Radyasyon basıncı

Crookes radyometresi ile ışınım basıncının gösterimi. Kullanılan alet hava geçirmez olan ve fotonların basıncıyla dönen ince metal pervaneden ibaret bir cam ampuldur. Deney Makedonya Üsküp Cyril ve Methodius Üniversitesinden Prof. Oliver Zajkov tarafından yapılmıştır.

Işınım ya da radyasyon basıncı, elektromanyetik radyasyona maruz kalan herhangi bir yüzeye uygulanan basınçtır. Kabın duvarına çarpan gaz moleküllerinin veya deriye çarpan hava moleküllerinin uyguladığı basınç gibi, momentuma sahip olan fotonlar bir aynaya çarptığında, buna benzeyen bir basınca neden olur. Ne yazık ki şimdiye kadar geliştirilen tanecik modeli, belli bir ışık tanecikleri selinin ne kadar basınç yaratacağının söylenmesine yetecek kadar gelişmiş değildir. Örneğin; her saniye 1 metre kareden geçmekte olan 1 mol'lük ışık taneciğinin ne şiddette bir basınç yaratacağı bilinmiyor.

Bir ışık demetinin, şayet yaratırsa, yaratacağı basıncın çok küçük olması gerektiği tahmin edilebilir.

Yirminci yüzyıl başına kadar, yapılan deneyler ışık basıncının varlığını kanıtlayamadı. Rusya'da Peter Lebedev ve Amerika Birleşik Devletleri'nde Nichds ve Hull bu basıncın varlığını gösterip değerini ölçmeyi başarmışlardır.

Bu bilginler deneyle buldukları sonuçlardan, parlak güneşli bir öğle zamanı güneş ışınlarının yarattığı basıncın, tek bir molekül tabakası halinde yatay bir yüzeye yayılmış olan zeytinyağının basıncı kadar olduğunu belirtmişlerdir. Bu çok küçük bir basınçtır; ama ışık basıncı her zaman bu kadar küçük değildir.

Tanecik teorisinden, bu basıncın aydınlanma şiddetiyle artacağı tahmin edilmiş ve tahmin deneylerle doğrulanmıştır. Örneğin; ışık basıncı Güneş'in yüzünde, güneş ışınlarının yeryüzündeki basıncından yüzlerce defa daha büyüktür.

Kaynakça

• Orhan Aksoy, Dr. M. Fuat Turgut, Dr. Celal Tüzün, Dr. Ayhan Zeren, Fizik Birleşik Amerika , Fiziksel Bilimler İnceleme Komitesi P.S.S.C, İstanbul, 1968, Milli Eğitim Basımevi
• Demir, Dilek,"A table-top demonstration of radiation pressure",2011, Diplomathesis, E-Theses univie (http://othes.univie.ac.at/16381/)