Kadıköy Hal Binası
.jpg) 2019'da görünümü | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Mimari tarz | Birinci Ulusal Mimarlık Akımı |
| Şehir | İstanbul |
| Ülke | Türkiye |
| Temel atma | 1925 |
| Tamamlanma | 1927 |
| Tanınma nedeni | İstanbul'un ilk modern hal binası |
Kadıköy Hal Binası, 1925-1927'de İstanbul'un Kadıköy ilçesindede sebze-meyve hali olarak inşa edilmiş yapı.
Kadıköy İskelesi'nin tam önünde vişne çürüğü rengindeki yapı, Kadıköy'ün simge yapılarından birisidir. İstanbul'un ilk modern hal binasıdır, bir süre konservatuvar binası olarak kullanılmıştır; 1989'da bir bölümü Haldun Taner Sahnesi adıyla tiyatro sahnesine dönüştürülmüştür. Mimarı İtalyan Umberto Ferrari'dir. 1. Ulusal Mimarlık Dönemi örneklerindendir; cephelerinde neo klasik üslubu andırır oymalar vardır.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Hal binası
[değiştir | kaynağı değiştir]Anadolu Yakası'na getirilen yaş meyve ve sebzelerin mezatının yapılacağı bir hal binası olarak 1925-1927 yılları arasında İtalyan mimar Umberto Ferrari tarafından inşa edildi. Kadıköy'de denizden doldurulan alan üzerine inşa edilen yapı, o yılların şartlarında sapa bir yerde, çarşıdan uzakta bulunuyordu.[1] On yıl boyunca hiçbir esnaf tarafından kiralanmadı. Binanın bir kısmı itfaiye garajına dönüştürüldü, diğer bölümleri hurda araç deposu olarak kullanıldı.
1937'de çarşı esnafının zorunlu olarak nakledilmesiyle deniz tarafındaki dükkânlara balıkçılar, dıştakilere kasaplar-bakkallar, iç avluya ise sebze-meyveciler yerleştirildi.[1] Ancak lodoslu havalarda dükkanları su basması üzerine esnaf çarşıdaki dükkanlarına geri döndü. “Boş olduğu, bir işe yaramadığı ve Kadıköy’ün kimliğine uymadığı" gerekçesiyle binanın yıkılması gündeme geldi.[2]
1940’lı yıllarda hal olarak kullanılmaya başladı; 1973'e kadar İstanbu'lun Anadolu yakasının sebze-meyve ihtiyacı giderildiği bir merkez olarak hizmet verdi. 1973 yılında Kadıköy Hali Küçükbakkalköy’e taşındı ve bina boş kaldı.
Konservatuvar binası ve Haldun Taner Tiyatro Sahnesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Yapı, 1984’te restore edilip İstanbul Belediyesi Konservatuvarına tahsis edildi; böylece Çemberlitaş'taki konservatuvar, Kadıköy'e taşındı. 1984'teki restorasyon sırasında bina özgünlüğünü yitirdi.[3] 1986′da Belediye Konservatuvarı İstanbul Üniversitesi’ne bağlanınca eski hal binası, Devlet Konservatuarı adıyla hizmet vermeye devam etti.[4]
1989′da binanın ortasındaki avlu, İstanbul Şehir Tiyatroları’na bağlı 286 koltuk kapasiteli bir tiyatro sahnesi oldu. Sahneye oyun yazarı Haldun Taner'in adı verildi. 1999 depremi sonrası güçlendirilmesi gerektiğine karar verilen[5] yapının içindeki tiyatro binası 2007'de eski eser olarak tescil edildi.[6] 2017'de hal binasının yıkılıp üç cephesi eskisine benzetilerek yeniden yapılmasını içeren bir proje onaylandı.[6] Konservatuvar, 2021'de Maltepe ilçesinin Gülsuyu mahallesindeki yeni bir binaya taşındı.[7]
Mimari
[değiştir | kaynağı değiştir]1833 metrekare alana sahip, U planlı bir yapıdır. İki simetrik kenarı iki katldır; ortada ise denize ve karaya bakan tek katlı iki bölüm ve ortada camekânla örtülü açık alan vardır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Kadıköy Hal Binas". Mimdap. 16 Şubat 2017. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2024.
- ^ Uygun, Gökçe (25 Şubat 2020). "Hal binasından sahneye…". Gazete Kadıköy. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2024.
- ^ "Cafer Bozkurt Architecture". cba-ist.com. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2024.
- ^ Altaylı, Fatih (4 Şubat 2021). "Hal binası konservatuar kalmalı". Habertürk. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2024.
- ^ "Eski Kadıköy Hal Binası'nda Restorasyon Tartışması". www.yapi.com.tr. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2024.
- ^ a b Atılgan, arif (21 Mart 2022). "Hal Binasının Akibeti". Kent ve İnsan. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2024.
- ^ Başpınar, Seda Nur (13 Ekim 2021). "Konservatuvarın bitmeyen bina çilesi: Ünlü binadan plazaya". Hürriyet. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2024.