzında bir karakterin resmi çizilir, altın varak benzeri malzemelerle renklendirerek son haline getirilirdi. Aynı resim hem sağ kabuğa hem de sol kabuğa çizilirdi.
Kabuk; kısa tarafı katılımcıya, üst kısmı yukarıya bakacak şekilde yerleştirildiğinde, sol kabuklar dashigai yani yin; sol kabuklar ise jigai yani yang enerjisi olarak görülürdü. Böylece bu iki taraf bir arada gökyüzü-toprak ve kadın-erkek ilişkisini temsil etmiş olurdu. Kabuklar farklı kai-oke’lerde (istiridyelerin konulduğu sandık) tutulur, astrolojik takvim de incelenerek oyunun kuralları belirlenirdi. Gökyüzüne benzetilen jigai için öncelikle 12 ayı temsil edecek 12 kabuk dizilir, sonrasında haftanın 7 gününü temsil etmesi için kademeli olarak 7 kabuk daha eklenir, en sonunda bir yıldaki günleri temsil edecek 360 istiridye kabuğu eksiksiz olacak bir şekilde 9 sıra boyunca dizilirdi. Kabukların 9 sıra boyunca dizilmesinin ise eski astrolojide gökyüzünün 9 katlı olmasından kaynaklandığı düşünülmektedir.
Sağ kabuklar yerleştirildikten sonra, bir saray kadını, sol kabuklardan birini alıp iç yüzü aşağıya gelecek şekilde ortaya koyardı. Kabukların etrafında toplanan 20 himegimi (aristokrat kızı), 360 sağ kabuk içinden ortadaki sol kabuk ile aynı şekil ve desenlere sahip olan kabuğu bulmaya çalışırdı. Himegimi’ler, birer çift istiridye kabuğunu yavaşça avuçlarının içine alır ve ellerini bir araya getirirlerdi. Eğer kabukları doğru buldularsa, ellerini açıp kabukları dizlerinin önüne sererlerdi. Katılımcılar sağ kabukları ortaya koydukça, aynı süreç tekrarlanır ve en çok kabuk toplayan kişi kazanırdı.
Aynı hatayı tekrarlamak ise ayıp olarak görülürdü. Böylece oyun doğal olarak bir kişisel gelişim aracı haline geldi. Meiji Dönemine kadar, kai-oi’nin üst sınıfa ait bir evlilik aracı olduğu düşünülmekteydi. Ancak modern çağdan sonra kai-awase oynanmamaya başlanmıştır. Gerçek kai-oi setleri günümüzde yalnızca müzelerde görülmekte olsa da hinamatsuri süsleri arasında minyatür kai-oke setleri hala görülmektedir.
Edo döneminde Kai-awase[değiştir | kaynağı değiştir]
Edo döneminde kai-awase için içeri kısımları lake veya altın yaprak ile kaplanmış istiridye kabukları kullanılırdı. İstiridye kabuğu gibi çift çenetliler, ancak karşı tarafına denk gelecek kabuklarla birleştirilebileceğinden, oyun tersine döndürülmüş kabukları eşleştirerek oynanırdı.
Ayrıca, eşleştirilen kabukların ayrılamayacağı fikrinden dolayı, evlilikte uyumun bir simgesi olarak istiridye kabukları ve kabuk kutuları aristokratlar veya daimyolar için düğün hediyesi olarak hazırlanırdı. Kabukların içine çizilen resimler genellikle doğal manzaralar ya da Tosa Klanı üyelerine benzeyen kadın ve erkek figürler olurdu. Kabuğun eşine de aynı resim çizilirdi. Güzelce süslenmiş istiridye kabuklarını taşıyan sandıklar sekizgen şeklinde ve çift halinde olurlardı. Daimyo ailelerinin kızlarının düğün malzemeleri arasında büyük önem taşıdıklarından, bu istiridye sandıkları düğün töreni sırasında en önde taşınırlardı. Düğün alayı damat evine geldiğinde, öncelikle istiridye kabuklarının gelinin kovasından damadın kovasına aktırıldığı ‘kai-oke watashi’ (kai-oke aktarma) seremonisi gerçekleşirdi. ‘Kai-oke watashi’ (kai-oke aktarma) daimyo düğünleri için önemli bir seremoni olduğundan, üst düzey samuraylar gibi yüksek mertebeli görevliler bu seremoniden sorumlu olurdu. Günümüzde ‘kai-awase no gi’ (kai-awase seremonisi) isminde toplum içinde gerçekleştirilen bir tören haline gelmiştir.
Diğer kullanımları[değiştir | kaynağı değiştir]
- Yemekte kullanılan kai-awase tekniği ise, istiridyelerin içindeki etin sağ ve sol taraflarda kalmasını sağlamak için aynı büyüklükte olan farklı kabukların birleştirilmesidir.
Dipnot[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e Ishii Tanayuki. “’Kasanari shikō’ no nipponbunka 5 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.” (‘Örtüşen amaçlı’ Japon kültürü) The Japan Association of Language and Culture. Accessed on 2019.11.3.
