Gerede sayfasının kaynağını görüntüle

{{düzenle|Mart 2010}}
{{Türkiye ilçe bilgi kutusu
| ad               = Gerede
| harita           = Bolu in Turkey.svg
| harita boyut     = 250px
| harita açıklama  = [[Türkiye]]'de yeri
| harita1          = 
| harita1 boyut    = 80px
| harita1 açıklama = 
| harita2          = 
| harita2 boyut    = 
| harita2 açıklama = 
| latd             = 
| latm             = 
| lats             = 
| latNS            = 
| longd            = 
| longm            = 
| longs            = 
| longEW           = 
| il               = [[Bolu (il)|Bolu]]
| bölge            = [[Karadeniz Bölgesi]]
| kaymakam         = Fatih Kaya 
| belediye başkanı = Mustafa Allar ([[Adalet ve Kalkınma Partisi|AK Parti]])
| yüzölçümü        = 1059
| yüzölçümü_ref    = 
| rakım            = 1470
| rakım_ref        = 
| posta kodu       = 14900
| alan kodu        = 0374
| plaka kodu       = 14
| website          = [http://www.gerede.gov.tr Gerede Kaymakamlığı]
[http://www.gerede.bel.tr Gerede Belediyesi]
}}
'''Gerede''', [[Bolu (il)|Bolu]]'nun bir ilçesidir. [[Karadeniz Bölgesi]]'nde, Bolu'nun doğusunda 1255&nbsp;km² yüzölçümü ile yer alır. Güney doğuda [[Kızılcahamam]] ve [[Çamlıdere]] ile, kuzey doğuda [[Çerkeş]] ve [[Eskipazar]], Güney batıda [[Dörtdivan]], Kuzeyde [[Mengen]], batıda [[Yeniçağa]] ilçeleriyle çevrilmiştir.

== İlçe hakkında ==
[[İç Anadolu Bölgesi]]'nin Batı Karadeniz'e geçit verdiği bir konumda ortalama 1470 metre yükseklikte dalgalı bir arazi şeklinde etrafı ormanlarla kaplı dağlarla çevrili iklimi çok sert bol yağışlı bir ova şeklindedir. İlçe oldukça soğuk olup kışlar 5-6 ay sürer. Kışın en soğuk bölge olmasa da (ortalama -25 derece) yazın en serin bölgelerdendir. Sıcaklık 25 dereceyi çok nadir olarak geçer. Gece sıcaklıkları yazın bile anormal derecede düşer. Bölge yaşlıları gençliklerinde temmuz ayında kar yağdığına tanık olduklarını, kışın evlerden tünel kazarak çıktıklarını anlatmaktadırlar.

Kuzeydeki dağlık alanın 1600-1900 metre yüksekliklerinde, Güneydeki dağlık alanın 1700-2200 metre yüksekliklerinde düz şeritler halinde Gerede yaylaları yer almaktadır.

Gerede, uluslararası kayak koşu, bisiklet ve kros yarışmaları için çok uygun orman içi spor alanlarına sahiptir.

Dünyanın uluslararası bir karayoluna en yakın kayak merkezi Gerede'dedir. Arkut Dağı'nda 5&nbsp;km uzunluğunda ve 1&nbsp;km uzunluğunda FIS ([[Uluslararası Kayak Federasyonu]]) tarafından homogolasyonu yapılmış 2 adet kayaklı koşu pisti mevcuttur.

Her yıl mart ayı içerisinde [[Türkiye Kayak Federasyonu]] tarafından düzenlenen birçok ülkenin katıldığı yarışmalar düzenlenmektedir. Ayrıca, 10, 15, 20, 25, 30, 35 ve 40&nbsp;km uzunluklarında kayaklı koşu pistleri kış aylarında açık tutulmakta ve kayaklı koşu tutkunlarının hizmetine sunulmaktadır.

Kayaklı koşu millî takımın değişmez kamp merkezidir. Gerede'de bulunan Arkut Dağı Türkiye'nin kalbi ve Dünya'ya açılan penceresi konumundadır. Arkut Dağı'nda Esentepe Hotel tarafından işletilen ve 2008 tarihinde inşa edilen teleski bulunmaktadır.

