Halis Erenoğlu
Halis Erenoğlu | |
|---|---|
 Halis Erenoğlu | |
| Doğum | 1938 Emirdağ |
| Ölüm | 4 Mart 2018 (79-80 yaşlarında) Eskişehir |
| Milliyet | Türk |
| Diğer ad(lar)ı | Emirdağ Türkülerinin Babası |
| Meslek | Şair, halk ozanı, derlemeci |
Halis Erenoğlu (1938 - 4 Mart 2018), Türk şair, halk ozanı ve derlemecidir.[1][2]
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
1938 yılında Emirdağ’da doğar. Emirdağlı ailelerden Hacı Vahitler’in çocuğudur. Babasının adı Mehmet Adil, annesinin adı Hatice’dir. Çocukluğunun bir kısmı, Emirdağ’ın merkezinde bulunan ve 90’lı yıllarda yanan, üç katlı ahşap konakta geçer. Sülale küçükbaş hayvancılıkla ve ticaretle geçimlerini sürdürdüğünden, yazları yaylalarda yaylacılık kültürünün içinde büyür. Bu dönemlerde yaylada çobanlarından dinlediği türkülerden etkilenerek bu işe gönül verir. Anonim Emirdağ türkülerine kaynaklığı bu çocukluk günlerine kadar uzanır.
Emirdağ türkülerin ve ağıtların birçoğunu kuzularına çobanlık yapan Çuğulu Çolak Çoban, Balcamlı İbiş gibi farklı farklı çobanlardan öğrenir. Harmana Sererler, Al Fadimem, Altınımı Ben Boynuma Dizerim türkülerini Abdal Bekteş’ten, Abdal Irıza’dan ve Abdal Musa’dan alır. Gaydalama ve düz oyun havalarını Tabaklarlı Akkı'dan ve Tefçi Saniye'den; yayla türkülerinin bir kısmını Karacalarlı Kepazenin Nuri’den; Gıldolağın Ağıdı'nı Türkmen Köylü Kel Tahir’den; Bayram Bey’in Ağıdı'nı ve Balkan Savaşı’nda bacağını kaybederek İstanbul’da ölen kardeşi Hacı’ya yaktığı Ağıdı birebir Topak Kız’dan (Almalı'dan) alır. Kendi yaktığı türküleri ise kavuşamadığı sevdasınadır.[3]
Erenoğlu'nun hayatı ve türküleri Osmangazi Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesinde lisans bitirme tezi[4] olarak yayınlanmıştır.
Belçika'nın Gent Yüksek Sanat Okulu'nda öğretim görevlisi olan Sohrab Jabbari ve Liselotte Sels Emirdağ müziğinin ders kitabı olarak okutulması için Emirdağ türkülerinin kaynağı olan Halis Erenoğlu ile söyleşi yapmışlardır.[5][6][7]
Türk Halk Müziği Sanatçısı İsmail Çakır ve TRT İstanbul Radyosu Sanatçısı Ulaş Kurtuluş Ünlü Halis Erenoğlu'ndan Emirdağ yöresine ait duyulmamış 20'nin üzerinde türkü derlemesi yapmıştır. İsmail Çakır'ın Emirdağ yöresinden derlediği 13 eserin tamamının kaynak kişisi Halis Erenoğlu'dur. Halis Erenoğlu'ndan derlemiştir.
