Hitit yasaları

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Hattuşa'da bulunan ve yasal bir ifade olduğuna inanılan bir Hitit tableti.

Nesilim Kanunları olarak da bilinen Hitit kanunları, MÖ 1650 - 1500 yılları arasına tarihlenen eski bir hukuk kodudur.[1][2][3][4] Hattuşa'da bulunan bir dizi Hitit çivi yazısı tablette korunmuştur (CTH 291-292, 200 kanunu listeler). Eski Hititçe'nin yanı sıra Orta ve Geç Hititçe'de de yazılmış kopyaları bulunmuştur, bu da Hitit İmparatorluğu (yaklaşık MÖ 1650-1100) boyunca geçerli olduklarını göstermektedir.

Hitit kanunları, imparatorluğun sosyal yapısını, adalet ve ahlak anlayışını yansıtmakta ve diğerlerinin yanı sıra saldırı, hırsızlık, cinayet, büyücülük ve boşanma gibi yaygın olarak yasaklanmış eylemleri ele almaktadır. Kanun, kölelere insanca muameleyi de içeren sosyal konuları kapsayan bazı hükümleri nedeniyle özellikle dikkate değerdir. Özgür erkeklerden daha aşağı görülmelerine rağmen, kanun kapsamındaki kölelerin istedikleri kişiyle evlenmelerine, mülk satın almalarına, işyeri açmalarına ve özgürlüklerini satın almalarına izin verilmiştir.[5] Assura Kanunu veya Hammurabi Kanunu ile karşılaştırıldığında, Nesilim Kanunu, kanun ihlalleri için daha az şiddetli cezalar da öngörmüştür.[5]

Kökeni ve gelişimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Yasal belgeyi tam olarak kimin yazdığı bilinmemekle birlikte, bazı tarihçiler kaynağının Hitit toplumunda önemli veya yüksek güç sahibi biri olduğuna ve bunun bir kral bile olabileceğine inanmaktadır.[6]

Görünüşe göre cezalarda en az iki kez değişiklik yapılmıştır: birincisi, eski, ancak görünüşe göre korunmamış bir 'proto-edisyon'da bulunan cezaları genellikle azaltan kara - kinuna değişiklikleri; ve ikincisi, zaten değiştirilmiş Eski Hitit versiyonundaki cezalarda yapılan 'Geç Dönem' değişiklikleri.[7]

Hitit kanunları yaklaşık 500 yıl boyunca kullanımda kalmıştır ve birçok nüsha, dilbilgisindeki değişiklikler dışında, görünürdeki düzensizliğiyle 'orijinal baskı' olarak adlandırılabilecek olanın kölece kopyalandığını göstermektedir; sonradan düşünülen bariz şeyleri bile daha uygun bir konuma yerleştirerek 'toparlama' girişiminde bulunulmamıştır. Hammurabi Kanunları gibi Hitit kanunları da İbranice Kutsal Kitap'ta bulunan birçok kanuna benzemektedir; örneğin Scholz (2021) Hitit tecavüz kanunu §197'nin Tesniye 22:29'u anımsattığını belirtmiştir.[8]

Külliyat[değiştir | kaynağı değiştir]

Yasalar içtihat yasaları olarak formüle edilmiştir; bir koşulla başlar ve ardından bir hüküm gelir, örneğin "Bir erkek ya da kadın kölenin kulağını koparan kişi 3 şekel gümüş ödeyecektir". Yasalar ölüm cezasından kaçınıldığını göstermektedir; ciddi suçlar için olağan ceza zorla çalıştırılmak üzere köleleştirilmedir. Her biri yaklaşık 200 maddeden oluşan iki ayrı tablette korunmuşlardır, birincisi 'insan', ikincisi 'asma' olarak kategorize edilmiştir; üçüncü bir set daha var olabilir.

Kanunlar benzer maddelerden oluşan sekiz grupta toplanabilir. Bunlar çoğunlukla öksüz kalmış gibi görünen iki tür maddeyle birbirinden ayrılır: Kutsal ya da büyüsel tümceler ve sonradan düşünülmüş tümceler. Bu derlem ve sınıflandırma şeması Dewhirst'e (2004) dayanmaktadır.[9]

  • I Saldırganlık ve saldırı: Madde 1 - 24
  • II Evlilik ilişkileri: Madde 26 - 38
  • III Yükümlülükler ve hizmet - TUKUL: Madde 39 - 56
  • IV Mülke saldırı ve hırsızlık: Madde 57 - 144
  • V Sözleşmeler ve fiyatlar: Madde 145 - 161
  • VI Sakral konular: Madde 162 - 173
  • VII Sözleşmeler ve tarifeler: Madde 176 - 186
  • VIII Cinsel ilişkiler: Madde 187 - 200
    • §187, §188, §199 ve §200 hayvanlarla cinsel ilişkiyi (atlar ve katırlar hariç) suç saymaktadır.[8][10] Ölüm cezası cinsel suçlar arasında yaygın bir cezaydı.
    • §190 ve §191, bir erkek ve bir kadının 'cinsel olarak isteyerek bir araya gelmeleri' ve 'cinsel ilişkiye girmeleri' halinde 'ceza verilmeyeceğini' öngörmektedir. Bunlar cinsel rızanın hukuktaki en eski örneklerinden bazılarıdır.[11]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Literatür[değiştir | kaynağı değiştir]

  • E. Neu, StBoT 26 (1983)
  • Harry Angier Hoffner Jr., The Laws of the Hittites: a Critical Edition (DMOA 23) – Leiden, New York, Köln 1997

Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ From: Oliver J. Thatcher, ed., The Library of Original Sources (Milwaukee: University Research Extension Co., 1901), Vol. III: The Roman World, pp. 9-11.
  2. ^ "halsall/ancient/1650nesilim". fordham.edu. 9 Şubat 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2015. 
  3. ^ "The Mariners' Museum and Park". 13 Haziran 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ Smith, M.D. (2004). Encyclopedia of Rape. Greenwood Press. s. 15. ISBN 9780313326875. Erişim tarihi: 21 Nisan 2015. 
  5. ^ a b "Code Of Nesilim: Ancient Laws Of The Hittites | Ancient Pages". Ancient Pages (İngilizce). 14 Haziran 2018. 24 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2018. 
  6. ^ "Primary Source Analysis (The Code of the Nesilim)". Allison's Blog (İngilizce). 1 Ekim 2009. 24 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2018. 
  7. ^ S. M. Jauss, Kasuistik – Systematik – Reflexion über Recht, in Journal for Ancient Near Eastern and Biblical Law 21, 2015, 185 pp.
  8. ^ a b Scholz, Susanne (2021). Sacred Witness. Rape in the Hebrew Bible. Fortress Press. s. 154–157. ISBN 9781506482033. 27 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2023.  (E-book edition)
  9. ^ Howard Dewhirst (2004), Master of Arts dissertation on Hittite law, supervised by Dr Trevor R. Bryce, University of Queensland.
  10. ^ Peake's commentary on the Bible, Revised Edition (1962), ad Exodus 22:19
  11. ^ Duque, María Alejandra Gómez (2021). "Towards a legal reform of rape laws under international human rights law" (PDF). The Georgetown Journal of Gender and the Law. Georgetown University. 22: 489-491. 20 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Aralık 2021. Surprisingly, this Code used the term "willingly" to determine if punishment was warranted for sexual intercourse between men and women. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Hitit_yasaları&oldid=31824540" sayfasından alınmıştır