Danıştay (Fransa)

Danıştay (fr. Conseil d'État), 1799'da Napolyon Bonapart tarafından kurulan, Fransız idari yargısı için en yüksek görevli mahkemedir. 1875 yılından beri Paris'teki Palais Royal'de yer almaktadır.

Beşinci Cumhuriyet'in önemli kurumlarından olan Danıştay'ın birinci rolü: hükûmete tavsiyelerde bulunmak, bu amaçla, özellikle kanun tasarıları olmak üzere bazı eylemler için hükûmetin danışması gereken bir kurumdur. İkinci rolü: İdari alanda en yüksek mahkemedir ancak Danıştay idari mahkemeler alanındaki yetki karmaşında Uyuşmazlık Mahkemesi'nin aldığı kararlara uymak zorundadır.

Danıştay'ın başkanlığını başkan yardımcısı yapar ancak Danıştay genel meclisi başbakanın veya adalet bakanının, çok istisnai durumlarda, başkanlığında toplanır.

1945 yılından itibaren özellikle Ulusal İdare Okulu mezunları Danıştay'da görev almaktadırlar. 1953'te idari mahkemeler kurulmuştur. Danıştay, 1958'de yeni anayasanın hazırlanmasına katılmıştır.

Fonksiyonları[değiştir | kaynağı değiştir]

Hükûmet adli ve idari alandaki her türlü zorlukta veya bütün konularda özgürce Danıştay'a danışabilir. Danıştay üç türlü görüş verebilir:

Basit görüş: Hükûmet görüş istemek veya o görüşü takip etmek zorunda değildir.
Zorunlu görüş: Hükûmet görüş istemek zorunda (kanun tasarısı veya kararnameler için); ancak o görüşü takip etmek zorunda değildir.
Uygun görüş: Hükûmet hem görüş istemek hem de o görüşü takip etmek zorundadır.

Danıştay her sene Cumhurbaşkanına idari, yasal ve düzenleyici reformlara dair bir rapor sunarlar.

Cumhurbaşkanlığının yaptığı bürokrat atamalarına (rektör, büyükelçi, vali) dair kararlara, Avrupa Parlamentosu'na Fransa'nın yaptığı seçimler ve bölgesel seçimlere dair davalara ve bağımsız kamu kurumları ile bakanların düzenleyici nitelikteki karar ve kararnamelerine ilişkin gücün kötüye kullanılmasıyla alakalı başvurulara dair çeşitli yargılamalar yapar. Yerel seçimlere dair davalarda temyiz yetkisine sahiptir.

Üye Yapısı[değiştir | kaynağı değiştir]

Danıştay'da yaklaşık 350 üye var ki bunlardan yaklaşık 80'i geçici bir görevlendirmeyle Danıştay dışında bir görevdedir. Danıştay'daki üye yapısı

Danıştay başkan yardımcısı
Danıştay daire başkanları
Olağan hizmetteki Danıştay üyeleri
Olağanüstü hizmetteki Danıştay üyeleri
Danıştay Tetkik Hakimleri
Olağanüstü hizmetteki Tetkik Hakimler
1. Sınıf Denetçiler
2. Sınıf Denetçiler

Danıştay 2. sınıf denetçiliğine, Ulusal İdare Okulu'nu bitirenler özel olarak girerler. Ulusal İdare Okulu'ndaki en iyi öğrenciler Danıştay'ı seçerler. Danıştay tetkik hakimlerinin ¾'ü 1. sınıf denetçilerin içinden seçilirken ¼'ü en az 10 yıl kamu hizmetinde çalışmış memurlar arasından cumhurbaşkanınca dışarıdan atanır. Danıştay üyelerinin ise ⅓'ü bakanlar kurulu kararnamesi ile dışarıdan ve 45 yaşından büyük kişiler arasından atanır.

Danıştay'daki görevliler yargıç olmayan memurlardır (vergi mahkemeleri, idari ve idari temyiz mahkemeleri üyelerinden farklı olarak)

Olağanüstü hizmetteki Danıştay üyeliklerine hükûmet, bakanlar kurulu kararnamesi ile yetenekleri nedeniyle seçilmiş kişiler arasından 4 yıllığına ve bir daha seçilmemek üzere atama yapabilir.

2012'den beri, Olağanüstü hizmetteki tetkik hakimliklere, Danıştay başkan yardımcısı tarafından 4 yıllığına atama yapılabilir. Olağanüstü hizmetteki tetkik hakimler çeşitli üst düzey devlet görevlisi kategorilerinden ve hakimler arasından seçilir.

Teşkilatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Danıştay 7 daireden oluşur:

5 danışma dairesi:
- İçişleri Dairesi;
- Maliye Dairesi;
- Bayındırlık Dairesi;
- Sosyal Dairesi;
- İdare Dairesi (1 Mayıs 2008 itibarıyla)
Rapor ve Çalışmalar Dairesi;
Davalar Dairesi, 10 altbölüme ayrılmıştır.