Fasih Arapça sayfasının kaynağını görüntüle

{{Dil bilgi kutusu
|dilin adı              = Fasih Arapça
|dilin alt adı          = Modern Standart Arapça
|kendi dilindeki adı    = {{dil|ar|العربية الفصحى|dil_adı=hayır}}
|telaffuz               = al-ʻArabīyah al-Fuṣḥā
|ülkeler (ülke)         = 
|bölge                  = [[Orta Doğu]], [[Arap yarımadası]], [[Kuzey Afrika]]
|etnisite               = [[Araplar]]
|kişi sayısı            = Ana dili olarak: 0
|tarih                  = 2022
|kaynak                 = <ref name="Ethnologue24">"[https://www.ethnologue.com/language/arb Arabic, Standard] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20210225173912/https://www.ethnologue.com/language/arb |tarih=25 Şubat 2021 }}", 24th Edition, [[Ethnologue]].</ref>     
|konuşanlar2            = İkinci dil olarak: 330 milyon (2023)<ref name=Ethnologue24/>
|aile rengi             = Afro-Asyatik       
|aile1                  = [[Afro-Asya dilleri]]      
|aile2                  = [[Sami dilleri]]                 
|aile3                  = [[Batı Sami dilleri|Batı]]
|aile4                  = [[Merkezî Sami dilleri|Merkez]]
|aile5                  = [[Arapça]]
|alfabe                 = [[Arap alfabesi]]      
|ulus                   = {{Daraltılabilir liste | titlestyle = font-weight:normal; background:transparent; text-align:left; | title = '''27 devlet:'''|
|{{bayrakülke|Bahreyn}}
|{{bayrakülke|Batı Sahra}} ([[Tanınmayan devletler listesi|tanınmayan devlet]])
|{{bayrakülke|Birleşik Arap Emirlikleri}}
|{{bayrakülke|Cezayir}}
|{{bayrakülke|Cibuti}}
|{{bayrakülke|Çad}}
|{{bayrakülke|Fas}}
|{{bayrakülke|Filistin}}
|{{bayrakülke|Irak}}
|{{bayrakülke|Katar}}
|{{bayrakülke|Komorlar}}
|{{bayrakülke|Kuveyt}}
|{{bayrakülke|Libya}}
|{{bayrakülke|Lübnan}}
|{{bayrakülke|Mali}}
|{{bayrakülke|Mısır}}
|{{bayrakülke|Moritanya}}
|{{bayrakülke|Somali}}
|{{bayrakülke|Somaliland}} ([[Tanınmayan devletler listesi|tanınmayan devlet]])
|{{bayrakülke|Sudan}}
|{{bayrakülke|Suriye}}
|{{bayrakülke|Suudi Arabistan}}
|{{bayrakülke|Tunus}}
|{{bayrakülke|Umman}}
|{{bayrakülke|Ürdün}}
|{{bayrakülke|Yemen}}
|{{bayrakülke|Zanzibar}} ({{bayrakülke|Tanzanya}})
}}
{{Daraltılabilir liste | titlestyle = font-weight:normal; background:transparent; text-align:left; | title = '''Uluslararası teşkilatlar:'''|
|{{bayrakülke|Afrika Birliği}}
|{{bayrakülke|Arap Birliği}}  
|{{bayrakülke|Birleşmiş Milletler}}  
|{{bayrakülke|İslam İşbirliği Teşkilatı}}  
}}
|iso3                   = arb           
|resim                  = Arabic speaking world.svg
|resim_boyutu           = 250px    
|resim_başlığı          = Yeşil yerler resmî dil olduğu bölgeler, mavi olarak gösterilen yerler ise ikinci bir resmî dil olan yerlerdir.    
}}

'''Fasih Arapça (العربية الفصحى), Fusha (الفصحى)''' veya '''Modern Standart Arapça (العربية القياسية الحديثة);''' resmi, siyasi, dini ve felsefi ve medyatik&nbsp;[[Arapça]]&nbsp;metinlerin yazıldığı, halk arasında konuşulmayan ve hiçbir zaman da konuşulmamış olan dildir. Arap halklarının her birinin kendine ait [[Arapçanın lehçeleri|lehçeleri]] (Ammice) vardır. [[Kur'an]]&nbsp;da dahil tüm klasik Arapça metinlerde bu dil kullanılmıştır. Ayrıca Fusha, Arap ülkelerinde resmi dil olarak kabul edilir ve üniversitelerde öğretilir. Bu yüzden eğitimli Araplar birbirlerinin lehçelerini anlamasalar bile Fasih Arapça konuşarak anlaşabilirler.

