GEBCO
GEBCO (General Bathymetric Chart of the Oceans; Türkçe: Okyanusların Genel Batimetrik Çizelgeleri), dünya okyanuslarının alenen herkese açık bir batimetrik tablolarını sağlama projesidir. Proje, deniz tabanının genel şeklini gösteren küresel bir dizi grafiğin hazırlanması amacıyla tasarlanmıştır. Yıllar boyunca, dünya okyanuslarının, bilim adamları ve başkaları için batimetrisinin başvuru haritası haline gelmiştir.
Örgütlenme[değiştir | kaynağı değiştir]
GEBCO, Uluslararası Hidrografi Örgütü'nün (IHO - International Hydrographic Organization)[1] ve UNESCO Hükümetlerarası Okyanusbilim Kurulu (IOC - Intergovernmental Oceanographic Commission)[2] ortak himayesinde etkinlik göstermektedir. Çalışmaları, bir dizi batimetrik veri seti ve veri ürünleri geliştiren deniz tabanı haritalama uzmanlarından oluşan uluslararası bir oluşum tarafından yapılır.
Veri setleri ve ürünleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Başlangıçta GEBCO kâğıt eşyükselti eğri çizelgeleri yayınlamış olmasına rağmen, sayısal çağa taşınmıştır ve mevcut olan her yerden okyanusların sayısal derinlik bilgilerini toplamaktadır. GEBCO, aşağıdakiler dahil olmak üzere çeşitli batimetrik veri setleri ve veri ürünleri sunmaktadır; bunlar:
- Küresel ızgaralı batimetrik veri setleri:
- GEBCO_08 Grid — 30 ark saniye aralıklı küresel bir batimetrik ızgara; Nitelik denetimli gemi derinlik ölçümü yapılan yerlerde, uydudan türetilmiş yerçekimi verileriyle yönlendirilen ölçüm noktaları arasında enterpolasyonla birleştirerek üretilir.
- GEBCO_2014 Grid — daha önce kullanıma sürülen GEBCO_08 Grid için bir güncelleme.[3]
- GEBCO One Minute Grid — büyük aralıklarla, GEBCO Sayısal Atlası'nda bulunan en son batimetrik eşyükseltilere dayanan bir küresel ızgara.
Izgaralar ASCII ve netCDF'de verilere erişmek ve görüntülemek için ücretsiz yazılım olan netCDF dosyaları biçiminde İngiliz Oşinografi Veri Merkezi sitesinden (BODC - British Oceanographic Data Centre) indirilebilir. Izgaralar, Genel Haritalama Araçları (GMT - Generic Mapping Tools) sistemi ile kullanılabilir.
- GEBCO Sayısal Atlas — İki CDROM seti içermektedir:
- GEBCO One Minute Grid
- Küresel bir batimetrik kıvrım ve kıyı şeritleri seti
- Denizaltı Alt Yapı Adlandırma Belgelerinin GEBCO Coğrafya Sözlüğü: deniz altı özellik adlarından oluşan bir sayısal coğrafya sözlüğü.
- Veri setlerini görüntülemek ve bunlara erişmek için bir yazılım arabirimi
- Denizaltı Özellik Adlarına Göre GEBCO Coğrafya Sözlüğü — GEBCO'nun sayfalarında ve ürünlerinde kullanılan denizaltı özellik adlarının dijital bir coğrafya sözlüğü ve Bölgesel Uluslararası Batimetrik Harita (IBC — International Bathymetric Charts) projeleri ve uluslararası deniz çizelgelerinden (INT — International Nautical Charts) oluşur. Uluslararası Hidrografi Örgütü (IHO) sitesinde indirilebilir ve kullanılabilirdir.
- GEBCO dünya haritası — GEBCO One Minute Grid'e dayanan, dünya okyanuslarının batimetrisinin küresel, renkli bir haritasıdır. Harita, jpeg dosyası şeklinde indirilebilirdir.
Proje geçmişi[değiştir | kaynağı değiştir]
GEBCO çizelge serisi, Monako Prensi I. Albert'in önderliğinde, 1903 yılında uluslararası bir coğrafyacı ve okyanus araştırmacıları grubu tarafından başlatıldı. O zaman doğal dünyadaki araştırmalara ilgi büyüktü ve bu topluluk okyanus tabanının şeklini açıklayan bir dizi haritanın önemini fark etti. Projenin ilk yüz yılı, 2003 yılında GITC tarafından yayınlanan GEBCO 1903-2003 Tarihçesi kitabında anlatılmıştır.[4] Günümüzde, okyanuslarda bilimsel araştırmalara, kaynakların kullanılması ve korunmasına artan ilgi nedeniyle, GEBCO'nun rolü giderek önem kazanmaktadır.
1903'ten bu yana, beş ayrı kâğıt harita basımı, tüm dünyayı kapsayan batimetrik eşyükselti eğri çizelgeleri üretilmiştir. GEBCO verileri şimdi sayısal biçimde GEBCO Sayısal Atlas olarak korunmaktadır.
Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]
Japonya'dan Nippon Vakfı, okyanus batimetrisinde yeni nesil bilim adamları ve hidrograflar yetiştirmek için GEBCO'ya maddi imkân sağlamaktadır. Okyanus Batimetri Lisansüstü Sertifika Programı'na (PCOB) 12 aylık eğitimde bulunma, 2004 yılından bu yana New Hampshire Üniversitesi'nde gerçekleştirilmiştir. 31 farklı ülkeden 60 GEBCO akademisyeni bu dersi tamamlamış ve GEBCO programlarını destekler durumdadır.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "GEBCO Yönlendirme Komitesi için [[Uluslararası Hidrografi Örgütü|UHÖ]] Kurulları ve Çalışma Grupları listesi". 25 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2017.
- ^ "IOC/EC-XLI/2 Ek 8, Okyanus Haritalama Teknik Alt Komitesinin Şartları ve Usul Kuralları (TSCOM - Technical Sub-committee on Ocean Mapping), Denizaltı Özellikleri İsimler Alt Kurulu (SCUFN - Sub-committee on Undersea Features Names) ve Ortak IHO-IOC GEBCO Yönlendirme Kurulu". IOC Sekreterliği. 26 Mayıs 2008. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2017.
- ^ "Update history of the GEBCO 30 arc-second grid". 25 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2017.
- ^ The History of GEBCO 1903-2003 25 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 2003'te GITC tarafından yayınlandı.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Resmî site
- GEBCO Sayısal Atlas 25 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- GEBCO'nun ızgaralanmış veri setleri 21 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- GEBCO dünya haritası 3 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Deniz ve Batimetri Konumlandırma Akademisi (APOMAB - Academy Of Positioning Marine And Bathymetry)- bağımsız, kâr amacı gütmeyen bir sivil toplum kuruluşudur. Dünyanın herhangi bir yerinde yaşayan ya da burada çalışan denizcilik ve batimetri üyelerinin sıkı düzen ile ilgili etkinliklerde bulunan herkes için bir forum oluşturur.