Demokratik sosyalizm sayfasının kaynağını görüntüle

{{Üslup}}
{{Sosyalizm}}
{{Karıştırma|Sosyal demokrasi}}
'''Demokratik sosyalizm''', [[sosyalist piyasa ekonomisi]] içinde [[ekonomik demokrasi]], [[işyeri demokrasisi]] ve [[İşçi özyönetimi|işçilerin öz yönetimine]]<ref name=":0">Edelstein 1993.</ref> veya alternatif bir [[Planlı ekonomi|merkeziyetçi planlı]] [[sosyalist ekonomi]]<ref>Anderson & Herr 2007, p. 448.</ref> biçimine özel bir vurgu yaparak, [[Demokrasi|siyasi demokrasiyi]] ve bir tür [[Toplumsallaşma (ekonomi)|sosyal sermayeli ekonomiyi]]<ref>Sinclair 1918; Busky 2000, p. 7; Abjorensen 2019, p. 115.</ref> destekleyen [[Solculuk|solcu]]<ref>- Euclid Tsakalotis, "European Employment Policies: A New Social Democratic Model for Europe" in ''The Economics of the Third Way: Experiences from Around the World'' (eds. Philip Arestis & Malcolm C. Sawyer: Edward Elgar Publishing 2001), p. 26: "most left-wing approaches (social democratic, democratic socialist, and so on) to how the market economy works...").

- "Introduction" in ''The Nordic Model of Social Democracy'' (eds. Nik Brandal, Øivind Bratberg & Dag Einar Thorsen: Palgrave Macmillan, 2013): "In Scandinavia, as in the rest of the world, 'social democracy' and 'democratic socialism' have often been used interchangeably to define the part of the left pursuing gradual reform through democratic means."</ref> bir [[siyaset felsefesi]]dir. Demokratik sosyalistler, kapitalizmin doğası gereği [[özgürlük]], [[Eşitlikçilik|eşitlik]] ve [[dayanışma]] değerleriyle bağdaşmadığını ve bu [[İdeal (etik)|ideallerin]] ancak sosyalist bir toplumun gerçekleştirilmesiyle elde edilebileceğini savunuyorlar.<ref name=":1">Alt et al. 2010, p. 401.</ref> Çoğu demokratik sosyalist, [[sosyalizm]]e<ref>Busky 2000, p. 10.</ref> kademeli bir geçiş arayışında olsa da, demokratik sosyalizm, sosyalizmi kurmanın aracı olarak [[devrimci]] veya [[Reformizm|reformist]] siyaseti destekleyebilir.<ref>Alt et al. 2010, p. 401; Abjorensen 2019, p. 115.</ref> Demokratik sosyalizm, 20. yüzyılda [[Sovyetler Birliği|Sovyetler Birliği'nde]] ve diğer ülkelerde [[Tek parti rejimi|tek parti devletine]] doğru gerilemeye karşı çıkan sosyalistler tarafından popülerleştirildi.<ref>Williams 1985, p. 289; Foley 1994, p. 23; Eatwell & Wright 1999, p. 80; Busky 2000, pp. 7–8.</ref>

