Hacı Habibullah Efendi

Hacı Habibullah Efendi Müslim Efendi Zade (1820-1895) - Kırım'ın müderrislerindendir.

Habibullah Efendi Dereköylüdür. İstanbul’da ve Kahire’de dini tahsil görmüştür. Zincirli Medresesinin müdürlüğünü yapmıştır. Medresede kütüphane açmıştır. Habibullah Efendi kütüphaneye 1000 kitap bağışlamıştır.

Kırım ulemasından Hacı Mahmud Celaleddin Efendi’nin babasıdır. Hacı Mahumud Efendi’nin Şeriye Sicilleri’ndeki tercüme-i hâl varakasından anlaşıldığına göre Habibullah Efendi müderris olarak görev yapmış olup Kırım’ın başkenti Bahçesaray’dandır. Oğlu 1259 yılında Bahçesaray’da doğduğuna göre on dokuzuncu asırda yaşamış olmalıdır.

1889'da Zincirli Medresesi'nin müderrisi seçildi. Müfredata bir dizi değişiklik getirdi. Okutulan dersler genişletildi ve derinleştirildi, yeni disiplinler sağlandı. Dersler her gün yedi saat boyunca yapıldı. 1890 yılında medresenin kütüphanesinde 800 kitap ve el yazması bulunuyordu. Müderris Hacı Habibullah Efendi ve diğer şahısların bağışladığı Arapça, Türkçe, Farsça ve Rusça eğitim, bilim yayınları içermektedir. Hacı Habibullah Efendi sadece eğitim sürecini reforme etmekle sınırlı değildi. 1890 yılında medrese binasının tamiri, talebeler için ortak mutfağa, amfi, hamam ve müderris lojmanı yapılması için ödenek tahsisi talebiyle En Yüksek Vakıflar İhtisas Komisyonu başkanına başvurdu.

1889'da Zincirli’de bir pozisyon alan Hacı Habibullah Efendi, hemen bu eğitim kurumunun modernizasyonuna başladı. Binayı onarmak için fon buldu ve vakıf mallarının yönetiminde işleri düzene koymaya karar verdi. Yeni öğretmen müfredatı değiştirmeyi, derslerin zamanını net bir şekilde belirlemeyi ve öğrencilerin günlük rutinini düzenlemeyi önerdi. Bu medreseye giren öğrenciler Kırım ve Kafkasya'nın her yerinden geldi. Medreseler, ilköğrenim görmüş, diğer Kırım ve Kafkas medreselerinden mezun olmuş, yüksek öğrenim görmek isteyen öğrencileri kabul etmektedir. Hacı Habibullah, öğretim kadrosunu genişletmeye karar verdi ve medresede kişisel kitap koleksiyonunu bağışladığı bir kütüphane kurdu. Ayrıca tarama ve transfer sınavlarını da tanıttı. Islahat yolunda bir öncü olarak müderris için kolay olmadı. Ancak önde gelen Kırım Tatar eğitimcisi İsmail Gaspıralı tarafından aktif olarak desteklendi. Habibullah Efendiyi hem ilim hem de akli yönden Kırım'ın en iyi mollası olarak adlandırdı. Hacı Habibullah 1895'te vefat etti. Zincirli'yi niteliksel olarak yeni bir düzeye getirdiği için erdemleri hâlâ hatırlanıyor.