Denali Fay Hattı

Denali Fay Hattı, Kuzey Amerika'nın batısında, Kanada'nın kuzeybatısındaki Britanya Kolumbiyası'ndan ABD'nin Alaska eyaletinin orta bölgesine kadar uzanan büyük bir kıta içi sağ yanal doğrultu atımlı faydır.^[1]

Konumu[değiştir | kaynağı değiştir]

Denali Fayı, Alaska'nın Denali Ulusal Parkı'nda ve doğusunda yer almaktadır. Bu Milli Park, 600 mil (970 km) uzun devasa bir dağ sırasının bir bölümünü içerir. Denali Fayı boyunca yanal ve düşey ofset hareketi gerçekleşmektedir.

Denali'nin Wickersham Duvarı olarak bilinen dik kuzey yüzü, tabanından 15.000 fit (4.600 m) yükselir ve bu nispeten yeni hareketin bir sonucudur.^{[kaynak belirtilmeli]}

Etkileri[değiştir | kaynağı değiştir]

Alaska'nın fay ağı, tektonik aktivitenin bir sonucudur; Pasifik Plakası, Kuzey Amerika Plakasını aktif olarak dalıyor (altından kayıyor) ve Denali Fayı, iki plaka arasındaki sınırda bulunuyor.^[2] Fayın yer değiştirme oranı yılda 1 mm ile 35 mm arasında değişmektedir.^[3]

Büyüklüğü 7,9 _Mw olarak ölçülen 2002 Denali depreminin meydana geldiği ana faydı.^[4] 3 Kasım 2002 günü öğleden sonra, Seattle'daki Lake Union'daki su aniden yüzen evleri demirleme noktalarından düşürecek kadar sert bir şekilde sallanmaya başladı. Teksas ve Louisiana kadar uzaktaki havuzlarda, göletlerde ve körfezlerde su yaklaşık yarım saat sıçradı.^[2]

Deprem 1:12'de başladı; öğleden sonra Alaska yerel saati ve Fairbanks'in yaklaşık 135 kilometre (84 mi) güneyinde ve Anchorage'ın 283 kilometre (176 mi) kuzeyinde merkezlenmişti. Merkez üssündeki sarsıntı yaklaşık 1,5 ila 2 dakika sürdü, ancak Fairbanks'te depremin süresi 3 dakikanın üzerindeydi.^[2]

Daha önce bilinmeyen Susitna Buzulu Fayı'ndan kaynaklanan deprem, güneydoğu Totschunda Fayı'na dallanmadan önce saatte 11.265 kilometrenin (7.000 mil) üzerinde bir hızla ünlü Denali Fayı boyunca doğuya doğru vurdu. Ortaya çıkan yüzey kırılması yaklaşık 336 kilometre (209 mi) uzunluğundaydı ve akarsuları kesti, ormanları böldü, yollarda uçurumlar açtı ve hatta birkaç buzul boyunca görülebilen fay izleri oluşturdu. Deprem, enerjisinin çoğunu fayın seyrek nüfuslu doğu ucunda saldığı için, Alaska'nın büyük şehirleri ciddi hasarlardan kurtuldu.^[2]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Benjamin R. Edwards, James K. Russell (August 2000). "Distribution, nature, and origin of Neogene–Quaternary magmatism in the northern Cordilleran volcanic province, Canada" (PDF). Geological Society of America Bulletin. 112 (8): 1280-1295. Bibcode:2000GSAB..112.1280E. doi:10.1130/0016-7606(2000)112<1280:dnaoon>2.0.co;2. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Şubat 2023.
^ ^a ^b ^c ^d Laura Naranjo (13 Kasım 2003). "Denali's Fault". NASA. 31 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2012.
^ Mark Yashinsky, (Ed.) (2004). Denali, Alaska, Earthquake of November 3, 2002. Reston, VA: ASCE, TCLEE. ISBN 9780784407479. 31 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Eberhart-Phillips, Donna; Haeussler, Peter J.; Freymueller, Jeffrey T.; Frankel, Arthur D.; Rubin, Charles M.; Craw, Patricia; Ratchkovski, Natalia A.; Anderson, Greg; Carver, Gary A.; Crone, Anthony J.; Dawson, Timothy E.; Fletcher, Hilary; Hansen, Roger; Harp, Edwin L.; Harris, Ruth A.; Hill, David P.; Hreinsdóttir, Sigrún; Jibson, Randall W.; Jones, Lucile M.; Kayen, Robert; Keefer, David K.; Larsen, Christopher F.; Moran, Seth C.; Personius, Stephen F.; Plafker, George; Sherrod, Brian; Sieh, Kerry; Sitar, Nicholas; Wallace, Wesley K. (May 2003). "The 2002 Denali Fault Earthquake, Alaska: A Large Magnitude, Slip-Partitioned Event". Science. 300 (5622, number 5622): 1113-1118. Bibcode:2003Sci...300.1113E. doi:10.1126/science.1082703. PMID 12750512. 16 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2023.

[1] Benjamin R. Edwards, James K. Russell (August 2000). "Distribution, nature, and origin of Neogene–Quaternary magmatism in the northern Cordilleran volcanic province, Canada" (PDF). Geological Society of America Bulletin. 112 (8): 1280-1295. Bibcode:2000GSAB..112.1280E. doi:10.1130/0016-7606(2000)112<1280:dnaoon>2.0.co;2. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Şubat 2023.

[nasa-2] Laura Naranjo (13 Kasım 2003). "Denali's Fault". NASA. 31 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2012.

[Yashinsnky-3] Mark Yashinsky, (Ed.) (2004). Denali, Alaska, Earthquake of November 3, 2002. Reston, VA: ASCE, TCLEE. ISBN 9780784407479. 31 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[4] Eberhart-Phillips, Donna; Haeussler, Peter J.; Freymueller, Jeffrey T.; Frankel, Arthur D.; Rubin, Charles M.; Craw, Patricia; Ratchkovski, Natalia A.; Anderson, Greg; Carver, Gary A.; Crone, Anthony J.; Dawson, Timothy E.; Fletcher, Hilary; Hansen, Roger; Harp, Edwin L.; Harris, Ruth A.; Hill, David P.; Hreinsdóttir, Sigrún; Jibson, Randall W.; Jones, Lucile M.; Kayen, Robert; Keefer, David K.; Larsen, Christopher F.; Moran, Seth C.; Personius, Stephen F.; Plafker, George; Sherrod, Brian; Sieh, Kerry; Sitar, Nicholas; Wallace, Wesley K. (May 2003). "The 2002 Denali Fault Earthquake, Alaska: A Large Magnitude, Slip-Partitioned Event". Science. 300 (5622, number 5622): 1113-1118. Bibcode:2003Sci...300.1113E. doi:10.1126/science.1082703. PMID 12750512. 16 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2023.

[1]

[2]

[3]

[4]