Demokratik sosyalizm, çoğu sosyalistin sosyalizm kavramıyla anladığı şeydir;<ref>Sinclair 1918; Busky 2000, pp. 7–8.</ref> çok geniş (tek partili [[Marksizm-Leninizm|Marksist-Leninist devleti]] reddeden sosyalistler)<ref name=":2">Busky 2000, pp. 7–8; Prychitko 2002, p. 72.</ref> veya daha sınırlı bir kavram (savaş sonrası sosyal demokrasi)<ref>Hamilton 1989; Pierson 2005; Page 2007.</ref> olabilir. Geniş bir hareket olarak [[liberteryen sosyalizm]],<ref>Draper 1966, pp. 57–84; Hain 1995; Hain 2000, p. 118.</ref> [[Pazar sosyalizmi|piyasa sosyalizmi]],<ref>Hain 1995; Anderson & Herr 2007, p. 448.</ref> [[reformist sosyalizm]]<ref name=":1" /> ve [[devrimci sosyalizm]]<ref>Draper 1966, "The "Revisionist" Facade", "The 100% American Scene"; Alt et al. 2010, p. 401.</ref> biçimlerinin yanı sıra [[etik sosyalizm]],<ref>Dearlove & Saunders 2000; Gaus & Kukathas 2004, p. 420; Thompson 2006.</ref> [[liberal sosyalizm]],<ref>Adams 1999, p. 127; Gaus & Kukathas 2004, p. 420.</ref> [[sosyal demokrasi]]<ref>Williams 1985, p. 289; Foley 1994, p. 23; Eatwell & Wright 1999, p. 80; Busky 2000, pp. 7–8; Sargent 2008, pp. 117–118.</ref> ve hepsi demokrasiye bağlılığı paylaşan<ref name=":2" /> bazı [[devlet sosyalizmi]]<ref>Busky 2000, p. 93.</ref> ve [[ütopik sosyalizm]]<ref name=":3">Sargent 2008, p. 118.</ref> biçimlerini içerir.

Demokratik sosyalizm, muhaliflerin genellikle pratikte otoriter ve antidemokratik olarak algıladıkları [[Marksizm-Leninizm]] ile tezat oluşturuyor.<ref>Eatwell & Wright 1999, p. 80; Busky 2000, pp. 7–8; Prychitko 2002, p. 72.</ref> Demokratik sosyalistler, 20. yüzyılda Sovyetler Birliği ve [[Sosyalist ülkeler listesi|diğer Marksist–Leninist devletlerde]] oluşan [[idari komuta sistemi]]ni yönetim biçimi olarak reddederek [[Stalinizm|Stalinist]] siyasal sisteme ve [[Sovyet tipi ekonomik planlama]] sistemine karşı çıkıyorlar.<ref>Prychitko 2002, p. 72.</ref> Demokratik sosyalizm, demokratik sosyalistlerin ekonominin kapitalizmden sosyalizme sistemik dönüşümüne kararlı olmaları temelinde Üçüncü Yol sosyal demokrasisinden<ref>Whyman 2005, pp. 1–5, 61, 215.</ref> de ayrılır.