Bugün bilinen ve söylenen Emirdağ türkülerini günümüze taşıyan isim olmasının yanında kendi yaktığı türkülerle Emirdağ halk müziğini zenginleştiren Erenoğlu'na "Emirdağ Türkülerinin Babası"[8][9][10][11] denilmektedir.[12][13][14][15] [16][17][18]
Kendisine ait türküler[değiştir | kaynağı değiştir]
1. Zalım Poyraz [19][20][21][22]
2. Önüne Kuşanmış Yandımdan Öğnük [23]
3. Alayımış ineğinin danası
4. İncedir de Benim Yarim Pek İnce
5. Kuyunun Başına Koyduğum Hatıl
6. Zamharıda Akan Sular Donmasın
7. Emirdağı Vatanımız Elimiz
8. Askere Gidiyom Kal Emirdağı
Kaynaklık ettiği türküler[değiştir | kaynağı değiştir]
1. Aslan Balım[24]
2. Biz Üç Kız İdik Gelirdik Irmaktan
3. İğnem Düştü Yakamdan[25]
4. Çuğu’nun Gedikten Bir Gelin Aştı[26]
5. Dereler Dereler Derin Dereler
6. Hacca Gelin Maçaklı’nın Alması
7. Kara Kahve İdim Kavrulamadım
8. Kurtlu Derelerde Bir Kuzu Meler
9. Allı Gelin Bulum Bulum Bulanır
10. Almalıdan Çıktım Gara Tipide
11. Caminin Ardına Kurmuş Kazanı
12. Eğildim de Bir Taş Aldım Mezerden
13. Karacalar Derler Bir Özün İçi
14. Keklik Koydum Boz Ardıcın Başına
15. Bayram Beyin Ağıdı
16. Topak Kızın Ağıdı
17. Cemile’nin Kaşları
18. Al Fadimem [27]
19. Harmana Sererler
20. Gıldolak'ın Ağıdı
21. Gara Hüseyin Türküsü[28]
22. Altınımı Ben Boynuma Dizerim
23. Dolandım da Geldim Emirdağından
24. Ben Köprüden Geçerken
25. Yoğurt Çaldım Kazana
26. Sako Giyer Garadan
27. Çorabını Ördüğüm
28. Tevfik'in Ağıdı ve Hikâyesi
29. Ekizce Üstünde Bir Bölük Duman
30. Allı Mayam Sürünüyo
31. Emirdağ Kına Havası
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Emirdağ. 4 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2020.
- ^ VII. Uluslararası Türk Halk Edebiyatı Semineri. 2 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2020.
- ^ "Emirdağlılar Vakfı Dergisi" (PDF), 26. Emirdağlılar Vakfı. Temmuz 2013. s. 30. 17 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Mayıs 2021.
- ^ ERDAL, Ceylan; SİNAN, Tutku (2017). Halis Erenoğlu'nun Hayatı ve Türküleri. Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi.
- ^ https://mobil.afyontime.com/haber/emirdag-muzigi-belcika-da-ders-kitabi-oluyor/4804/ [ölü/kırık bağlantı]
- ^ http://www.istikbalgazetesi.com/haber18.asp?sec=1&newscatid=7&yazarid=0&newsid=94938[yalın URL]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2021.
- ^ "Emirdağlılar Vakfı Dergisi" (PDF), 33. Emirdağlılar Vakfı. Haziran 2017. s. 33. 17 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Mayıs 2021.
- ^ "Kendini Türkülerle Anlatan Şehir Emirdağ". 2 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2020.
- ^ "Mart Ayı Portresi: Halis Erenoğlu". 28 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2020.
- ^ Emirdağ kültür araştırmaları sempozyumu. 3 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2020.
- ^ Geçmişten Geleceğe Emirdağ. 2 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2020.
- ^ "ÇATALLI KÖY FİLMİ ÇEKİLDİ". 2 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2020.
- ^ "Emirdağ Türkü Gecesi Coşturdu". 2 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2020.
- ^ IV. Afyonkarahisar Araştırmaları Sempozyumu bil. 4 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2020.
- ^ "Zalım Poyraz Öksüz Kaldı". 8 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2020.
- ^ Akın, Metin (1984). Dünden Bugüne Emirdağ. s. 160.
- ^ "Halis Erenoğlu'na ait Zalım Poyraz Türküsü (1:08:39)". www.youtube.com. 8 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2020.
- ^ https://www.kurtulusgazetesi.com.tr/amp/haber/emirdagli-sanatci-erenoglu-turkuleri-ile-yasayacak-137946[yalın URL]
- ^ "Erenoğlu Türküleri Bir Kaynakta Daha Tescillendi". 9 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2020.
- ^ YAŞAR, Servet (2019). Afyonkarahisar Sanat ve Müzik Ansiklopedisi. Afyonkarahisar Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü.
- ^ Ege'de müzikçiler ansiklopedisi. 4 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2020.
- ^ GÜLNAZ, Hanife (2019). AFYONKARAHİSAR İLİ ŞUHUT İLÇESİ TEKKE KÖYÜ HALK KÜLTÜRÜNDE MÜZİK PRATİKLERİ (PDF). Afyon Kocatepe Üniversitesi. ss. 123-128.
- ^ "Türkülerin Babası Halis Erenoğlu". 9 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2020.
- ^ Eslem Saraçoğlu (2022). "Türkülerle Milli Mücadele". Yıldız Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 16 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.