Ermeni alfabesi sayfasının kaynağını görüntüle

{{Ermeni alfabesi}}
{{Ermenice tarihi}}
'''Ermeni alfabesi''' ({{Dil|hy|Հայոց այբուբեն|dil_adı=e}} - hayots' aybuben), [[Ermenice]]de kullanılan 38 [[harf]]li [[alfabe]]dir. [[Ermenistan]]'da, [[Ermeni diasporası|Diaspora]]'daki Ermeni okullarında, [[kilise]]lerde, [[gazete]]lerde kullanılır.

== Tarihçe ==
Ermeni alfabesi, 405 yılında [[Mesrop Maştots]] tarafından geliştirilmiştir.<ref>[http://books.google.com.tr/books?id=YDQyAQAAIAAJ&q=Mesrop+Ma%C5%9Ftots+alfabe&dq=Mesrop+Ma%C5%9Ftots+alfabe&hl=tr&sa=X&ei=04AcU7DKH6XoywP5tYL4Dg&ved=0CEQQ6AEwBg Çiçek dürbünü: edebiyat ve kültür yazıları] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20140309175535/http://books.google.com.tr/books?id=YDQyAQAAIAAJ&q=Mesrop+Ma%C5%9Ftots+alfabe&dq=Mesrop+Ma%C5%9Ftots+alfabe&hl=tr&sa=X&ei=04AcU7DKH6XoywP5tYL4Dg&ved=0CEQQ6AEwBg |tarih=9 Mart 2014 }}, Talât Sait Halman, 320 syf., 2008.</ref> 19. yüzyıla kadar Klasik Ermeni edebiyat dilinin yazımında kullanılırken, 19. yüzyıldan beri Ermeni alfabesi aynı zamanda gelişen  iki çağdaş lehçede, [[Batı Ermenicesi]]  ile [[Doğu Ermenicesi]]nde kullanılmaktadır.

