Jackson modeli demokrasi

Jackson demokrasisi, Amerika Birleşik Devletleri'nde oy hakkını 21 yaşın üzerindeki beyaz erkeklerin çoğuna genişleten ve bir dizi federal kurumu yeniden yapılandıran bir 19. yüzyıl siyasi felsefesiydi. Yedinci ABD başkanı Andrew Jackson ve destekçileri ile ortaya çıkan bu felsefe, bir nesil boyunca ülkenin baskın siyasi dünya görüşü haline geldi. Terimin kendisi 1830'larda aktif olarak kullanılıyordu.

Jackson dönemi (1825-1849)[değiştir | kaynağı değiştir]

Tarihçiler ve siyaset bilimciler tarafından Jackson Dönemi veya İkinci Parti Sistemi olarak adlandırılan bu dönem, kabaca Jackson'ın 1828'de başkan seçilmesinden 1854'te Kansas-Nebraska Yasası'nın kabul edilmesiyle köleliğin başat konu haline gelmesine ve Amerikan İç Savaşı'nın siyasi yansımalarının Amerikan siyasetini dramatik bir şekilde yeniden şekillendirmesine kadar sürdü. Uzun süredir hakim olan Demokrat-Cumhuriyetçi Parti'nin 1824 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimleri sırasında hizipleşmesiyle ortaya çıktı. Jackson'ın destekçileri modern Demokrat Parti'yi oluşturmaya başladı. Siyasi rakipleri John Quincy Adams ve Henry Clay ise daha sonra Jackson karşıtı diğer siyasi gruplarla birleşerek Whig Partisini oluşturacak olan Ulusal Cumhuriyetçi Partiyi kurdular.

Genel olarak bakıldığında, bu dönem demokratik bir ruhla karakterize edilmiştir. Jackson'ın eşit siyasi politikası üzerine inşa edilen bu dönem, Jackson'ın elitlerin hükûmet tekeli olarak adlandırdığı duruma son vermesini takip etmiştir. Jackson dönemi başlamadan önce bile, oy hakkı beyaz erkek yetişkin vatandaşların çoğunluğuna genişletilmişti ve bu Jacksoncuların kutladığı bir sonuçtu. Jacksoncu demokrasi aynı zamanda Birleşik Devletler Kongresi pahasına başkanlığın ve yürütme organının gücünü desteklerken, halkın yönetime katılımını da genişletmeye çalışıyordu. Jacksoncular yargıçların atanmış değil seçilmiş olmasını talep ettiler ve birçok eyalet anayasasını yeni değerleri yansıtacak şekilde yeniden yazdılar. Ulusal anlamda, coğrafi yayılmacılığı desteklediler ve bunu açık kader terimleriyle gerekçelendirdiler. Hem Jacksoncular hem de Whigler arasında kölelik konusundaki savaşlardan kaçınılması gerektiği konusunda genellikle bir fikir birliği vardı.

Jackson'ın demokrasiyi genişletmesi büyük ölçüde Avrupalı Amerikalılarla sınırlı kaldı ve oy hakkı sadece yetişkin beyaz erkeklere verildi. Jackson demokrasisinin 1829'dan 1860'a kadar süren geniş dönemi boyunca Afrikalı Amerikalıların ve Amerikan yerlilerinin haklarında çok az değişiklik oldu ya da hiç değişiklik olmadı ve çoğu durumda da bu haklar azaltıldı.

Önemli savunucuları[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

The Providence (Rhode Island) Patriot 25 Aug 1839 stated: "The state of things in Kentucky ... is quite as favorable to the cause of Jacksonian democracy." cited in "Jacksonian democracy", Oxford English Dictionary (2019)
Warren, Mark E. (1999). Democracy and Trust. Cambridge University Press. pp. 166–. ISBN 978-0-521-64687-1.