Elmakulak Savaşı
| Elmakulak Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
| Taraflar | |||||||
| Akkoyunlu Devleti |
 Safevîler | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
Akkoyunlu Sultan Murat Ali Bey Türkman Murat Bey İslamış Bey (ölü) |
Şah İsmail Emir Bayram Han Karamanlı Lala Hüseyin Bey Dede Bey Talış Muhammed Bey Ustaclı Bayram Bey Karamanlı Sarı Ali | ||||||
| Güçler | |||||||
| 70.000 | 12.000 | ||||||
Elmakulak Muharebesi ya da Hemedan Savaşı (Azerice: Almaqulağı döyüşü) - Akkoyunlu sultanı Murat ile Şah İsmail arasında 21 Haziran 1503'te, günümüzde İran sınırları içinde bulunan Hamedan şehri yakınında yer alan Elmakulak dağının eteklerinde yapılan savaş. Savaş Safevi ordusu'nun kesin zaferiyle sonuçlandı.[1]
Savaşın nedenleri[değiştir | kaynağı değiştir]
- Şirvanşahlarla birleşerek öldürdükleri babası Şeyh Haydar ve dedesi Şeyh Cüneyt'in öcünü almak;[kaynak belirtilmeli]
- Şah İsmail'in, Şiilik mezhebini Azerbaycan'da yaymak istemesi;[kaynak belirtilmeli]
- Akkoyunluların zayıflamış otoritesini tamamen ortadan kaldırmak;[kaynak belirtilmeli]
- Giderek güçlenen Safevi kuvvetlerini ortadan kaldırmak;[kaynak belirtilmeli]
Savaş öncesi[değiştir | kaynağı değiştir]
1503 yılının ilkbaharında Şah I İsmail Kamber ağa isimli müridini mektupla Sultan Murat'ın yanına gönderdi ve ondan itaat etmesini talep etti. Safevilerle Akkoyunluların akrabalık ilişkilerini hatırlatan İsmail, onun hakimiyetini tanıdığı takdirde Irak-ı Acem'in bir kısmını Murat'a ilhak edeceğini söyledi ancak Murat'ın cevabı olumsuz oldu.[2] Bu durumda İsmail 12 bin kişilik orduyla Tebriz'den çıkarak, Kızılyüzen çayını geçti ve güneye - Hamedan'a doğru hareket etti. Murat 70 bin kişilik büyük ordu topladı.[3]
Savaş[değiştir | kaynağı değiştir]
Şah I İsmail tarafından Hulefa Bey ve Kıpçak Mansur Bey ileride hareket etmek için başkan tayin edildiler. Karapiri Bey Kaçar ise 1500 süvari ile yedekte tutuldu. Geri kalan Kızılbaş emirleri - Dede Bey Talış (Abdulâli Bey Dede), Hüseyin Bey Lala, Muhammed Bey Ustaclı, Bayram Bey Karamanlı, Abdi Bey Şamlı, Yeqan Bey Tekeli, Sarı Ali (mühürdar) cinahlardan, Şah I İsmail kendisi ise merkezde pozisyon tuttular. Karşı tarafta Sultan Murat Türkman Ali Bey'i sağ, Murat Bey'i ise sol cinaha tayin etti. Kum hakimi İslamış Bey düşmanın önde gelen ekibine başkanlık ediyordu. O, başlanan savaşta Kızılbaş ön birliğinin saldırısını başarıyla bertaraf ederek, onu merkeze doğru geri çekilmeye zorladı.[kaynak belirtilmeli]
Fakat bu sırada Kara Piri Bey Kaçar ona saldırdı. İslamış Bey ele geçirildi, onun ekibi ise tamamen imha edildi. Şah İsmail savaşa girerek, bizzat pek çok düşman öldürdü. Akkoyunlu ordusu perişan edildi. Ali Bey Türkman 10 bin kişilik birlik ile imha edildi. Güzel Ahmet Bayandur (Eybe Sultan'ın kardeşi), ayrıca da İslamış Bey ve diğerleri esir düşerek öldürüldü. Murat'ın kendisi ise kaçmayı başardı.[4]
Savaş sonuçları[değiştir | kaynağı değiştir]
Akkoyunlu Devleti'nin ikinci kolu da mağlup edildi. Böylece, Akkoyunlular tarih sahnesinden çıktı ve şimdiki Azerbaycan, Ermenistan, Doğu Anadolu ve İranın büyük bir kısmı Safevilerin hükmü altına geçti.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Oqtay Əfəndiyev. "Azərbaycan Səfəvilər dövləti". Bakı. ”Şərq-Qərb”. 2007. səh. 54-55.
- ^ Hasan-ı Rumlu, "Ahsen'üt-Tevarih", s. 278
- ^ Hasan-ı Rumlu, "Ahsen'üt-Tevarih", s. 398
- ^ Tarix-i Cahan-ara, say. 303