== Alfabe ==

{| border="1" cellpadding="3" cellspacing="0" style="border-collapse: collapse;text-align:center"
! rowspan="3" style="background:#ccf;" | Harf
! colspan="5" style="background:#ccf;" | Ad
! colspan="3" style="background:#ccf;" | Sözleyiş ([[Uluslararası Fonetik Alfabesi|UFA]])
! style="background:#ccf;" | Türkçe çevirisi
! rowspan="3" style="background:#ccf;" | [[Ermeni sayılar|Sayısal değer]]
|-
! rowspan=2 style="background:#ccffff;" | Geleneksel yazım
! rowspan=2 style="background:#ccffff;" | yeniden şekillenmiş yazım
! colspan=3 style="background:#ccffff;" | Sözleyiş
! rowspan=2 style="background:#ccffff;" | Klasik Ermenice
! rowspan=2 style="background:#ccffff;" | Doğu Ermenicesi 
! rowspan=2 style="background:#ccffff;" | Batı Ermenicesi
! rowspan=2 style="background:#ccffff;" | Klasik Ermenice<br />
|-
! style="background:#f2f2f2;" | Klasik  Ermenice
! style="background:#f2f2f2;" | Doğu  Ermenicesi
! style="background:#f2f2f2;" | Batı Ermenicesi
|----
|style="font-size:133%;"|Ա ա
| colspan="2" | այբ
| colspan="2" | {{IPA|-|[ayb]}} || {{IPA|-|[aɪpʰ]}}
| colspan="3" | {{IPA|-|[ɑ]}}
| a
| 1
|----
|style="font-size:133%;"|Բ բ
| colspan="2" | բեն
| colspan="2" | {{IPA|-|[ben]}} || {{IPA|-|[pʰɛn]}}
| colspan="2" | {{IPA|-|[b]}} || {{IPA|-|[pʰ]}}
| b
| 2
|----
|style="font-size:133%;"|Գ գ
| colspan="2" | գիմ
| colspan="2" | {{IPA|-|[gim]}} || {{IPA|-|[kʰim]}}
| colspan="2" | {{IPA|-|[g]}} || {{IPA|-|[kʰ]}}
| g
| 3
|----
|style="font-size:133%;"|Դ դ
| colspan="2" | դա
| colspan="2" | {{IPA|-|[da]}} || {{IPA|-|[tʰɑ]}}
| colspan="2" | {{IPA|-|[d]}} || {{IPA|-|[tʰ]}}
| d
| 4
|----
|style="font-size:133%;"|Ե ե
| colspan="2" | եչ
| colspan="3" | {{IPA|-|[jɛtʃʰ]}}
| colspan="3" | {{IPA|-|[ɛ]}}, sözcüğün başında {{IPA|-|[jɛ]}}<sup>1</sup>
| e
| 5
|----
|style="font-size:133%;"|Զ զ
| colspan="2" | զա
| colspan="3" | {{IPA|-|[za]}}
| colspan="3" | {{IPA|-|[z]}}
| z
| 6
|----
|style="font-size:133%;"|Է է
| colspan="2" | է
| {{IPA|-|[ɛː]}} || colspan="2" | {{IPA|-|[ɛ]}}
| {{IPA|-|[ɛː]}} ||colspan="2" | {{IPA|-|[ɛ]}}
| ē
| 7
|----
|style="font-size:133%;"|Ը ը
| colspan="2" | ըթ
| colspan="3" | {{IPA|-|[ətʰ]}}
| colspan="3" | {{IPA|-|[ə]}}
| ə
| 8
|----
|style="font-size:133%;"|Թ թ
| colspan="2" | թո
| colspan="3" | {{IPA|-|[tʰo]}}
| colspan="3" | {{IPA|-|[tʰ]}}
| t'
| 9
|----
|style="font-size:133%;"|Ժ ժ
| ժէ || ժե
| {{IPA|-|[ʒɛː]}} || colspan="2" | {{IPA|-|[ʒɛ]}}
| colspan="3" | {{IPA|-|[ʒ]}}
| j
| 10
|----
|style="font-size:133%;"|Ի ի
| colspan="2" | ինի
| colspan="3" | {{IPA|-|[ini]}}
| colspan="3" | {{IPA|-|[i]}}
| i
| 20
|----
|style="font-size:133%;"|Լ լ
| լիւն || լյուն
| colspan="3" | {{IPA|-|[lʏn]}}<sup>2</sup>
| colspan="3" | {{IPA|-|[l]}}
