Guano Adaları Yasası
Guano Adaları Yasası, 18 Ağustos 1856'da Amerika Birleşik Devletleri Kongresi tarafından kabul edildi. Hâlen yürürlükte olan bu federal yasa, çıkarılabilir belirli kuş dışkısı ( guano ) içeren, üzerinde yerleşim olmayan ve sahiplenilmemiş bir adanın, bir ABD vatandaşı tarafından keşfedilip ele geçirildiğinde Amerika Birleşik Devletleri topraklarının bir parçası hâline geleceğini belirtir. Kâşifin kendisi ve yasal halefleri guano yataklarının özel madencilik ve satış haklarını elde eder.
Bu durumun oluşması için şu şartlar gerekir:
- ada ıssız olmalı,
- başka bir milletin topraklarına ait olmamalı ve
- ABD vatandaşı barışçıl bir şekilde adayı ele geçirmeli.
Whenever any citizen of the United States discovers a deposit of guano on any island, rock, or key, not within the lawful jurisdiction of any other government, and not occupied by the citizens of any other government, and takes peaceable possession thereof […]
19. yüzyılın başlarında guano (kuş dışkısı anlamına gelen Quechua terimi) tarımda gübre olarak büyük önem kazandı. 1840 civarında Amerikalı balina avcısı Benjamin Morrel, Güneybatı Afrika kıyısı açıklarındaki Penguen Adaları'na gitti, ancak 1844'te yayınlanan History of a Voyage to the Southern and Western Coasts of Africa adlı kitabına orada bulunduğu açıklanan guano zenginliğine rağmen madencilik faaliyetleri için yatırımcı bulamadı. 1855'te Amerikan tarımı, Pasifik Okyanusu'nda büyük guano rezervlerinin bulunduğunu öğrendi. Bu olaydan kısa bir süre sonra Guano Adaları Yasası yürürlüğe girdi. Ancak bu yasa aynı zamanda Amerika'nın etki alanını genişletmeye de hizmet etti.
Böylece elliden fazla ada , Amerika Birleşik Devletleri'nin küçük dış adaları kolektif adı altında ABD topraklarına eklendi. Baker Adası, Jarvis Adası, Howland Adası, Kingman Resifi, Johnston Atolü ve Midway Adaları hâlen ABD kontrolü altında bulunmaktadır.
Navassa Adası artık bir yaban hayatı sığınağıdır ve 1999'dan beri Amerika Birleşik Devletleri Balık ve Yaban Hayatı Servisi tarafından yönetilmektedir.[1] Ancak Haiti ile uluslararası hukukî anlaşmazlık günümüzde de devam etmekte.[2] 1971 yılında Kristof Kolomb tarafından keşfedilen Kuğu Adaları [3] üzerindeki hak iddiası Honduras lehine çözüldü. Guano Adası Yasası nedeniyle, bazı ABD vatandaşlarının yanı sıra Fransa ve Meksika da Clipperton Adası'nın mülkiyetini talep ediyor.[4]
Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]
-
Jarvis Adası'ndaki guanoulaşım şeridi -
Baker Adası'ndakiMünzevi Yengeçleri -
Navassa Adası'ndakiDeniz Feneri
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- USC Başlık 48 Bölgeler ve Ada Mülkiyetleri, Amerika Birleşik Devletleri Kanunu Bölüm 8, §§ 1411-1419 – Guano Adaları (İngilizce)
- Bella Hinke: Guano Adaları Yasası Insel-Lexikon.de, 11 Ağustos 2019'da erişildi (Almanca)
- Martin Rath: 1856 Guano Yasası: Ne saçmalık... LTO, 16 Ağustos 2015
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Navassa Island 15 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. U.S. Departement of the Interior, Website abgerufen am 11. August 2019 (englisch).
- ^ Michaelle Pierre: Haiti's claim over Navassa Island : a case study 18 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. World Maritime University Dissertations 2014 (englisch).
- ^ Tom Henderson Wells: The Swan Islands Dispute. In: Journal of Inter-American Studies. Band 6, Nr. 1, 1964, S. 57–68, JSTOR 164929, (englisch).
- ^ Jon M. Van Dyke: The Status of Clipperton Atoll Under International Law, and the Right to Fish in Its Surrounding Waters 30 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (PDF) 15. Mai 2006 (englisch).