Sosyalizmi uzun vadeli bir hedef olarak görmekle birlikte,<ref>Roemer 1994, pp. 25–27; Berman 1998, p. 57; Bailey 2009, p. 77; Lamb 2015, pp. 415–416</ref> bazı ılımlı demokratik sosyalistler, kapitalizmin aşırılıklarını dizginlemekle daha fazla ilgilenirler ve günümüzde onu insancıllaştırmak için [[ilerici]] reformları desteklerken,<ref>Eatwell & Wright 1999, p. 80; Alt et al. 2010, p. 401.</ref> diğer demokratik sosyalistler ise, [[Sosyal eşitsizlik|toplumsal eşitsizlikleri]] gidermeye ve [[Kapitalizm Eleştirisi|kapitalizmin ekonomik çelişkilerini]] bastırmaya yönelik [[ekonomik müdahalecilik]] ve benzeri politika [[reform]]larının çelişkileri daha da şiddetlendirerek<ref>Clarke 1981; Bardhan & Roemer 1992, pp. 101–116; Weisskopf 1994, pp. 297–318.</ref> başka bir yerde farklı bir kisveyle ortaya çıkmalarına neden olacağına inanmaktadır. Bu demokratik sosyalistler, kapitalizmle ilgili temel sorunların sistemin doğasından olduğuna ve ancak [[özel mülkiyet]]in yerine [[üretim araçları]]nın [[kolektif mülkiyet]]inin geçirilmesi yoluyla [[kapitalist üretim biçimi]]nin [[sosyalist üretim biçimi]]yle değiştirilmesiyle çözülebileceğine ve demokrasiyi endüstriyel demokrasi biçiminde ekonomik alana yayılması gerektiğine inanıyorlar.<ref>Eatwell & Wright 1999, p. 80; Anderson & Herr 2007, p. 447; Schweickart 2007, p. 448; Alt et al. 2010, p. 401.</ref> Demokratik sosyalizmin temel eleştirisi demokrasi ve sosyalizmin uyumluluğuna odaklanmıştır.<ref>Barrett 1978.</ref> Birçok akademisyen ve siyasi yorumcu, [[otoriter sosyalizm]] ile demokratik sosyalizmi siyasi bir ideoloji olarak ayırt etme eğilimindedir; birincisi [[Doğu Bloku|Sovyet Bloğunu]], ikincisi ise İngiltere, Fransa ve İsveç gibi ülkelerde demokratik olarak seçilen [[Batı Bloku|Batı Bloğu]] ülkelerindeki demokratik sosyalist partileri temsil etmektedir.<ref>Barrett 1978; Heilbroner 1991; Kendall 2011, pp. 125–127; Li 2015, pp. 60–69.</ref> Ne var ki, [[Soğuk Savaş|Soğuk Savaş'ın]] sona ermesinin ardından, neoliberal bir konsensüsün, gelişmiş kapitalist dünyadaki sosyal demokrat konsensüsün yerini almasıyla bu ülkelerin çoğu sosyalizmden uzaklaşmıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://foreignpolicy.com/2021/10/27/nordic-countries-not-socialist-denmark-norway-sweden-centrist/ | başlık = Nordic Countries Aren’t Actually Socialist | erişimtarihi =6 Eylül 2022| dil = en-US | çalışma = Foreign Policy | ad = Nima | soyadı = Sanandaji | arşivurl = https://web.archive.org/web/20211027170813/https://foreignpolicy.com/2021/10/27/nordic-countries-not-socialist-denmark-norway-sweden-centrist/ | arşivtarihi = 27 Ekim 2021}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.politico.eu/article/christiane-taubira-last-resort-savior-france-left-tatters/ | başlık = The end of the French left | erişimtarihi =6 Eylül 2022| tarih =13 Ocak 2022| dil = en-US | çalışma = POLITICO | arşivurl = https://web.archive.org/web/20220113031001/https://www.politico.eu/article/christiane-taubira-last-resort-savior-france-left-tatters/ | arşivtarihi = 13 Ocak 2022}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.independent.co.uk/news/world/europe/socialism-europe-parties-populism-corbyn-left-wing-francois-holland-snp-a9262656.html | başlık = Socialism declining in Europe as populism support grows | erişimtarihi =6 Eylül 2022| tarih =28 Aralık 2019| dil =İngilizce| çalışma = The Independent | arşivurl = https://web.archive.org/web/20191229034411/https://www.independent.co.uk/news/world/europe/socialism-europe-parties-populism-corbyn-left-wing-francois-holland-snp-a9262656.html | arşivtarihi = 29 Aralık 2019}}</ref><ref>Steven Best; Richard Kahn; Anthony J. Nocella II; Peter McLaren, eds. (2011). "Introduction: Pathologies of Power and the Rise of the Global Industrial Complex". ''The Global Industrial Complex: Systems of Domination''. Rowman & Littlefield. p. xviii. ISBN <bdi>978-0739136980</bdi>.</ref>