Fasih Arapça tarihin çok eski dönemlerinden beri [[Akadca]], [[İbranice]], [[Grekçe|Yunanca]], [[Farsça]], [[Amharca]], [[Kıptîce|Kıptice]], [[Sabaca|Sebece]], Safaice ve [[Latince]] gibi dillerle kelime alışverişlerinde bulunmuştur. Kur'an'daki kelime varlığı da sekiz farklı dile dayanır. Kalem kelimesi Yunanca ''Kalamos'', kılıç anlamına gelen ''Seyf'' kelimesi yine Yunanca ''Xiphos'' kelimelerinden gelir. Türkçede aynı anlamlarda kullanılan ''tâc'' ve ''dîn'' kelimelerinin kökeni ise [[Orta Farsça]]'dır. 13. yüzyıldaki [[Moğollar|Moğol]] akınlarından sonra 19. yüzyıla kadar Araplar siyasi hakimiyet sahibi bir ulus olamamış ve bir kültürel durgunluk dönemi yaşamışlardır. Bu dönemde Abbasi devrine kıyasla çok az kitap yazılmış, felsefi ve teknik anlamda çok az değişim yaşanmıştır. Bu durum Fasih Arapçayı neredeyse ölü bir dil haline getirmişse de [[Fransız Devrimi]]ni takiben ortaya çıkan milliyetçilik akımı sayesinde Fasih Arapça üzerindeki ölü toprağını atmaya başlamıştır.

Fasih Arapçanın dirilişine yol açan Arap milliyetçiliği doğal olarak Osmanlı karşıtı bir akım olarak ortaya çıkmış ve Kânûn-u Esâsî'de devletin resmi dili olarak Türkçenin ilan edilmiş olmasını olumsuz karşılamışlardır. Her ne kadar uygulamada tamamen böyle olmasa bile imparatorluğun bütün mahkemelerinde ve okullarında kanun gereği Türkçe konuşulması gerektiği ilan edildiğinden ve Suriye mahkemelerine Arapça bilmeyen görevliler atandığından bu bahanelerle Arap milliyetçileri, Arap halkını Türklere karşı kışkırtmışlardır. 1913 yılında Arapça bilmeyen görevlilerin geri çekilmesiyle beraber Arapça Arap yoğunluklu vilayetlerde yerel resmi dil olarak kabul edilmiştir.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://acikbilim.yok.gov.tr/bitstream/handle/20.500.12812/206880/yokAcikBilim_378356.pdf?sequence=-1&isAllowed=y|başlık=ARAP MİLLİYETCİLİĞİNİN DOĞUŞU: İTTİHAT VE TERAKKİ DÖNEMİNDE TÜRK-ARAP İLİŞKİLERİ (1908-1916)|erişim-tarihi=22 Nisan 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240422185122/https://acikbilim.yok.gov.tr/bitstream/handle/20.500.12812/206880/yokAcikBilim_378356.pdf?sequence=-1&isAllowed=y|arşivtarihi=22 Nisan 2024|ölüurl=hayır}}</ref>
[[Dosya:Arabic Mim.svg|küçükresim|Latin Alfabesinde yalnızca M ve m bulunurken Arap alfabesinde aynı sese karşılık gelen harfin dört farklı versiyonu bulunmaktadır.]]
Moğol yıkımından sonra Fasih Arapçanın durgunlaşmasının en önemli sebeplerinden biri de matbuata elverişsiz olmasıdır. İtalya'da ortaya çıkan en eski matbaa tekniği [[tipo baskı]] adıyla anılıyor ve her harfin birden çok metal kalıbının elde bulunmasını gerektiriyordu. Latin harfleri söz konusu olduğunda her harfin büyük ve küçük iki şekli vardı ve bunlar kelime içinde şekil değiştirmiyordu. Arap alfabesindeki harfler ise izole biçimlerine ek olarak kelimenin başında, ortasında ve sonunda farklı biçimlere girebilmekteydi. Üstelik Arap alfabesi sesli harf içermediğinden sesleri göstermek için oluşturulan ve [[hareke]] adı verilen sembollerin tipo baskı ile gösterilmesi de büyük bir külfetti. Bu yüzden tipo baskı çağında Arap alfabesi kullanan milletler matbaayı neredeyse hiç kullanamadılar. Öte yandan 1798 yılında icat edilen [[taş baskı]] yöntemi her harf ile tek tek uğraşma problemini ortadan kaldırdı. Ancak taş baskı, bir hattatın yazmış olduğu metnin defalarca kopyalanmasına dayanıyor, dolayısıyla standart font kullanımına imkan tanımıyordu. 19. yüzyılda icat edilen Arap harfli daktilolar standart font ile belge üretimini mümkün kılmışsa da gazete ve kitap yayımı faaliyeti için kullanılmaları söz konusu değildi. Bu yüzden standart harflerin kullanılabildiği ilk Arap harfli yayınlar için 20. yüzyılın beklenmesi gerekti. 21. yüzyılın başlarında bile dijital dünyadaki Arap harfleri basit ve yetersizdi. [https://www.linkedin.com/in/tmilo/ Thomas Milo] ve kurucusu olduğu Decotype öncülüğünde özellikle [[Bulak Matbaası]]nın mirası esas alınarak geliştirilen fontlar yardımıyla standart Arapça fontları sanal dünyada yer buldu.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://journals.openedition.org/ema/13151|başlık=Digitizing historical Arabic typography: Bulaq Press contributions|tarih=15 Aralık 2020|sayı=22|dil=İngilizce|sayfalar=32-39|çalışma=Égypte/Monde arabe|ad=Ahmed|soyadı=Mansour|issn=1110-5097|doi=10.4000/ema.13151|ad2=Mohamed|soyadı2=Hassan|erişim-tarihi=22 Nisan 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230330214812/https://journals.openedition.org/ema/13151|arşivtarihi=30 Mart 2023|ölüurl=hayır}}</ref>

