Hızır Han (Seyyid Hanedanı)

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Hızır Han
Rayat-i-A'lâ
Mesned-i-Âli [1]
Nâsırüddin II. Mahmud Şah adıyla, Hızır Han dönemine ait gümüş tanka (taka)
28. Delhi Sultanı
Hüküm süresi6 Haziran 1414 – 20 Mayıs 1421
Önce gelenNâsırüddin II. Mahmud Şah
Sonra gelenMübarek Şah
HükümdarŞahruh adına
Tuğluk Hanedanı - Multan Valisi [2][3][4]
Hüküm süresi? - 1395-1396
HükümdarNâsırüddin III. Muhammed Şah
Alâeddin I. İskender Şah
Nâsırüddin Nusret Şah
Timurlular - Multan Valisi
Hüküm süresi1398 - 1414
HükümdarTimur
Şahruh
Doğumbilinmiyor
Multan, günümüz Pencap, Pakistan[5][6]
Ölüm20 Mayıs 1421
DefinDelhi, Hindistan
Çocuk(lar)ıMübarek Şah
Ferid Şah [7]
HanedanSeyyid Hanedanı
BabasıMelik Süleyman
DiniIslam

Timur'un işgalinden ve Tuğluk hanedanının yıkılmasından kısa bir süre sonra Hızır Han, kuzey Hindistan'da Delhi Sultanlığı'nın Seyyid hanedanını kurdu.[8]

İlk yılları[değiştir | kaynağı değiştir]

Hızır Han’ın babası Melik Süleyman, Sultan Firuz Şah Tuğluk'un seçkin amiri Melik Nasir-ul-Mülk Mardan Devlet'ın evlatlık oğludur.[9] Hızır Han, Mardan Devlet tarafından yetiştirildi.[10] Sultan, sınır eyaleti Multan'ın Moğol baskısıyla başa çıkmak için daha deneyimli bir yöneticiye ihtiyaç duyduğunda Mardan Devlet’i Multan valisi olarak atadı. Öldüğünde Melik Süleyman (Ebû Bekir Şah dönemi) ve onun vefatı ile Hızır Han (Nâsırüddin III. Muhammed Şah dönemi) sırasıyla Multan valisi olarak atandılar.[2]

Firuz Şah Tuğluk'un ölümünden sonra ülke karıştı, iki sultanın hüküm sürdüğü ve devletin ikiye bölündüğü bir dönem yaşandı. Sınır bölgelerinde çatışmalar ve toprak elde etme kavgaları başladı. 1395-96'da Hızır Han, Lahor ve Dipalpur valisi olan Mallu İkbal Han'ın kardeşi Sarang Han tarafından düzenlenen saldırıda esir alındı. Multan valiliği Sarang Han’a verildi.[4] Ancak hapisten kaçmayı başardı ve Emir Timur’a sığındı. Çok geçmeden Multan ve Dipalpur'un komutanı oldu. Timur'un Hindistan işgalinden sonra bu yerleri vali olarak yönetti. 1405'te Delhi'de otoriteyi elinde bulunduran Mallu İkbal Han'ı savaşta yendi ve öldürdü.[3] Bu olay üzerine Sultan Nâsırüddin II. Mahmud Şah Delhi’ye geri döndü ve ölümüne (1412) kadar burada yaşadı. Yerine seçilen Devlet Han iki yıl daha Sultanlığı yönetti.[11]

Saltanatı[değiştir | kaynağı değiştir]

6 Haziran 1414'te Hızır Han, Delhi'yi ele geçirdi ve Devlet Han'i hapse attırdı.[12] Hızır Han tahta çıktıktan sonra Melik Tuhfa'yı, Tâcülmülk unvanı ile veziri olarak atadı.[13] 1414'te Tâcülmülk liderliğindeki bir ordu, Katehar hakimi Raca Har Singh'in isyanını bastırmak için gönderildi. Raca ormanlara kaçtı ama sonunda teslim oldu ve haraç ödemeyi kabul etti. Temmuz 1416'da Tâcülmülk komutasındaki bir ordu Bayana ve Gwalior'u fethetti.[14] 1417'de Hızır Han, hutbede Şahruh'tan sonra kendi adının da eklenmesi için Timurlu hükümdar'dan izin aldı.[15] 1418'de Har Singh yeniden ayaklandı ancak bu sefer ayaklanma Tâcülmülk tarafından tamamen bastırıldı.[14]