== Genel bakış ==
Demokratik sosyalizm, liberal demokratik siyasal yönetim sisteminin yanında [[üretim araçları]]nın [[Kamulaştırma|sosyal]] ve [[Ortak mülkiyet|kolektif]] olarak sahiplenildiği ya da kontrol edildiği<ref name=":0" /> [[Sosyalist Ekonomi|sosyalist bir ekonomiye]] sahip olmak olarak tanımlanır.<ref>Sinclair 1918; Busky 2000, p. 7; Anderson & Herr 2007, pp. 445–448; Abjorensen 2019, p. 115.Sinclair 1918; Busky 2000, p. 7; Anderson & Herr 2007, pp. 445–448; Abjorensen 2019, p. 115.</ref> Demokratik sosyalistler, [[Sosyalist ülkeler listesi|kendini tanımlayan sosyalist devletlerin]] ve [[Marksizm-Leninizm]]in çoğunu reddederler.<ref>Eatwell & Wright 1999, p. 80; Busky 2000, pp. 7–8; Prychitko 2002, p. 72; Alt et al. 2010, p. 401.</ref> [[İşçi Partisi (Birleşik Krallık)|İngiliz İşçi Partisi]] politikacısı [[Peter Hain]], demokratik sosyalizmi [[liberteryen sosyalizm]]le birlikte, [[otoriter sosyalizm]] ve [[devlet sosyalizmi]]nin aksine (Amerikalı sosyalist aktivist [[Hal Draper]] tarafından popülerleştirilen kavramı kullanarak)<ref>Draper 1966, pp. 57–84.</ref> aşağıdan gelen bir [[anti-otoriter sosyalizm]] biçimi olarak sınıflandırır.<ref>Hain 2000.</ref> Peter Hain için bu [[Otoriteryanizm|otoriter]] ve [[Demokrasi|demokratik]] ayrım, [[Reformizm|reformistler]] ve [[Devrimcilik|devrimciler]] arasındakinden daha önemlidir.<ref>Hain 1995.</ref> Demokratik sosyalizmde, sosyalizmi karakterize eden bir bütün olarak nüfusun ve özellikle de [[İşçilerin özyönetimi|işçilerin ekonominin öz yönetimine]] aktif katılımıdır,<ref name=":0" /> devlet tarafından koordine edilen merkezîleşmiş [[ekonomik planlama]]<ref>Wilhelm 1985, pp. 118–130; Ellman 2007, p. 22.</ref> ve [[Millîleştirme|millileştirme]] ise kendi içinde sosyalizmi temsil etmemektedir.<ref>Eatwell & Wright 1999, p. 80; Busky 2000, pp. 7–8; Alistair & Pyper 2000, p. 677; Prychitko 2002, p. 72; Alt et al. 2010, p. 401.</ref> Benzer, daha karmaşık bir argüman [[Nicos Poulantzas]] tarafından yapılmıştır.<ref>Poulantzas 1978.</ref> Draper'a göre, devrimci-demokratik sosyalizm aşağıdan bir sosyalizmdir ve [[The Two Souls of Socialism|The Two Souls of Socialism'de]] şunları yazar: "[[İkinci Enternasyonal|İkinci Enternasyonal'de]] aşağıdan-devrimci-demokratik bir sosyalizmin önde gelen sözcüsü, inancını ve umudunu özgür bir işçi sınıfının kendiliğinden mücadelesine o kadar vurgulu bir şekilde koyan [[Rosa Luxemburg|Rosa Luxemburg'du]] ki, mit yapıcılar onun için bir teori icat ettiler: [[Devrimci kendiliğindenlik|Kendiliğindenlik]]."<ref>Draper 1966, "The "Revisionist" Facade".</ref> Benzer şekilde, [[Eugene V. Debs]] hakkında şunları yazdı: "Debsci sosyalizm' halkın kalbinden muazzam bir tepki uyandırdı, ancak Debs'in devrimci-demokratik sosyalizmin bir tribünü olarak ardılı yoktu."<ref>Draper 1966, "The 100% American Scene".</ref>

