Fransız-Belçika çizgi romanı

Fransız-Belçika çizgi romanı veya Franko-Belçika çizgi roman, (Fransızca: Bande dessinée franco-belge ) Fransız ve Belçikalı yayıncılar tarafından yayımlanan, dili esasen Fransızca olan çizgi roman anlamına gelmektedir.^[1]

Ek olarak, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Avrupa'daki Fransızca yazılmış çizgi romanlardaki ortak olan editoryal stil ve tasarımları ifade eder.^[1]

Her ne kadar Fransa ve Belçika daha önce tanınmış çizgi roman yazarlarına sahip olsa da, "Franko-Belçika" terimi altındaki çizgi romanlar, savaş sonrası dönemde Belçika’da, Raymond Leblanc tarafından 1946 yılında yayımlanan Tenten'in Maceraları ve Spirou ve Fantasiou ile Fransız piyasasını fethetti. Haftalık yayın oranlarında dahi gözüken bu iki çizgi roman arasındaki rekabet, yaratıcı bir fokurdamaya neden olacak ve birçok yazar bu dönemde ortaya çıkacaktır. Fransa ve Valon Bölgesi'ndeki çizgi roman piyasası birbirinden ayrılmaz hale gelir : aynı sanatsal ve ticari bağlamı paylaşan Fransa, Valon ve İsviçre çizgi romanları arasındaki ulusal kimlik genellikle bulanıktır. Birçok Fransız ve İsviçreli yazar Belçikalı yayımcılar için çalışmış ve Belçikalı yazarların eserleri büyük oranda Frankofon halk için basılmıştır. Uzmanlar,1970’lerin başında “L’écho des savanes” ve “Heavy Metal” gibi, yeni grafik stilleri getiren, dergilerin çıkması ile Franko-Belçika çizgi romanlarının “altın çağının” sonlandığını söylüyor.^[1]

Birçok Franko-Belçika çizgi roman yazarı yerel özelliklerinin ötesine geçerek, uluslararası bir ün yakalamış ve başta İtalya ve Arjantin olmak üzere İspanya, Japonya ve Latin Amerika gibi çeşitli ülkelerden yazarları etkilemiştir. Franko-Belçika çizgi roman, özellikle Hollanda çizgi romanıyla ilişkilidir: Frankofon birçok yazarın eserleri Flaman Bölgesi'nde ve Hollanda’da satılmak üzere çevrilirken, Flaman ve Hollandalı birçok yazarın eseri de Frankofon yayımcılar tarafından basılmış ve bu yazarlar Franko-Belçika tarzındaki farklı ekollerden etkilenmiştir.^[1]

Franko-Belçika Çizgi Roman Kavramı[değiştir | kaynağı değiştir]

İkinci Dünya Savaşı'nın ilk dönemlerinde yeni çıkan ürünler dikkat çekicidir ve dergiler esas olan basın-yayın organıdır. Fransa ve Belçika’da periyodik yayınlar ile istisnai satış sonuçları elde eden Amerikan çizgi roman uyarlamaları hüküm sürerken, birkaç yayımcı başka bir şey tanıtmaya karar verir. Buna örnek olarak : Paris’de SPE ve Georges Ventillard (1931 yılında Jeudi ve 1938 yılında Jean-Pierre yayımladı) ve Brüksel'de, Jean Dupuis (1938 yılında Journal de Spirou’u yayımladı).^[2]

Kısmen belirli bir estetik ile özellikle belirli bir biçimcilik Franko-Belçika çizgi romanını karakterize etse de, bu kavram her şeyden önce iki özelliğe sahip endüstriyel ve ticari bir bütünü ifade eder: yerel bir çizgi romanın üretimi ve bir dil topluluğu nedeniyle, yayımcıları Belçikalı ya da Fransız olan çizgi romanların, bu iki ülkede yayımlanması. Bu yayılım önce Fransızca konuşulan İsviçre’nin Batısı’na ve daha sonra Quebec’e kadar uzanacaktır.^[2]

