Kütle (kütle spektrometrisi)
Bir kütle spektrometresi tarafından kaydedilen kütle, aletin özelliklerine ve kütle spektrumunun görüntülenme şekline bağlı olarak farklı fiziksel büyüklükleri ifade edebilir.
Birimler[değiştir | kaynağı değiştir]
Dalton (sembol: Da), kütleyi atomik veya moleküler ölçekte (atomik kütle) belirtmek için kullanılan standart birimdir.[1] Birleşik atomik kütle birimi (sembol: u) daltona eşdeğerdir. Bir dalton, yaklaşık olarak tek bir proton veya nötronun kütlesidir.[2] Atomik kütle birimi 1,660538921(73)×10-27 kg değerine sahiptir.[3] "Birleştirilmiş" ön eki olmayan amu, 1961'de değiştirilen, oksijene dayalı eski bir birimdir.
Moleküler kütle[değiştir | kaynağı değiştir]
Bir maddenin moleküler kütle (kısaltıltması Mr) birleşik atomik kütle birimi u' ya göre o maddenin bir molekülünün kütlesidir. Bu görelilik nedeniyle, bir maddenin moleküler kütlesi genellikle nispi moleküler kütle olarak adlandırılır ve Mr olarak kısaltılır. Daha önceleri moleküler ağırlığı olarak adlandırılırdı ve MW olarak kısaltılırdı.
Ortalama kütle[değiştir | kaynağı değiştir]
Bir molekülün ortalama kütlesi, kurucu elementlerin ortalama atom kütlelerinin toplanmasıyla elde edilir. Örneğin doğal ortalama kütlesi su, H2O formülü ile, 1,00794 + 1,00794 + 15,9994 = 18,01528 Da'dır.
Kütle Numarası[değiştir | kaynağı değiştir]
Nükleon numarası olarak da adlandırılan kütle numarası, bir atom çekirdeğindeki proton ve nötron sayısıdır. Kütle numarası, bir elementin her izotopu için benzersizdir ve element adından sonra veya element sembolünün soluna bir üst simge olarak yazılır. Örneğin, karbon-12 (12C) 6 proton ve 6 nötron içerir.
Nominal kütle[değiştir | kaynağı değiştir]
Bir elementin nominal kütlesi, doğal olarak en bol bulunan kararlı izotopunun kütle numarasıdır ve bir iyon veya molekül için nominal kütle, kurucu atomların nominal kütlelerinin toplamıdır.[4][5]
Kesin kütle[değiştir | kaynağı değiştir]
Kesin kütle (daha uygun olarak, ölçülen kesin kütle[6]), elemental bileşimin belirlenmesine izin veren deneysel olarak belirlenmiş bir kütledir.[7] 200 Da'nın altında kütleye sahip moleküller için, elemental bileşimi benzersiz bir şekilde belirlemek amacıyla 5 ppm kesinlik genellikle yeterlidir.[8]
Tam kütle[değiştir | kaynağı değiştir]
Bir izotopik türün tam kütlesi (daha uygun bir şekilde, hesaplanan tam kütlesi[6]) molekülün tek tek izotoplarının kütlelerinin toplanmasıyla elde edilir.
Monoizotopik kütle[değiştir | kaynağı değiştir]
Monoizotopik kütle, her element için temel (en bol) izotopun bağlanmamış, temel haldeki durgun kütlesini kullanan bir moleküldeki atom kütlelerinin toplamıdır.[5][9] Bir molekülün veya iyonun monoizotopik kütlesi, temel izotoplar kullanılarak elde edilen tam kütledir. Monoizotopik kütle tipik olarak dalton cinsinden ifade edilir.
En bol kütle[değiştir | kaynağı değiştir]
Bu terim, izotopların doğal bolluğuna bağlı olarak en yüksek oranda temsil edilen izotop dağılımına sahip molekül kütlesini ifade eder.[10]
Kendrick kütlesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Kendrick kütlesi, ölçülen kütlenin sayısal bir faktörle çarpılmasıyla elde edilen bir kütledir. Kendrick kütlesi, benzer kimyasal yapıdaki moleküllerin kütle spektrumlarındaki zirvelerden tanımlanmasına yardımcı olmak için kullanılır.[11][12] Bu kütle belirtme yöntemi 1963'te kimyager Edward Kendrick tarafından önerildi.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Bureau International des Poids et Mesures (2019): The International System of Units (SI) 26 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 9th edition, English version, page 134. Available at the BIPM website 19 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ "2". Biochemistry. 3rd print, 6th. New York: Freeman. 2007. s. 35. ISBN 978-0-7167-8724-2.
- ^ "Fundamental Physical Constants from NIST". 9 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2020.
- ^ Mass Spectrometry: A Textbook. Springer Science & Business Media. 14 Şubat 2011. ss. 71-. ISBN 978-3-642-10709-2. 13 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2020.
- ^ a b Introduction to Mass Spectrometry: Instrumentation, Applications, and Strategies for Data Interpretation. John Wiley & Sons. 9 Temmuz 2013. ss. 385-. ISBN 978-1-118-68158-9. 13 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2020.
- ^ a b Mass Spec Desk Reference. 2nd. s. 60. ISBN 0-9660813-9-0.
- ^ Grange AH (2005), Using a triple-quadrupole mass spectrometer in accurate mass mode and an ion correlation program to identify compounds, 19 (18), ss. 2699-715, doi:10.1002/rcm.2112, PMID 16124033, 17 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 15 Ekim 2020
- ^ Gross (1994), Accurate Masses for Structure Confirmation, 5 (2), s. 57, doi:10.1016/1044-0305(94)85036-4, PMID 24222515
- ^ Monoisotopic mass spectrum. 2009. doi:10.1351/goldbook.M04014. ISBN 978-0-9678550-9-7.
- ^ Goraczko AJ (2005), Molecular mass and location of the most abundant peak of the molecular ion isotopomeric cluster, 11 (4–5), ss. 271-7, doi:10.1007/s00894-005-0245-x, PMID 15928922
- ^ Kendrick (1963), A mass scale based on CH2 = 14.0000 for high resolution mass spectrometry of organic compounds, 35 (13), ss. 2146-2154, doi:10.1021/ac60206a048
- ^ Marshall AG (Ocak 2004), Petroleomics: the next grand challenge for chemical analysis, 37 (1), ss. 53-9, doi:10.1021/ar020177t, PMID 14730994
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- web tools to compute molecule masses & isotopic distribution 26 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.