Kaşık

Kaşık (çalgı) ile karıştırılmamalıdır.

Bir tatlı kaşığı

Kaşık, sofrada yemek yemede kullanılan bir mutfak eşyasıdır. Yarım küremsi şekliyle, temel olarak sulu veya zerreli yemeklerin bir yudumluk miktarını tabaktan ağza götürmekte kullanılır.

Dil Kaynağı

Azerbaycan Türkçesinde (Gaşix) bir kaşıma nesnesi adıdır ve Türkiye lehçelerindeki kaşık ev kaşağı kelimeleriyle etimolojik akraba olabilir.

Yemek pişirme ve servis edilmesinde kullanımı

Salata, kızarmış patates, gibi büyükçe parçalardan oluşan susuz yemeklerin tabağa servisi için iki kaşık bir maşa gibi kullanılır; Kaşıklardan biri baş, yüzük ve işaret parmağıyla, biri de yüzük parmağının sırtı, küçük ve orta parmaklarla tutulur. Yüzük parmağı menteşe ekseni gibi kullanılır, kaşıkların geniş tarafları parmak hareketleriyle (en çok baş ve orta parmak) yaklaştırılıp uzaklaştırılarak yemek gerektiğinde tutulur gerektiğinde bırakılır.

Bazı büyük kaşıkların uçları sivri değil yassı ve kalın olur sapa dik bir çizgi oluşturur. Bunlar tavanın yassı dibine fazlaca ısınıp yapışan yemeklerin kazınarak yanmasının önlenmesi işine çok uygundur. Yassı olan uç ağzı ince yapılanlar ise yassı tencere dibinden az kalmış sıvı yemeklerin servisi için uygundur. Bazı ucu yassı kaşıkların uç çizgisi sapa dik olmaz; bunlar tencere iç duvarlarının kazınmasında işe yarar.

Adam boyu kaşıklar büyük kazanlarda düğün yemeği pişirirken faydalıdır. Orta boy kazan ve tencerelere uygun olan değişik boylarda kaşıklar ve kepçeler kullanılır.

Delikli kaşıklar pişirme sırasında sıvılaşamayan ya da eriyemeyen parçaların veya yüzeyde biriken köpüklerin tencereden çıkartılmasında işe yarar. Bazı delikli kaşıklar ve kepçeler suda pişirilip bir sonraki pişirme işlemine geçecek su böreği yufkası, makarna gibi yemekleri suyundan ayırırken ve bazen salata servisinde işe yarar.

Etimoloji

Eski Türkçe kaşuk "(tahtadan yontulmuş)kaşık" sözcüğünden evrilmiştir. Bu sözcük Eski Türkçe kaşı- “yontmak, kazımak” fiilinden Eski Türkçe +Uk ekiyle türetilmiş olabilir; ancak bu kesin değildir.

Farsça kafş "kepçe" > kafşik "kepçecik". Farsçadan alıntı sözcüğe Türkçe köken yakıştırılmış olması mümkündür.

Kaynakça

Wikimedia Commons'ta Kaşık ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.