Džemal Bijedić
.jpg)
Džemal Bijedić (Kiril: Џемал Биједић, Boşnakça telaffuzu: [bijěːdit͡ɕ]; 12 Nisan 1917 - 18 Ocak 1977), Temmuz 1971'den Ocak 1977'deki bir uçak kazasındaki ölümüne kadar Yugoslavya Başbakanı olarak görev yapan Bosnalı ve Yugoslav bir politikacıydı. Ayrıca Temmuz'dan Aralık 1971'e kadar İçişleri Bakanı olarak görev yaptı. Bijedić aynı zamanda 1967'den 1971'e kadar SR Bosna-Hersek Halk Meclisi Başkanıydı. Mostar'da adını taşıyan üniversite bulunmaktadır.
Çocukluğu ve gençliği
[değiştir | kaynağı değiştir]12 Nisan 1917'de Mostar, Bosna-Hersek'te (o zamanlar Avusturya-Macaristan'ın bir parçası ), 1915'te Gacko'dan Mostar'a taşınan önde gelen Boşnak tüccar ailesinden Bajramaga Bijedić'ten Adem ve Zarifa'nın çocuğu olarak dünyaya geldi.[1] babası Adem 1919'da İspanyol gribinden öldüğünde henüz bir yaşındaydı; 1920'lerde ailenin bakımını annesi Zafira ve amcası Bećir üstlendi.[2]
Bijedić, ilk ve orta öğrenimini Mostar'da bitirdi. Yüksek eğitimini, Belgrad Üniversitesi, Hukuk Fakültesi'nde tamamladı ve 1939'da Yugoslavya Komünist Partisi'ne katıldı. Ekim 1939'da, sadece iki ay sonra SKOJ (Yugoslavya Sosyalist Gençlik Ligi)'a ve Komünistler Birliğinin Mostar şubesine üye oldu. Siyasi sempatileri nedeniyle Mostar'da üç kez gözaltına alındı.[3]
II. Dünya Savaşı'nı NOB'un aktif bir üyesi olarak anti-faşist hareket içinde geçirmiştir.[4]
Kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Yugoslavya'nın kurtuluşundan sonra Bijedić, Bosna-Hersek Sosyalist Cumhuriyeti hükûmetinde İçişleri Bakan Yardımcılığı da dahil olmak üzere birçok siyasi görev üstlendi.[3] Müslümanların Yugoslav kurucu bir ulus olarak onaylanmasında kilit bir rol oynadı.[5]
Bijedić'in liderliğinde, Aluminijum Kombinat gibi ağır sanayinin kurulması ve Saraybosna-Ploče demiryolunun modernizasyonuyla Hersek ekonomisinde önemli ilerleme kaydedildi.[3]
Bijedić, 1967'den Temmuz 1971'e kadar SR Bosna-Hersek Halk Meclisi Başkanı olarak görev yaptı.[6][7]
Görev süresi boyunca Bijedic, aralarında dünyanın en büyük güçleri olan Amerika Birleşik Devletleri, Sovyetler Birliği ve Çin'in de bulunduğu çok sayıda ülkeyi ziyaret etti. Özellikle bağlantısız ülkeler ve Yakın ve Orta Doğu ülkeleriyle temaslarda aktifti.[8]
30 Temmuz 1971'den 18 Ocak 1977'deki ölümüne kadar SFR Yugoslavya Federal Yürütme Konseyi Başkanı olarak görevde kalmıştır.[9]
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]18 Ocak 1977'de Bijedić, eşi Razija ve diğer altı kişi, Learjet 25'lerinin Bosna-Hersek'in Kreševo yakınlarındaki Inač dağına düşmesi sonucu öldü. Uçak, Belgrad'daki Batajnica Hava Üssü'nden havalanmış ve Saraybosna'ya doğru giderken, görünüşe göre kötü hava koşulları nedeniyle düştü. Komplo teorisyenleri kazanın bir kaza olmadığını, daha ziyade rakiplerinin kötü oyununun sonucu olduğunu öne sürdüler,[10] çünkü kendisi yaşlı ve hasta Tito'nun potansiyel halefi olarak görülüyordu.[3] Bu kazada eşi Razija da kendisiyle birlikte hayatını kaybetmiş, ancak arkalarında iki oğlu ve bir kızı hayatta kalmıştır.[11]
Mostar'daki üniversitenin adı onun onuruna Džemal Bijedić Üniversitesi olarak değiştirildi. Doğduğu ev de müzeye dönüştürüldü. 2016 yılında Mostar'da Bijedić ile ilgili bir sergi düzenlenmştir.[4]
Ayrıca Bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Džemal Bijedić i njegovo vrijeme. Bartolovic, Dragan (Boşnakça). Univerzitet "Džemal Bijedić. 1985. s. 28.
- ^ Ranković, Dragica (7 Ekim 2019). "Bijedic family's tragedies: Dzemal died after he saw off Tito, his great-granddaughter was murdered". Telegraf.rs (Sırpça). 23 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2024.
- ^ a b c d Y.Z (18 Ocak 2022). "Anniversary of Death of One of the greatest Statesmen of BiH Dzemal Bijedic". Sarajevo Times (İngilizce). 23 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2024.
- ^ a b Y.Z (19 Ocak 2016). ""Man of our history": Mostar recalled Dzemal Bijedic". Sarajevo Times (İngilizce). 23 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2024.
- ^ Velikonja, Mitja (2003). Religious separation and political intolerance in Bosnia-Herzegovina. 1st ed. College Station: Texas A&M University Press. ISBN 978-1-58544-226-3.
- ^ Graça, J. Da; Graça, John Da (13 Şubat 2017). Heads of State and Government (İngilizce). Springer. ISBN 978-1-349-65771-1.
- ^ Flere, Sergej; Klanjšek, Rudi (6 Eylül 2019). The Rise and Fall of Socialist Yugoslavia: Elite Nationalism and the Collapse of a Federation (İngilizce). Rowman & Littlefield. ISBN 978-1-4985-4197-8.
- ^ "New book: Džemal Bijedic - political biography". Muzej Hercegovine (İngilizce). 22 Ağustos 2022. 23 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2024.
- ^ The Death of Džemal Bijedić. Federation of Yugoslav Journalists (İngilizce). Review of International Affairs. 1977. s. 642.
- ^ Ltd, Not Panicking (8 Ocak 2007). "h2g2 - Famous Air Crash Victims - Part 4: Politicians - Edited Entry". h2g2.com. 23 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2024.
- ^ admin (18 Ocak 2023). "Dzemal Bijedic, One of the biggest Politicians, was killed on this Day". Sarajevo Times (İngilizce). 23 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2024.