Bazı [[Marksizm|Marksist]] sosyalistler [[Karl Marx|Karl Marx'ın]] demokrasiye olan inancını vurgulamakta<ref>Megill 1970, p. 45; Draper 1974, pp. 101–124; Jossa 2010, pp. 335–354; Sarkar 2019.</ref> ve kendilerine demokratik sosyalist demektedirler.<ref name=":3" /> [[Büyük Britanya Sosyalist Partisi]] ve [[Dünya Sosyalist Hareketi]], klasik formülasyonunda [[sosyalizm]]i, "toplumun çıkarına ve çıkarına zenginlik üretme ve dağıtma araç ve araçlarının ortak mülkiyetine ve demokratik kontrolüne dayanan bir toplum sistemi" olarak tanımlamaktadır."<ref>Barker 2019, "Chapter V. The Aims and Policy of the Socialists".</ref> Buna ek olarak, sosyalist bir toplumun özellikleri olarak [[Sınıfsızlık|sınıfsızlığı]], [[Devletsizlik|devletsizliği]] ve [[Ücretli emek|ücretli emeğin]] kaldırılmasını, ayni hesaplamaya dayalı devletsiz, mülksüz, para sonrası bir ekonomi olarak nitelendirmeyi, üreticilerin özgür birlikteliğini, işyeri demokrasisini ve [[Ticaret|değiş tokuş]] için değil, kullanılmak üzere üretilen mal ve hizmetlere ücretsiz erişimi içerir.<ref>Socialist Party of Great Britain (Our Object and Declaration of Principles); Socialist Party of Great Britain (FAQ); Socialist Party of Great Britain (What is Socialism?).</ref> Bu özellikler genellikle komünist bir toplumu tanımlamak için ayrılmış olsa da, bu,<ref>Marx 1875, "Part I"</ref> [[komünizm]]e ve [[sosyalizm]]e birbirinin yerine atıfta bulunan Marx, [[Friedrich Engels]] ve diğerlerinin kullanımıyla tutarlıdır.<ref>Steele 1992, pp. 44–45; Hudis et al. 2008.</ref>

=== Tanımı ===
Demokratik sosyalist bir tanım olarak siyaset bilimci [[Lyman Tower Sargent]] şöyle diyor:<blockquote>Demokratik sosyalizm şu şekilde tanımlanabilir:

* Mülkiyetin çoğu, çoğu büyük endüstri, kamu hizmeti ve ulaşım sistemi de dahil olmak üzere, demokratik olarak seçilmiş bir hükümet tarafından tutulur.
* Özel mülk birikimine bir sınır getirilmesi
* Devletin ekonomiyi düzenlemesi
* Kamu tarafından finanse edilen kapsamlı yardım ve emeklilik programları
* Sosyal maliyetler ve hizmetlerin sağlanması, verimlilik ölçütü olarak salt mali hususlara eklenmiştir.

Kamuya açık mülk, üretken mülk ve önemli altyapı ile sınırlıdır; kişisel mülklere, evlere ve küçük işletmelere yayılmaz. Ve pratikte pek çok demokratik sosyalist ülkede, pek çok büyük şirkete yayılmamıştır.<ref>Sargent 2008, p. 117.</ref></blockquote>Diğer bir örnek ise Demokratik sosyalizmi ademi merkeziyetçi bir sosyal sermayeli ekonomi olarak tanımlayan ve [[Planlı ekonomi|merkezîleşmiş]], [[Sovyet tipi ekonomik planlama]]yı reddeden örgütle birlikte [[Amerika Demokratik Sosyalistleri]] (DSA):<blockquote>Sosyal mülkiyet, işçilere ait kooperatifler veya işçiler ve tüketici temsilcileri tarafından yönetilen kamuya ait işletmeler gibi birçok biçim alabilir. Demokratik sosyalistler mümkün olduğunca ademi merkeziyetçilikten yana. Enerji ve çelik gibi endüstrilerdeki büyük sermaye yoğunlaşmaları, bir tür devlet mülkiyeti gerektirebilirken, birçok tüketim malları endüstrisi, en iyi şekilde kooperatif olarak işletilebilir. Demokratik sosyalistler uzun zamandır bütün ekonominin merkezî olarak planlanması gerektiği inancını reddetmişlerdir. Demokratik planlamanın toplu taşıma, konut ve enerji gibi büyük sosyal yatırımları şekillendirebileceğine inanmakla birlikte, birçok tüketim malına olan talebi belirlemek için piyasa mekanizmalarına ihtiyaç vardır.<ref>Democratic Socialists of America (FAQ), "Doesn't socialism mean that the government will own and run everything?".</ref></blockquote>DSA, "sadece bürokratik elitlerinin onları 'sosyalist' olarak adlandırdığı için öyle yapmadığını; rejimlerini de 'demokratik' olarak adlandırdıklarını" öne sürerek, kendi kendini sosyalist olarak tanımlayan devletleri eleştirdi.<ref>Democratic Socialists of America (FAQ), "Hasn't socialism been discredited by the collapse of Communism in the USSR and Eastern Europe?".</ref> DSA, nihayetinde sosyalizmi tesis etmeye kararlı olmakla birlikte, siyasi faaliyetlerinin büyük bölümünü kapitalizm içindeki reformlara odaklıyor ve şöyle diyor: "Yarın kapitalizme derhal bir son verme ihtimalimiz olmadığı için, DSA bugün şirketlerin gücünü zayıflatacak ve emekçilerin gücünü artıracak reformlar için mücadele ediyor."<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.dsausa.org/about-us/ | başlık = About Us | erişimtarihi =6 Eylül 2022| dil = en-US | çalışma = Democratic Socialists of America (DSA) | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180901125054/https://www.dsausa.org/about-us/ | arşivtarihi = 1 Eylül 2018}}</ref>