Ancak İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra, 1946'nın başlarında Journal de Spirou Dergisi’nin yeniden ortaya çıkışı ve 1946'nın sonunda Tenten'in Maceraları Dergisi’nin çıkmasıyla "Franko-Belçika" çizgi romanının doğuşu gerçekleşti. Savaştan önce, çizgi roman dergileri ulusal bir yayılım tanımaktaydı ve özellikle Amerika Birleşik Devletleri ya da İtalya’dan yapımları içeriyorlardı.^[2]

Franko-Belçika çizgi roman alanında bazen kısa süreli başka yayınlar olsa da, yaygınlığı ve çizgi roman üretimine damgasını vurmuş olmalarıyla bu alandaki dört ana dergi: Belçikalı yayıncı Dupuis tarafından basılan ve haftalık yayınlanan Journal de Spirou Dergisi ve Tenten'in Maceraları Dergisi; 1945’de yayımlanan ve yine haftalık yayınlanan Vaillant, daha sonra 1959’dan itibaren Fransız yayımcı Dargaud tarafından 1960’da satın alınan haftalık dergi Pilote’dir. Bu durum 1970'lerin başından Franko-Belçika çizgi romanlarının "klasik" döneminin sonuna kadar devam etti.^[2]

O zamanlar Fransa ve Belçika'da en çok basılan gençlere yönelik bir diğer süreli yayın olan Miki Dergi, diğer dergilerin aksine, ağırlıklı olarak Amerika Birleşik Devletleri'nde üretilen ya da yerel yapımlar için Walt Disney Şirketi tarafından yaratılan ana karakterlerin -çoğunlukla çizgi filmlerde- yer aldığı çizgi romanları yayımlaması nedeniyle, Franko-Belçika çizgi romanlarının bu alanına ait değildir.^[2]

Başlıca Franko-Belçika Çizgi Roman Dergileri[değiştir | kaynağı değiştir]

Çizgi roman dergileri genellikle belli bir izleyici veya yaş grubuna yöneliktir, ancak çoğu zaman serilerini önceden yayınlamak üzere bir yayınevi tarafından düzenlenirler:^[3]

Spirou
Tenten'in Maceraları
Pif Gadget
Pilote
À suivre
Tchô, dergisi : Gençler için Titeuf, Malika secouss, ve diğer çizgi romanlar
Lanfeust Mag
Fluide glacial
Psikopat
L'Écho des savanes
Circus
Charlie Mensuel
L'Immanquable

Aynı yayınevleri ilk birkaç sayfanın "tanıtımını" içeren aylık veya haftalık gazeteler yayınlarlar. Bunlar ön baskıyla karıştırılmamalıdır.^[3]

Suprême dimension (Soleil Productions)
Pavillon Rouge (Delcourt)
Vécu (Glénat)

Son olarak, çizgi romanlarla ilgili öğretici, eleştri, anket ve röportaj metinler :Bunlar bağımsız veya yayıncılarla ilgisi olmayan basın grupları tarafından yayınlanan dergilerdir.^[3]

Bédéka
BoDoï (şu an yalnızca çevrimiçi ortamda)
dBD (eski adı : Dossiers de la Bande Dessinée)
Casemate
ZOO (100.000 kopyası basılan ücretsiz dergi)

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Grove, Laurence (2010). Comics in French. The European Bande Dessinée in Context. New York: Berghahn. ISBN 9781845455880.
Forsdick, Charles; Grove, Laurence; McQuillan, Libbie (2005). The Francophone Bande Dessinée (Faux Titre 265). Amsterdam: Rodopi. ISBN 9042017767.
Ratier, Gilles (2013). Jean-Michel Charlier vous raconte... (Fransızca). Bègles: Les Castor Astral. ISBN 9782859209346.
de Weyer, Geert (2015). België gestript: het ultieme naslagwerk over de Belgische strip (Felemenkçe). Antwerp: Ballon Comics. ISBN 9789462102026.