Geçerli ad (zooloji)
Zooloji terminolojisinde, bir taksonun geçerli adı, Uluslararası Zooloji Nomenklatürü Kanunu (ICZN) kurallarına göre o takson için kullanılacak olan zoolojik isimdir.[1] Başka bir deyişle: geçerli bir ad, bir taksonun doğru zoolojik adıdır.[2]
Buna karşılık, geçersiz bir ad ICZN kurallarını ihlal eden bir addır. Geçersiz bir isim, bir takson için doğru bir bilimsel isim olarak kabul edilmez. Geçersiz adlar şu şekilde ayrılabilir:[3]
- Subjektif olarak geçersiz isimler - Bireysel bilimsel yargı veya görüş tarafından geçersiz kılınmış isimlerdir . Taksonomistler görüşlerine göre farklılık gösterebilir ve bir araştırmacı tarafından geçersiz sayılan isimler başka biri tarafından geçerli kabul edilebilir; bu yüzden hala potansiyel olarak geçerli isimlerdir . Şöyleki:
- Küçük öznel eş adlar- daha önce ayrı takson olarak tanımlanan farklı türlerden tanımlanan eş adlar .[4]
- Genç ikincil eş adlar- daha önce ayrı olarak kabul edilen iki taksonomik grubun birleştirilmesinden kaynaklanan tür eş adları. Bu durumda, taksonlar ayrı türlerdir, ancak tesadüfen, jenerik isimleri eş anlamlı hale getirildiğinde eş adlılığa yol açan aynı isme sahiptiler .
- Şartlı olarak bastırılan adlar - aksi takdirde geçerli olacak bir adın Uluslararası Zoolojik İsimlendirme Komisyonu tarafından bastırılması için dilekçe verildiği özel durumlardır. Bunun nedeni genellikle genç eş adlı (sonraki adı) üst düzey eş adlar dan (eski ad) daha geniş ortak kullanıma sahip olmasıdır.
- Nesnel olarak geçersiz isimler - Gerçek nedenlerle geçersiz hale getirilen isimlerdir. Bu isimler evrensel olarak geçersiz kabul edilir ve öznel olarak geçersiz isimlerde olduğu gibi sadece bireysel bir görüş meselesi değildir. Şöyleki:
- Küçük objektif eş aldılar - daha önce başka bir adla (üst düzey eş adlı) daha önce tanımlanmış olan bir taksonu (küçük eş adlı) tanımlayan adlardır. ICZN, mümkün olan en yeni adlara tercih olarak mevcut olan en eski adın uygulandığı Öncelik İlkesini uygular.
- Aile ve cins grubundaki genç eş homonimler - aynı yazım olan ancak farklı taksonlara atıfta bulunan ailelerin ve cinslerin adlarıdır.
- Bir tür grubundaki küçük birincil homonimler - başlangıçta aynı adla tanımlanan iki farklı organizmadan kaynaklanan tür eş adları aynı şekilde hecelenmiştir. Daha önce tartışılan genç ikincil homonimlerle karşılaştırın.
- Tamamen bastırılmış isimler - Bir ismin Uluslararası Zoolojik İsimlendirme Komisyonu tarafından tamamen bastırıldığı özel durumlardır. Hiçbir zaman yayınlanmamış gibi ele alınır ve gerçek kullanılabilirliğine bakılmaksızın asla kullanılmaz.[4]
- Kısmen bastırılmış isimler - bir ismin Uluslararası Zoolojik İsimlendirme Komisyonu tarafından kısmen bastırıldığı özel durumlardır. Tamamen bastırılmış isimlerden farklı olarak, kısmen bastırılmış isimler hala yayınlanmış olarak kabul edilmektedir, ancak öncelik olarak değil, sadece homonimivamacıyla kullanılır.
Botanik ile kontrast[değiştir | kaynağı değiştir]
Algler, mantarlar ve bitkiler için Uluslararası İsimlendirme Yasası uyarınca, geçerli olarak yayınlanan adın, zoolojinin mevcut adına karşılık gelen farklı bir anlamı vardır.[5] Zoolojinin "geçerli ad" teriminin botanik eşdeğeri doğru addır .
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "ICZN Code - Introduction". International Commission on Zoological Nomenclature (ICZN). 12 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2011.
- ^ "Biological Nomenclature". Department of Biology, Saint Louis University. 26 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2011.
- ^ "How animals are given scientific names". Biodiversity Explorer, Iziko Museums of Cape Town. 2 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2011.
- ^ a b "ICZN Code - Glossary". International Commission on Zoological Nomenclature (ICZN). 18 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2011.
- ^ John McNeill (1 Ocak 2012). International Code of Nomenclature for Algae, Fungi and Plants (Melbourne Code) (İngilizce). ISBN 978-3-87429-425-6. 1 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2020.