Ebubekir Efendi
Ebubekir Efendi | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1814/1823 Şehrizor, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 29 Ağustos 1880 Cape Town, Güney Afrika |
Ebubekir Efendi (d. Şehrizor - ö. 29 Ağustos 1880, Cape Town), dinî eğitim vermek için Güney Afrika'ya gönderilen Kürt asıllı Osmanlı alimi.
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Hoşnav aşireti Kürtlerinden olduğu belirtilen Ebubekir Efendi 1814[1] veya 1823 yılında Şehrizor'un Hoşnav köyünde doğdu.[2] İlk eğitimini burada aldıktan sonra İstanbul'da beş yıl kalarak eğitimine devam etti. Ardından Bağdat'a dönerek eğitimini tamamladıktan sonra ailesinin göç ettiği Erzurum'a yerleşti.
Güney Afrika'ya gönderilmesi[değiştir | kaynağı değiştir]
1805 yılından beri Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı'nın hakimiyetinde olan Ümit Burnu'nda Hindistan ve Malezya asıllı Müslümanlar yaşamaktaydı. Müslümanların arasında dini uygulamalarda ve inançlarda farklılıkların olması aralarında çatışmaların yaşanmasına sebep oluyordu. 16 Nisan 1862'de Müslümanlar aralarındaki anlaşmazlığı giderecek doğru dini eğitim almak için İngiliz valisine başvurarak Osmanlı İmparatorluğu'ndan din alimi talep ettiler. Sömürge valisinin Londra'yı haberdar etmesi üzerine Kraliçe Victoria, Sultan Abdülaziz'e bir mektup göndererek bir din alimi göndermesini talep eder.
Hariciye Nazırlığı Ahmed Cevdet Paşa'yı bir din alimi belirlemesi için görevlendirir. Ahmed Cevdet Paşa, Ebubekir Efendi'yi tavsiye eder. 26 Mayıs 1862'de, Divan-ı Ahkam-ı Adliyye'de alınan karar uyarınca Ebubekir Efendi'nin gönderilmesi Sultan Abdülaziz tarafından onaylanır. Ebubekir Efendi'ye 25 lira maaş bağlanarak 7500 kuruş yol harçlığı ve bir yardımcı ile gerekli olan kitaplar temin edilecekti.
Ebubekir Efendi 3 Eylül 1862'de İstanbul'dan hareket ederek Paris üzerinden Londra'ya ulaştı. Burada iki ay kaldıktan sonra Liverpool'dan yola çıkarak 17 Ocak 1863'te Cape Town'a ulaştı. İngiliz vali ve Müslümanlar tarafından ilgiyle karşılandı. Halkın dini inancı üzerine araştırma yaptı: Bıyıklarını kesmeyenlerin Müslüman kabul edilmeyeceği, sakalını kesenin kafir olacağı, nikâh kıyılırken tarafların sarılıp öpüşmesinin zorunlu olduğu gibi tuhaf inançların ve cenaze defnedilirken cesedin önce ayağının mı yoksa başının mı önce toprağa konulacağı tarzında gereksiz tartışmaların olduğunu gördü.
Ebubekir Efendi eğitime öncelik vererek Cape Town'da erkekler için bir mektep açtırdı. Yardımcısı Ömer Lütfi ile beraber öğrencilere ilk Kur'an okumayı öğretmeye başladılar. Hem vaaz veriyor hem de yetişkinlere de eğitim veriyordu. Kadınlar için de bir okul açılmıştı. Afrikaansın yanında İngilizceyi de öğrendi. Çevre bölgelerden de dini öğrenmek için gelen Müslümanlar oluyordu. Vaaz vermek için Ebubekir Efendi birkaç kez Mozambik'e gitmişti. Halk üzerinde etkisi olan imamların muhalefetiyle karşılaştıysa da bu sorunların da üstesinden geldi. Arapça ve Afrikaans eserler yazdı.
1870 yılında Beyanü'd-din adlı eserinden ötürü Mecidiye Nişanı verilmiştir. Beyanü'd-din ve Merasidü'din adlı eserlerini bastırmak için 1877 yılında İstanbul'a gitti. Her iki eserinden de yerel dilde bin beş yüzer adet basılması kararlaştırıldı. Tekrar Cape Town'a dönerek faaliyetlerine devam eden Ebubekir Efendi 29 Ağustos 1880 tarihinde burada öldü.[3]
Ailesi[değiştir | kaynağı değiştir]
İlk evliliğini Hollandalı bir kadınla yapan Ebubekir Efendi, ikinci evliliğini James Cook'un akrabası olan Jeremiah Cook'un kızıyla yapmıştır. İkinci evliliğinden Ahmed Ataullah, Hişam Nimetullah ve Ömer Celaleddin adlarında üç oğlu olmuştur. Büyük oğlu Ahmed Ataullah, Kimberley'de 1884 yılında açılan ilk Osmanlı okulunun müdürü olmuştur ve daha sonra Singapur'un ilk Osmanlı konsolosu olmuştur.[4]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Ebu Bekir Efendinin Afrika'ya gönderilişinin 150. yılı". timeturk.com. 23 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2017.
- ^ Abdülkadir Konuksever. "Ebubekir Efendi'nin izinde". aljazeera.com.tr. 25 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2017.
- ^ Ömer Aymalı. "Güney Afrika'da bir Osmanlı alimi: Ebubekir Efendi". dunyabulteni.net. 7 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2017.
- ^ TDV İslam Ansiklopedisi, 10, sayfa: 277