Alp kayağına yeni başlayacaklar için en uygun pistlere sahip olan Arkut Dağı'nda birçok kış aktiviteleri de yapılmaktadır. Bunların yanı sıra Arkut Dağı birçok spor dalının çalışma ve müsabaka alanı olabilecek bir coğrafi yapıya sahiptir.

Bölgeyle ilgili yaptığı tezde Dr. Halil Aydınalp kentin antik zamanlara kadar giden bir geçmişi olduğunu yazıyor: "Gerede, antik çağlara uzanan oldukça eski bir geçmişe sahiptir. İlçe, antik [[Bitinya]] (Bithynia) ile [[Paflagonya]] (Pahplagonia) bölgeleri arasında bir sınır kentidir. Bölgede, [[Selçuklu]] ve [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] hakimiyetlerinden önce sırasıyla Paflagon MÖ 300, Bitinya MÖ 260-228, [[Pontus]] MÖ 89, Roma MÖ 70-71 ve [[Roma İmparatorluğu|Roma]]’nın MS 395'te ikiye ayrılmasıyla da [[Doğu Roma]], yani [[Bizans İmparatorluğu|Bizans]] hakimiyetleri görülmüştür. Kesin kuruluş tarihi bilinmemekle birlikte, Bitinyalılar tarafından diğer kentlerle aynı zamanda kolonize edilmiş eski bir Paflagonya kasabası olduğu anlaşılan Gerede’nin MÖ 3. yüzyıla kadar uzanan çok eski bir tarihe sahip olduğu düşünülmektedir. Gerede ilçesinin ismi de bu antik dönemlerden kalmadır. Bölgenin ilk ismi Paflagonyalılara ait eski bir yerleşim alanı olan Cressa’dır. Bitinyalılar tarafından işgal edilip bölgenin bir Bitinya kolonisi haline gelmesinden sonra ismi Kratia olmuştur. Kratia ismi zamanla -özellikle bölgenin Müslüman Türkler tarafından kontrol edilmesiyle kuvvetle muhtemel söylenişi daha kolay olduğu için-  Gerede’ye dönüşmüş olmalıdır." (Bkz: Halil Aydınalp, Din Kurumu Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma: Gerede'de Dini Hayat, Gerede Belediyesi Yayınları, s.25)

== Kültür ve turizm ==
Asar Kalesi, Keçi Kalesi kalıntıları, Kiliseli Han diye bilinen tarihi Tüccar Hanı, Yukarı Tekke Camii, Aşağı Tekke Camii ve Türbesi, Yıldırım Beyazıt Camii, Hacı Emin Efendi Camii, II. Abdülhamit tarafından yaptırılan Aşağıovacık Köyü Camii, Esentepe'deki Ramazan Dede Türbesi gezilip görülebilecek tarihî eserler ve yerlerdir.

Her yıl temmuz ayı içinde Esentepe'de geleneksel "Esentepe Yağlı Güreşleri" yapılır. Şehrin kuzeyinde Esentepe, Arkut Dağları'nda yaylalar başlıca mesirelik alanlardır. Özellikle Gerede yaylaları, yayla turizmine çok uygundur. Gerede'nin kuzeyinde ise 1600-1900 metre yüksekliklerde bulunan yaylalardan en önemlileri Orumşah (Rumşah), Hacı Veli, Seviller yaylalarıdır, güneyinde ise 1700-2200 metre yüksekliklerde bulunan Haşat ve Zorpan gibi yaylalarıdır.

Gerede'de Gerede Gölü, Kuru Göl ve Kapaklı Gölleri olmak üzere 3 adet krater göl bulunmaktadır. Gerede havzasındaki önemli akarsular, Ulusu Deresi, Markuşa Çayı, Yenecik Çayı, Kösreli Deresi'dir. Ulusu, güneybatıdaki Köroğlu Dağları'ndan inip yan kollarla ve şehrin içinden geçen Dayıoğlu Deresi'yle birleşerek Gerede'de Gerede Çayı adını alır. Gerede'deki deri sanayisinin kimyasal ve zehirli atıkları ile korkunç bir şekilde acımasızca kirletilen bu değerli kaynak, Bolu sınırları dışında Karabük'te Filyos Nehri'yle birleşir.