Özgürlükçü sosyalizmle özdeşleşen İşçi Partisi siyasetçisi Peter Hain<ref>Hain 1995; Hain 2000.</ref> şu tanımı veriyor:<blockquote>Demokratik sosyalizm, bireysel özgürlüğü destekleyen ve kim olduklarına ya da gelirlerinin ne olduğuna bakılmaksızın herkesin güçlenmesi için gerekli koşulları sağlayan aktif, demokratik olarak hesap verebilir bir devlet anlamına gelmelidir. Artan demokrasi ve sosyal adalete ulaşmak için ademi merkeziyetçilik ve yetkilendirme ile tamamlanmalıdır. Bugün demokratik sosyalizmin görevi, kontrol, mülkiyet ve karar alma süreçlerinin azami ademi merkeziyetçiliği yoluyla demokrasi ve özgürlük konusundaki yüksek zemini yeniden tesis etmektir. Çünkü sosyalizm ancak yoğun taleple halktan geliyorsa başarılabilir. Sosyalist hükümetin görevi, zorlayıcı değil kolaylaştırıcı olmalıdır. Misyonu, özünde çoğulcu bir demokrasi nosyonu ile gücü toplamak yerine dağıtmaktır.<ref>Hain 2015, pp. 133–148.</ref></blockquote>Bir diğer önde gelen solcu İşçi Partisi siyasetçisi [[Tony Benn]],<ref>Hall 2011, p. 45; White 2014.</ref> demokratik sosyalizmi "açık, özgürlükçü, çoğulcu, insancıl ve demokratik" bir sosyalizm olarak tanımladı; muhaliflerimiz ve k İngiltere'deki kitle iletişim araçlarını kontrol eden küçük bir grup insan tarafından kasıtlı olarak sunulan sert, merkezîleşmiş, diktatör ve mekanistik imgelerle ortak hiçbir şey yok"<ref>Benn & Mullin 1979.</ref>

