Celile Hikmet
Ayşe Celile Hikmet Uğuraldım (d. 1880, Selanik- ö. 1956, Ankara), Türk ressam.
İlk Türk kadın ressamlardandır. Nazım Hikmet’in annesi; Oktay Rıfat’ın teyzesidir.
Yaşamı
Babasının görevi nedeniyle bulundukları Selanik’te, 1880 yılında dünyaya geldi[1]. Babası dilci ve eğitimci Hasan Enver Paşa; annesi ise Alman kökenli Osmanlı generali Mehmet Ali Paşa'nın (Karl Detroit) kızı olan Leyla Hanım'dır.
Evde özel öğrenim görerek yetiştirildi. Babasının Sultan Abdülhamit’in yaveri olduğu sırada saray ressamı Fausto Zonaro’dan resim dersleri alma fırsatı buldu[2]. Resim çalışmalarında kuşağının diğer kadın ressamları gibi portreler üstüne yoğunlaştı[3]. “Hamamda çıplak” en çok kullandığı konulardan birisi idi[2]. Pastel renklerin hakim olduğu resimler yaptı ve daha çok dost ve akrabalarını resmetti[2]. Gençlik yıllarında Celile Enver adı ile (babasının adı ile) tanındı.
1900 yılında Şair Nazım Paşa’nın oğlu Hikmet Bey ile evlendi ve Celile Hikmet adını aldı. Hikmet Bey, Selanik’te Hariciye Nezareti’nde memur idi. İleride Türk şiirinin önemli isimlerinden birisi olacak ilk çocukları Nazım, 1901’de Selanik’te dünyaya geldi. 1905’te doğan ikinci çocuğu İbrahim Ali, ertesi sene kuşpalazından hayatını kaybetti. Hikmet Bey’in işi nedeniyle ailecek taşındıkları Halep’te iken Samiye adını verdikleri kızı dünyaya geldi (1907).
Şiddetli geçimsizlik nedeniyle 1917’de Hikmet Bey’den ayrıldı. İlk eşi Hikmet Bey’den ayrılmak üzere olduğu sırada tanıştığı ünlü şair Yahya Kemal ile büyük bir aşk yaşadı; ancak bu ilişki arzu ettiği gibi evlilikle sonuçlanmadı. Yahya Kemal ile ayrılıklarının üzüntüsü ile İstanbul’dan ayrılıp Paris’e gitti ve orada resimle ilgilendi[2]. İstanbul’a döndükten sonra karma sergilere katıldı; kişisel sergiler açtı; dönemin en aktif kadın ressamları arasında yer aldı[2]. İbrahim Bey adında bir kaymakamla kısa süren bir evlilik yaptı. Soyadı Kanunu’ndan sonra “Uğuraldım” soyadını aldı.
1938'de cumhurbaşkanı Atatürk’e oğlu için adalet isteyen mektup yazdı[4]; 1950'de Galata Köprüsü üzerinde oğlunun serbest bırakılması için tüm İstanbul’da ses getiren pankartlı eylem yaptı[2] ve hapis hayatının on ikinci yılına giren oğlunun başladığı açlık grevine destek vermek için kendisi de açlık grevine başladı. Son yıllarında gözlerini kaybeden sanatçı, 1956’da Ankara’da yaşamını yitirdi[5].
Kaynakça
- ^ Taha Toros, Nazım Hikmet Biyografisinden, Cumhuriyet Gazetesi, 11.10.2005
- ^ a b c d e f İlk Kadın Ressamlarımızdan Nazım Hikmet’in Annesi Celile Hikmet Hanım ve Kırık Bir Aşk Hikayesi, Lebriz.com sitesi, Erişim tarihi:28.06.2011
- ^ Özgür Çilek, Nazım Hikmet’in Gen Haritası, Hürriyet Gazetesi Pazar Eki, 18.02.2001
- ^ Abdullah Kılıç, Nazım’ın Mektubu Köşkte Bulundu, Radikal Gazetesi, 21.04.2011
- ^ Esen Karadağ, Cumhuriyet dönemi Kadın Sanatçıların Resim Öğretimindeki Rolü, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Samsun 1998