Ayrıca her yıl düzenlenen ve geçmişi asırlar öncesine dayanan geleneksel Gerede Panayırı'na (Gerede Geleneksel Hayvan ve Emtia Panayırı) ülkenin çeşitli bölgelerinden alıcı ve satıcılar gelmektedir. Gerede Panayırı her yıl Eylül ayının üçüncü cuma günü başlamaktadır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.geredemedyatakip.com.tr/guncel/2023-gerede-panayiri-tarihleri-belli-oldu.html|başlık=2023 Gerede Panayırı tarihleri belli oldu|erişimtarihi=14 Aralık 2023|tarih=7 Temmuz 2023|dil=Türkçe|çalışma=|yayıncı=Gerede Medya Takip|arşivurl=https://web.archive.org/web/20231004011708/https://www.geredemedyatakip.com.tr/guncel/2023-gerede-panayiri-tarihleri-belli-oldu.html|arşivtarihi=4 Ekim 2023|ölüurl=hayır}}</ref>

[[Dosya:Gerede afşar tarakçi yaylasi.JPG|Gerede Yaylasında Temmuz Ayı.|küçükresim|upright=1.36]]

Gerede halkı, geçimini dericilikle sağlar. Son yıllarda kemercilik de önemli bir iş kolu ve geçim kaynağı olmuştur.

İç ve dış piyasaya deri ürünleri üreten birçok tabakhanesi ve kemer imalathanesi mevcuttur.

Gerede'nin bazı merkezlere uzaklığı şu şekildedir :
* [[Ankara]]'ya  130&nbsp;km.
* [[İstanbul]]'a  300&nbsp;km.
* [[Abant]]'a  80&nbsp;km.
* [[Safranbolu]]'ya  90&nbsp;km.
* [[Yedigöller]]'e  75&nbsp;km.
* [[Kartalkaya]]'ya 65&nbsp;km.
* Bolu [[Gölcük, Mudurnu|Gölcük]]'e  70&nbsp;km.
* Bolu [[kaplıca]]larına 65&nbsp;km.
* [[Kızılcahamam]] kaplıcalarına 60&nbsp;km.

== Mahalleleri ==

* Bahçelievler Mahallesi
* Dayıoğlu Mahallesi
* Demirciler Mahallesi
* Kabiller Mahallesi
* Kitirler Mahallesi
* Orta Mahallesi
* Seviller Mahallesi
* Yeni Mahallesi
*

== Edebiyat ==
[[Geredeli Aşık Figani]], [[Dertli]] ve [[Köroğlu]] yörenin aşıklarıdır. Yöre müziğinde [[kaval]], [[davul]], [[zurna]] ve [[bağlama]] kullanılır.

Türküler;

:Ben Gidiyorum Baylere,
:Beni Taştan Taşa Çaldın,
:Bezm-i Muhabbette Lezzet Arayan,
:Bir Dileğim Var (Kardaş)
:Bir Güzel Geliyor Karşının Çaydan,
:Bu Alemde Uymaz Gönül Gönüle,
:Dilber Atma Gamzen Okun,
:Elma Attım Yuvarlandı,
:Ey Gönül Aklını Başına Cem Et,
:Gel Sevdiceğim Ahd ile İkrarda,
:Giyersin Eğnine Çul Yavaş Yavaş,
:Nazlı Dilber Düştüm Hakipayine,
:Nazlı Yare Halim İfade Eyledim,
:Ne Bilsin (Evvel Özün Sözün),
:Olur mu (Kamil Olan Kelamından),
:Şeb-i Zulmette Gittim),
:Senden Bana Cefa Olmaz,
:Şükür (Ömrüm Ahir Oldu),
:Şunda Üç Dilbere,
:Tahrir Mektebinde Bir Güzel Gördüm,
:Üç Elli Dört Elli Geçiyor,
:Vardır (Neyleyip Ağlarsın).
:Beyaz Giyme Toz Olur,
:Yeşil Ördek,
:Tombalacık Halimem,