Demokratik sosyalizm, her zaman böyle olmasa da, kapitalizmi aşmayı ve değiştirmeyi amaçlayan bir ideolojinin aksine, bazen kapitalizm içindeki politikaları temsil eder. [[Birmingham Üniversitesi|Birmingham Üniversitesi'nde]] Demokratik Sosyalizm ve Sosyal Politika alanında bir okuyucu olan Robert M. Page, İşçi Partisi Başbakanı Clement Attlee ve hükûmetinin (mali yeniden dağıtım, bir dereceye kadar [[kamu mülkiyeti]] ve güçlü bir refah devleti) siyasetine atıfta bulunmak için dönüştürücü demokratik sosyalizm hakkında yazdı. İşçi Partisi siyasetçisi [[Anthony Crosland]] ve İşçi Partisi Başbakanı [[Harold Wilson]] tartışıyor:<blockquote>En etkili revizyonist İşçi düşünürü Anthony Crosland, İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana daha "hayırsever" bir kapitalizm biçiminin ortaya çıktığını ileri sürdü. Crosland'a göre, artık "temel" ekonomik dönüşüme ihtiyaç duymadan toplumda daha fazla eşitlik sağlamak mümkündü. Crosland için, ekonominin etkin yönetiminden elde edilen büyüme temettüsünün mali yeniden dağıtım yoluyla değil, "yoksul yanlısı" kamu hizmetlerine yatırılması durumunda daha anlamlı bir eşitlik biçimi sağlanabilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-social-policy/article/abs/without-a-song-in-their-heart-new-labour-the-welfare-state-and-the-retreat-from-democratic-socialism/8B482C883552A4EB53195C00B0038305|başlık=Without a Song in their Heart: New Labour, the Welfare State and the Retreat from Democratic Socialism|tarih=Ocak 2007|sayı=1|dil=İngilizce|sayfalar=19-37|çalışma=Journal of Social Policy|cilt=36|ad=Robert M.|soyadı=Page|issn=1469-7823|doi=10.1017/S0047279406000353|erişimtarihi=6 Eylül 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210308104233/https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-social-policy/article/abs/without-a-song-in-their-heart-new-labour-the-welfare-state-and-the-retreat-from-democratic-socialism/8B482C883552A4EB53195C00B0038305|arşivtarihi=8 Mart 2021|ölüurl=hayır}}</ref></blockquote>Hemen hemen tüm demokratik sosyalistler, emekçi ve sosyal demokrat partilerin üye olduğu [[Sosyalist Enternasyonal]], demokratik sosyalizmin gelişmesinin hedefini ilan eder.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/50320977|başlık=Democratic socialism : a global survey|tarih=2000|yer=Westport, Conn.|yayıncı=Praeger|ad=Donald F.|soyadı=Busky|isbn=0-313-00208-8|oclc=50320977}}</ref> Demokratik sosyalizmin bazı eğilimleri, sosyalizme geçiş için sosyal devrimi savunur ve onu bazı sosyal demokrasi biçimlerinden ayırır.<ref>Edelstein 1993; Alt et al. 2010, p. 401; Abjorensen 2019, p. 115.</ref> Sovyet siyasetinde demokratik sosyalizm, [[Sovyetler Birliği]] modelinin demokratik bir şekilde yeniden şekillendirilmiş halidir. Sovyet lideri [[Mihail Gorbaçov]], [[Perestroyka|perestroyka'yı]] "yeni, insancıl ve demokratik bir sosyalizm inşa etmek" olarak nitelendirdi."<ref>Christensen 1990, pp. 123–146.</ref> Sonuç olarak, bazı eski komünist partiler kendilerini demokratik sosyalist olarak yeniden adlandırdılar.<ref>Sargent 2008, p. 118; Lamb 2015, p. 415.</ref> Buna Almanya'da Sol gibi partiler de dahildir, kendisi [[Almanya Sosyalist Birlik Partisi|Almanya Sosyalist Birlik Partisi'nin]] yasal halefi olan [[Demokratik Sosyalizm Partisi (Almanya)|Demokratik Sosyalizm Partisi'nin]] yerine geçen bir parti.

=== Demokratik sosyalizm ve sosyal demokrasi ===
Sosyal demokrasi ve demokratik sosyalizm kavramları, hem politikacılar hem de halk tarafından sürekli karıştırılan iki terimdir. Sosyal demokrasi, kapitalizmin iyileştirilmesi ve [[Keynesyen ekonomi|Keynesyen]] denge adımlarını içerirken; demokratik sosyalizm, sosyalizmin temelini oluşturan [[üretim araçları]]nın mülkiyetinin topluma geçişi konusundaki teoride ısrarcıdır ve devrimci yönelimler içerir.

=== Demokratik sosyalizm ve Marksizm-Leninizm ===
Demokratik sosyalistler, Lenin'in [[proletarya diktatörlüğü]]ne ve [[Sovyetler Birliği|Sovyet]] rejimine karşıdır ve gücün devlet veya sermaye gibi tek bir yerde toplanmasından çok, olabildiğince topluma ve işçilere dağıtılmasından yanadır.