| l
| 30
|----
|style="font-size:133%;"|Խ խ
| խէ || խե
| {{IPA|-|[χɛː]}} || colspan="2" | {{IPA|-|[χɛ]}}
| colspan="3" | {{IPA|-|[χ]}}
| kh
| 40
|----
|style="font-size:133%;"|Ծ ծ
| colspan="2" | ծա
| {{IPA|-|[tsɑ]}} || {{IPA|-|[tsʼɑ]}} || {{IPA|-|[dzɑ]}}
| {{IPA|-|[ts]}} || {{IPA|-|[tsʼ]}} || {{IPA|-|[dz]}}
| ts
| 50
|----
|style="font-size:133%;"|Կ կ
| colspan="2" | կեն
| {{IPA|-|[kɛn]}} || {{IPA|-|[kʼɛn]}} || {{IPA|-|[gɛn]}}
| {{IPA|-|[k]}} || {{IPA|-|[kʼ]}} || {{IPA|-|[g]}}
| k
| 60
|----
|style="font-size:133%;"|Հ հ
| colspan="2" | հո
| colspan="3" | {{IPA|-|[ho]}}
| colspan="3" | {{IPA|-|[h]}}
| h
| 70
|----
|style="font-size:133%;"|Ձ ձ
| colspan="2" | ձա
| colspan="2" | {{IPA|-|[dzɑ]}} || {{IPA|-|[tsʰɑ]}}
| colspan="2" | {{IPA|-|[dz]}} || {{IPA|-|[tsʰ]}}
| dz
| 80
|----
|style="font-size:133%;"|Ղ ղ
| colspan="2" | ղատ
| {{IPA|-|[ɫɑt]}} ||{{IPA|-|[ʁɑtʼ]}} || {{IPA|-|[ʁɑd]}}
| {{IPA|-|[l]}}, or {{IPA|-|[ɫ]}} || colspan="2" | {{IPA|-|[ʁ]}}
| ł,gh
| 90
|----
|style="font-size:133%;"|Ճ ճ
| ճէ || ճե
| {{IPA|-|[tʃɛː]}} ||{{IPA|-|[tʃʼɛ]}} || {{IPA|-|[ʤɛ]}}
| {{IPA|-|[tʃ]}} || {{IPA|-|[tʃʼ]}} || {{IPA|-|[ʤ]}}
| ç
| 100
|----
|style="font-size:133%;"|Մ մ
| colspan="2" | մեն
| colspan="3" | {{IPA|-|[men]}}
| colspan="3" | {{IPA|-|[m]}}
| m
| 200
|----
|style="font-size:133%;"|Յ յ
| յի || հի
| {{IPA|-|[ji]}} || colspan="2" | {{IPA|-|[hi]}}
| {{IPA|-|[j]}} || colspan="2" | {{IPA|-|[h]}}<sup>3</sup>, {{IPA|-|[j]}}
| y
| 300
|----
|style="font-size:133%;"|Ն ն
| colspan="2" | նու
| colspan="3" | {{IPA|-|[nu]}}
| colspan="3" | {{IPA|-|[n]}}
| n
| 400
|----
|style="font-size:133%;"|Շ շ
| colspan="2" | շա
| colspan="3" | {{IPA|-|[ʃɑ]}}
| colspan="3" | {{IPA|-|[ʃ]}}
| ş
| 500
|----
|style="font-size:133%;"|Ո ո
| colspan="2" | ո
| {{IPA|-|[o]}} || colspan="2" | {{IPA|-|[vo]}}
| colspan="3" | {{IPA|-|[o]}}, sözcüğün başında {{IPA|-|[vo]}}<sup>4</sup>
| o
| 600
|----
|style="font-size:133%;"|Չ չ
| colspan="2" | չա
| colspan="3" | {{IPA|-|[tʃʰɑ]}}
| colspan="3" | {{IPA|-|[tʃʰ]}}
| ç
| 700
|----
|style="font-size:133%;"|Պ պ
| պէ || պե
| {{IPA|-|[pɛː]}} ||{{IPA|-|[peh]}} || {{IPA|-|[bɛ]}}
| {{IPA|-|[p]}} || {{IPA|-|[pʼ]}} || {{IPA|-|[b]}}
| p
| 800
|----
|style="font-size:133%;"|Ջ ջ
| ջէ || ջե
| {{IPA|-|[ʤɛː]}} ||{{IPA|-|[ʤɛ]}} || {{IPA|-|[tʃʰɛ]}}
| colspan="2" | {{IPA|-|[ʤ]}} || {{IPA|-|[tʃʰ]}}
| {{Unicode|c}}
| 900
|----
|style="font-size:133%;"|Ռ ռ
| colspan="2" | ռա
| {{IPA|-|[rɑ]}} || colspan="2" | {{IPA|-|[ɾɑ]}}
| {{IPA|-|[r]}} || colspan="2" | {{IPA|-|[ɾ]}}
| {{unicode|rr}}
| 1000
|----
|style="font-size:133%;"|Ս ս
| սէ || սե
| {{IPA|-|[sɛː]}} || colspan="2" | {{IPA|-|[sɛ]}}
| colspan="3" | {{IPA|-|[s]}}
| s
| 2000
|----
|style="font-size:133%;"|Վ վ