İslam'dan hemen önceki dönemde biri [[Bizans İmparatorluğu|Doğu Roma]]'ya diğeri [[Sasani İmparatorluğu]]na bağlı olan [[Gassaniler|Gassani]] ve [[Lahmîler|Lahmi]] devletlerinin kralları, şiir yarışmalarını teşvik ederek Fasih Arapçanın standart kabullerinin yerleşmesini sağlamışlardır. Bu dönemde Fasih Arapça, şiir ve kehanet dili olarak etkili olmuş ve bir iktidar aracına dönüşmüştür. Günlük konuşmalarını yerel lehçelerle yapan Araplar, Fasih Arapça ile dile getirilen şiir ve kehanetleri sırf bu dille söylendikleri için doğru kabul etmiş ve dili iyi kullananların cinler ve tanrılarla iletişim içinde bulunduğuna inanmışlardır. Düşman kabileler savaştıklarında galipler mağlupların şairlerinin dillerini kestirmişlerdir. Arap kültüründe dil daima kılıçtan daha tehlikeli görülmüştür. Bir adamı öldürmek yerine onu iyi bir şekilde hicvetmek o kişinin nesiller boyunca alay konusu olmasına yol açtığından bu büsbütün haksız bir görüş de değildir.

Modern Standart Arapça dilbilgisi kuralları bakımından Fasih Arapçadan farklı olmamakla beraber gelişen teknolojiye bağlı olarak kelime haznesine eklemeler yapılmıştır. Örnek olarak telefon anlamına gelen ''hâtif'' (هاتف), tren anlamına gelen ''kıtâr'' (قطار), uçak anlamına gelen ''tâira'' (طائرة) verilebilir.

Günümüzde özellikle sosyal medya araçları ve yerel televizyon kanallarının çoğalması yerel lehçelerin kullanımını arttırmıştır. Devlet adamları da yaptıkları açıklamaları, kendi ülkelerinin insanlarına hitap etmek istediklerinde yerel lehçelerle yaparken bütün Araplara hitap etmek istediklerinde Fasih Arapça kullanarak yapmaktadırlar.

{{Otorite kontrolü}}

== Kaynakça ==
{{kaynakça}}

[[Kategori:Arap dilleri]]
[[Kategori:Arapça]]
[[Kategori:İki dillilik]]