== Yöresel ürünler ==
Bölgede tarım yaygın olmamakla birlikte çok miktarda hayvan mevcuttur. Büyük ve küçükbaş, hindi(yöresel adı "curuk"), [[kaz]], [[ördek]], [[tavuk]] bolca bulunur. Yöresel gıda maddeleri olarak yöreyle özdeşleşmiş kaz eti, [[hindi]] eti ve [[keş]] sayılabilir. Ayrıca şakşak helvası, köfter, çam balı daha başka birçok helva, turşu ve reçel çeşidi mevcuttur. Yöre köylerinin bazılarında şeker pancarı (yöresel adı "çükün") yetiştiriciliği vardır. Bölgede çok çeşitli bir mantar zenginliği vardır. Kanlıca, ak kayışkan, kara kayışkan, gökgöbek, domalan ya da dömelen, cincile, tellice, ebişke, dede sakalı mantarı, inekcin, geyik mantarı, bal mantarı, nadir de olsa kuzu göbeği mantarı vs. sayılabilir. Dağlarda bol miktarda kuşburnu, böğürtlen ve ahududu da mevcuttur. Osmanlı döneminde gül yetiştiriciliği yaygın olsa da gül üretimi günümüzde bitmiştir.

== Doğal yapı ==
Çok zengin bir [[fauna]] ve [[flora]]ya sahip Gerede yöresinde [[kızıl geyik]], [[alageyik]], [[yaban domuzu]], [[kurt]], [[kızıl tilki]], [[çakal]], [[sansar]], [[boz ayı]], [[kara ayı]], [[kahverengi ayı]], [[porsuk (hayvan)]], [[kirpi]], [[köstebek]], [[karaca]], [[zerdeva]], [[avrasya vaşağı]], [[yaban kedisi]], [[sazlık kedisi]], [[tavşan]], [[ada tavşanı]], [[gelincik (memeli)|gelincik]], [[kaya kartalı]], [[şah kartal]], [[paçalı şahin]], [[kızıl şahin]], [[bayağı şahin]], [[doğan]], [[atmaca]], [[leylek]], [[kara leylek]], [[kuzgun]], [[bıldırcın]], [[keklik]], [[ağaçkakan]], [[yalıçapkını]], [[sincap]], [[kertenkele]], [[küpeli yılan]], çeşitli kemirgenler, [[susamuru]], çeşitli [[sazan]] türleri, yeşil, kadife, tekir, bekir gibi balıklar, [[alabalık]] gibi birçok hayvan vardır. Gerede'de [[paçalı baykuş]]un kaydedildiği iki noktadan birisidir. Bitki örtüsü kışa dayanıklı kozalaklı ağaçlardır. Esentepe'de 600 yaşını aşmış [[çam]] ağaçları mevcuttur. 2000 rakımın üstünde [[Alpin Çayırlar]] geniştir. 1600 - 2000 rakım arası saf [[göknar]] [[orman]]ları çok büyük alan kaplar. Daha aşağılarda [[karaçam]], [[sarıçam]], [[karaağaç]], [[gürgen]], [[kayın]], [[porsuk (bitki)]], [[meşe]], [[fındık]], [[ceviz]], [[kestane]], [[huş]] gibi ağaçlardan meydana gelen karışık ormanlar bulunur.

== Nüfus ==
{{Türkiye ilçe nüfus/Bolu/Gerede}}

== Notlar ==
{{Not listesi}}
== Kaynakça ==
{{Kaynakça|2}}

== Dış bağlantılar ==
* [https://www.geredemerkez.com Gerede Merkez Gazetesi] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20200115221715/https://geredemerkez.com/ |tarih=15 Ocak 2020 }}
* [https://geredehaber.com Gerede Haberleri] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20220303173021/https://geredehaber.com/ |tarih=3 Mart 2022 }}
* [http://www.gerede.gov.tr/ Gerede Kaymakamlığı] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20100406025850/http://www.gerede.gov.tr/ |tarih=6 Nisan 2010 }}
* [http://www.gerede.bel.tr/ Gerede Belediye Başkanlığı]
* [http://kurumsal.kulturturizm.gov.tr/turkiye/bolu/etkinlik/2gerede-panayiri#content/ Gerede Panayırı]

{{Gerede belde ve köyleri}}
{{Bolu ilçeler}}

{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Gerede| ]]