| վեւ || վեվ
| colspan="3" | {{IPA|-|[vɛv]}}
| colspan="3" | {{IPA|-|[v]}}
| v
| 3000
|----
|style="font-size:133%;"|Տ տ
| տիւն || տյուն
| {{IPA|-|[tʏn]}} || {{IPA|-|[tiun]}}<sup>5</sup> || {{IPA|-|[dʏn]}}
| {{IPA|-|[t]}} || {{IPA|-|[tʼ]}} || {{IPA|-|[d]}}
| t
| 4000
|----
|style="font-size:133%;"|Ր ր
| րէ || րե
| {{IPA|-|[ɹɛː]}} || {{IPA|-|[ɹɛ]}}<sup>6</sup> || {{IPA|-|[ɾɛ]}}
| colspan="2" | {{IPA|-|[ɹ]}}<sup>6</sup> || {{IPA|-|[ɾ]}}
| r
| 5000
|----
|style="font-size:133%;"|Ց ց
| colspan="2" | ցո
| colspan="3" | {{IPA|-|[tsʰo]}}
| colspan="3" | {{IPA|-|[tsʰ]}}
| ts'
| 6000
|----
|style="font-size:133%;"|Ւ ւ
| հիւն || N/A<sup>7</sup>
| colspan="3" | {{IPA|-|[hiunn]}}
| {{IPA|-|[w]}} || colspan="2" | {{IPA|-|[v]}}<sup>8</sup>
| v
| 7000
|----
|style="font-size:133%;"|Փ փ
| փիւր || փյուր
| colspan=2 | {{IPA|-|[pʰʏɹ]}}<sup>9</sup> || {{IPA|-|[pʰʏɾ]}}
| colspan="3" | {{IPA|-|[pʰ]}}
| p'
| 8000
|----
|style="font-size:133%;"|Ք ք
| քէ || քե
| {{IPA|-|[kʰɛː]}} || colspan="2" | {{IPA|-|[kʰɛ]}}
| colspan="3" | {{IPA|-|[kʰ]}}
| k'
| 9000
|----
! colspan="11"  style="background:#f2f2f2;" | '''13. yüzyılda eklendi'''
|----
|style="font-size:133%;"|Օ օ
| colspan="2" | օ
| colspan="3" | {{IPA|-|[o]}}
| colspan="3" | {{IPA|-|[o]}}
| ō
| N/A
|----
|style="font-size:133%;"|Ֆ ֆ
| ֆէ || ֆե
| {{IPA|-|[fɛː]}} || colspan="2" | {{IPA|-|[fɛ]}}
| colspan="3" | {{IPA|-|[f]}}
| f
| N/A
|-
! rowspan="3" style="background:#ccf;" | Sözcük
! rowspan=2 style="background:#ccffff;" | Geleneksel yazım
! rowspan=2 style="background:#ccffff;" | Yeniden şekillenmiş yazım
! style="background:#f2f2f2;" | Klasik  Ermenice
! style="background:#f2f2f2;" | Doğu Ermenicesi
! style="background:#f2f2f2;" | Batı Ermenicesi
! rowspan=2 style="background:#ccffff;" | Klasik Ermenice
! rowspan=2 style="background:#ccffff;" | Doğu Ermenicesi
! rowspan=2 style="background:#ccffff;" | Batı Ermenicesi
! rowspan=2 style="background:#ccffff;" | Klasik Ermenice<br />
! rowspan="3" style="background:#ccf;" | [[Ermeni sayılar|Sayısal değer]]
|-
! colspan=3 style="background:#ccffff;" | Sözleyiş
|-
! colspan="5" style="background:#ccf;" | Ad
! colspan="3" style="background:#ccf;" | Sözleyiş ([[Uluslararası Fonetik Alfabesi|UFA]])
! style="background:#ccf;" | Türkçe çevirisi
|-
|}

== Kaynakça ==
{{kaynakça}}

== Konuyla ilgili yayınlar ==
* {{Akademik dergi kaynağı |soyadı=Sarı Güven |ad=Melek |yıl=2019 |başlık=Ermeni Alfabesinin Dil, Din ve Kimlik Üçgeninde Tarihi Gelişimi |dergi=İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi |cilt=8 |sayı=4 |sayfalar=2713-2727|issn=2147-1185|doi=10.15869/itobiad.597364}}

{{Yazı sistemleri}}
{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Ermeni alfabesi| ]]