Gazi Süleyman Paşa Camii (Vize)
 Gazi Süleyman Paşa Camii'nin 2010 yılındaki görünümü. | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Tür | |
| Şehir | Vize |
| Ülke |  Türkiye |
| Koordinatlar | 41°34′35″K 27°46′03″D / 41.57639°K 27.76750°D |
| Adını aldığı | Kutsal Bilgelik, Teslis'in ikinci şahsına yani İsa Mesih'e atıftır |
| Tamamlanma | 6. yüzyıl[1] veya 9-10. yüzyıllar[2] veya 12-13. yüzyıllar[1]:298 |
Gazi Süleyman Paşa Camii veya Küçük Ayasofya, Kırklareli'nin Vize ilçesinde bulunan bir camidir. Roma İmparatoru I. Justinianus döneminde inşa edilen 6'ncı yüzyılda bazilika tarzında kilise olarak inşa edilmiş, 15'inci yüzyılda Vize'nin kesin bir şekilde Osmanlı egemeliğine geçtikten sonra camiye çevrildiği düşünülmektedir.[3] Caminin yapısı Ayasofya ve Aya İrini'ye benzetilmektedir. Cami, 2007'de Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restore edilmiştir.[4][5]
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Roma İmparatoru I. Justinianus döneminde 6. yüzyılda inşa edildiği kabul edilse de 9-10. yüzyıllarda[2] veya 12-13. yüzyıllardaki Erken Paleologos devrinde[1]:298 inşa edildiğine dair görüşler de mevcuttur. Bir Ortodoks kilisesi olarak inşa edilen Küçük Ayasofya'nın 1205 yılında Vize'deki Latin hakimiyetinde nasıl kullanıldığı bilinmemektedir.[2]
Osmanlı Devleti'nin Vize kalesini fethetmesinin ardından yapı camiye çevrilmiştir.[2] Yapının ismini aldığı Süleyman Paşa'nın kim olduğuna dair farklı görüşler bulunmaktadır. Bir iddiaya göre cami, ismini Orhan Gazi'nin oğlu Süleyman Paşa'dan almaktadır, ancak Süleyman Paşa Vize'nin fethinden önce öldüğünden bu isimlendirme onun hatırasına yapılmış olmalıdır. Yapının Edirne ve Ferecik'te yaptığı camilerle bilinen Rumeli Beylerbeyi Hadım Süleyman Paşa[6]:252 veya Mihaloğullarından Gazi Mihal'in torunu Süleyman Paşa tarafından[7]:18 [6]:252 camiye dönüştürüldüğü de iddialar arasındadır. Evliye Çelebi ise yapının Fatih Sultan Mehmed tarafından İstanbul'un fethine müteakip camiye çevrildiğini ve Fatih Camii olarak anıldığını ifade etmektedir.[8]:152-153 Osmanlı arşiv belgelerinde cami vakfında geçen kişinin Orhan Bey’in oğlu Süleyman Paşa olduğu net bir şekilde anlaşılmaktadır.[1]:299
Caminin Vizeli Meryem'in kabrine ev sahipliği yapması onu Hristiyanlar için de cazibe merkezi haline getirmektedir. Efsaneye göre Meryem, 800'lü yıllarda İstanbul'a göçen Ermeni asilzadesinin kızıdır ve Vize'deki bir komutanı olan Nikeforos ile evlendirilmiştir. Ancak Meryem, Nikeforos'un sefere gittiği sırada hizmetçisiyle ilişkisi olduğu iftirasına uğramış, kocası tarafından dövülerek öldürülmüştür ve bu kilisenin bahçesine gömülmüştür. Ancak Meryem'in cesedi aylar geçmesine rağmen çürümemiştir. Nikeforos'un rüyasına giren Meryem, kendisi için bir şapel yaptırmasını ister. Meryem'in naaşı, yaptırılan bu şapele nakledilir. Ancak, kocasının ölümünün ardından Meryem'in cesedi çocukları tarafından tekrar Küçük Ayasofya'ya nakledilir.[9]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d Yarcı, Güler (2017). "Vize Kalesi: Surlar ve Kalede Hayat". Yarcı, Güler (Ed.). Bozkırdan Batıya Prof. Dr. Hüseyin Salman'a Armağan. İstanbul: Epsilon Yayınevi. ss. 269-344. ISBN 978-605-173-364-7.
- ^ a b c d Mango, Cyril (1968). "The Byzantine Church at Vize (Bizye) in Thrace and St. Mary the Younger". Zbornik radova Vizantoloskog Instituta. Cilt 11. ss. 9-13.
- ^ "Ayasofya Camii - Vize". 30 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2022.
- ^ "Vize Küçük Ayasofya (Gazi Süleyman Paşa) Camii - Kırklareli". 22 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2022.
- ^ "Tanıtım ve Tarihçe - Vize". 29 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2022.
- ^ a b Bauer, Franz Alto; Klein, Holger A. (2006). "The Church of Hagia Sophia in Bizye (Vize): Results of the Fieldwork Seasons 2003 and 2004". Dumbarton Oaks Papers. Cilt 60. ss. 249-270. Erişim tarihi: 2 Aralık 2024.
- ^ Dirimtekin, Feridun (1961). "Vize'deki Ayasofya Kilisesi (Süleyman Paşa)". Ayasofya Müzesi Yıllığı, 3. ss. 18-20.
- ^ haz. Seyit Ali Kahraman (Ekim 2010). Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi, 6. Kitap, 1. cilt (Podgoriçe- İştib-Vidin-Peçoy, Budin-Üstürgon[Estergon]- Ciğerdelen-Macaristan- Öziçe-Taşlıca-Dobra-Venedik-Mostar-Kanije). İstanbul.
- ^ "Gazi Süleyman Paşa Camii ( Vize Ayasofyası )". 22 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2022.