20 Mayıs 1421'deki ölümünden sonra yerine oğlu Mübarek Han geçti[14] ve Muizz-ud-Din Mübarek Şah unvanıyla tahta oturdu.

Saltanatı boyunca Emir Timur'un korkusuyla Sultan unvanı almadı ve hükümdarlığını Timurluların Rayat-i-A'lâ (Yüce Sancaklar) ve Mesned-i-Âli (En Yüksek Görev) unvanlarıyla sürdürdü. Kendi adıyla basılan bir para bilinmemektedir. Önceki Tuğluk hükümdarları adına basılan madeni paralar kullanılmaya devam edildi.[1]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b Nelson, Wright [1974], The Coinage & Metrology of the Sultans of Dehli, New Delhi: Munshiram Manoharlal Publishers Pvt. Ltd., pp. 239.
  2. ^ a b A Comprehensive History of India: The Delhi Sultanat (A.D. 1206-1526), ed. by Mohammad Habib and Khaliq Ahmad Nizami (İngilizce). People's Publishing House. 1970. s. 632. After Sulaiman’s death, Sultan Muhammad Shah (son of Firuz Shah) appointed Khizr Khan as the maqta of the wilayat of Multan 
  3. ^ a b Iqtidar Alam Khan (2008). Historical Dictionary of Medieval India. s. 89. 
  4. ^ a b A Comprehensive History of India: The Delhi Sultanat (A.D. 1206-1526), ed. by Mohammad Habib and Khaliq Ahmad Nizami (İngilizce). People's Publishing House. 1970. s. 633. 
  5. ^ Richard M. Eaton (25 Temmuz 2019). India in the Persianate Age: 1000–1765. s. 117. ISBN 978-0-520-32512-8. 
  6. ^ Mehta, Jaswant Lal (1979). Advanced Study in the History of Medieval India (İngilizce). Sterling Publishers Pvt. Ltd. s. 247. ISBN 978-81-207-0617-0. 9 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2023. 
  7. ^ Vidya Dhar Mahajan (1973). History of India from beginning to 1526. s. 220. When Mubarak Shah died, he left no son. Consequently, the nobles put on the throne Muhammad Shah who was the son of his brother, Farid. 
  8. ^ Sen, Sailendra (2013). A Textbook of Medieval Indian History. Primus Books. ss. 122-123. ISBN 978-9-38060-734-4. 
  9. ^ A Comprehensive History of India: The Delhi Sultanat (A.D. 1206-1526), ed. by Mohammad Habib and Khaliq Ahmad Nizami (İngilizce). People's Publishing House. 1970. s. 632. 
  10. ^ Vidya Dhar Mahajan (1973). History of India from beginning to 1526. s. 215. 
  11. ^ A Comprehensive History of India: The Delhi Sultanat (A.D. 1206-1526), ed. by Mohammad Habib and Khaliq Ahmad Nizami (İngilizce). People's Publishing House. 1970. s. 634. 
  12. ^ Basu, K. K. Tr. (1932). The Tarikh-i-Mubarak Shahi. s. 186. 
  13. ^ Basu, K. K. Tr. (1932). The Tarikh-i-Mubarak Shahi. s. 190. According to Badaoni Taj-ul-Mulk's former name was Malik Naho; but according to Ferishta his name was Malik Tuhfa. 
  14. ^ a b c Mahajan, V. D. (2007) [1991], History of Medieval India, New Delhi: S. Chand, 81-219-0364-5, pp. 237–9.
  15. ^ Majumdar, R.C. (ed.) (2006). The Delhi Sultanate, Mumbai: Bharatiya Vidya Bhavan, pp. 125–8

Daha fazla bilgi[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Muntakhab-ul Lubab, Muḥammad Hāshim Khāfī Khān, Sir Henry Miers Elliot, John Dowson, 2006.
Resmî unvanlar
Önce gelen:
Tuğluk Hanedanı
Devlet Han 1412-1414[1][2]
Delhi Sultanı
1414-1421 		Sonra gelen:
Mübarek Şah
  1. ^ Iqtidar Alam Khan (2008). Historical Dictionary of Medieval India. s. 54. DAULAT KHAN (?–1414). He was raised by fellow nobles to the throne on the death of Mahmud Shah Tughlaq in 1412. 
  2. ^ A Comprehensive History of India: The Delhi Sultanat (A.D. 1206-1526), ed. by Mohammad Habib and Khaliq Ahmad Nizami (İngilizce). People's Publishing House. 1970. ss. 628-629. Sultan Mahmud died in October 1412, and his amirs vowed allegiance to Daulat Khan as their king. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Hızır_Han_(Seyyid_Hanedanı)&oldid=30305713" sayfasından alınmıştır