== Tarihi ==
Demokratik sosyalizm tarihi, 1800'lü yıllardaki [[Siyaset felsefesi|siyaset filozoflarına]] ve [[Toplumsal hareket|sosyal hareketlere]] kadar geriye götürülebilir. [[Avrupa]]'da ortaya çıkan [[Toplumsal hareket|sosyal hareketlerin]] çoğu, amaçları bakımından farklı olmalarına rağmen [[Demokrasi|demokratik]] karar verme ve [[üretim araçları]]nın [[Devlet mülkiyeti|kamu mülkiyeti]] talebini paylaşmışlar, bunları savundukları toplumun temel özellikleri olarak görmüşlerdir.

[[Restorasyon (Fransa)|Fransa]]'daki [[Toplumsal hareket|sosyal hareketler]] arasında yer alan [[Robert Owen|Owenizm]], [[Charles Fourier|Fourierizm]] ve [[Henri de Saint Simon|Saint-Simonianizm]], [[ütopik sosyalizm]]in temellerini atmıştır. [[Birleşik Krallık]]'ta ise [[Çartizm]], halktan güçlü bir destek alarak, hükûmetin kabul ettiği bazı kararlar üzerinde etkili olmuştur.

[[Pierre-Joseph Proudhon|Pierre-Joseph Prudhon]], ilerleyen zamanlarda ortaya koyduğu görüşlerle [[anarşizm]]i ve [[Mutualizm (ekonomik teori)|mutualist ekonomiyi]]<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.thecollector.com/who-was-pierre-joseph-proudhon/|başlık=İlk Anarşist: Pierre-Joseph Proudhon Kimdi?|erişimtarihi=1 Mart 2024|tarih=22 Ağustos 2023|çalışma=The First Anarchist: Who Was Pierre-Joseph Proudhon?|yayıncı=The Collector|alıntı={{madde işaretli liste|The underlying cause of this oppression, Proudhon argues, is the existence of state-backed property rights. Property, in his view, is both theft and freedom. It is theft when one person owns the property that others need to survive. Property is theft when the person who owns it can own it without occupying it and can derive rent, income, and profit simply because they hold legal title. It is this form of property that allows a minority of property owners to control a majority of citizens, who are forever in debt simply because they don’t hold “title.” In this sense, property enabled a form of enslavement of the propertyless by the propertied minority. It is this enslavement that Proudhon’s anarchism seeks to challenge.}}|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240301204359/https://www.thecollector.com/who-was-pierre-joseph-proudhon/|arşivtarihi=1 Mart 2024|ölüurl=hayır}}</ref> geliştirmiştir. [[Pazar (ekonomi)|Piyasaların]] gerekli olduğunu kabul etmekle birlikte, [[sermaye birikimi]] ve [[özel mülkiyet]]in toplumu yozlaştırdığını düşünmüştür. Bunun yerine, [[işçi]] [[kooperatif]]lerinin [[üretim araçları]]nı kontrol etmesini ve herkesin kaynakları kullanma konusunda eşit sorumluluğa sahip olmasını desteklemiştir. [[Emek değer teorisi|Emek-değer teorisine]] önem vermiş, [[işçi]] [[kooperatif]]lerinin ortak [[emek]] üzerinden ilerlemesi gerektiğini savunarak, [[emek sömürüsü]]nü engellemeyi amaçlamıştır.

1900'lü yılların başlarında demokratik sosyalizm, [[Fabian Derneği]]'nden ve [[Eduard Bernstein]]'ın [[Alman İmparatorluğu|Almanya]]'daki [[evrimsel sosyalizm]]i tarafından teşvik edilen [[Kademecilik|kademeli]] sosyalizm görüşünden de<ref>Bernstein 1907; Cole 1961; Steger 1997.</ref> büyük ölçüde etkilenmiştir.

== Ayrıca bakınız ==
* [[21. yüzyıl sosyalizmi]]
* [[Marksizm]]
* [[Sosyal demokrasi|Sosyal Demokrasi]]

== Kaynakça ==
{{Kaynakça|3}}

{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Demokratik sosyalizm| ]]