Celil Kiyekbayev
Celil Giniyatoviç Kiyekbayev | |
|---|---|
| Джали́ль Гиния́тович Киекба́ев | |
 | |
| Doğum | 15 Ekim 1911 Başkurdistana bağlı Ğafuri ili'nin Karan-Elga köyü |
| Ölüm | 19 Nisan 1968 (56 yaşında) Ufa |
| Milliyet | Başkurt |
| Vatandaşlık | Başkurdistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Sovyetler Birliği |
| Eğitim | Moskova Devlet Pedagoji Yabancı Diller Enstitüsü Alman Filolojisi Bölümü |
| Meslek | Bilim insanı, yazar |
| Tanınma nedeni | Bilim insanı |
| Çocuk(lar) | Murat Celil İskander Celil İlyas Celil Zugra Celil |
| Ödüller | • Lenin Nişanı (1967) • Onur Rozeti Nişanı (1967) |
Celil Giniyatoviç Kiyekbayev (Rusça: Джали́ль Гиния́тович Киекба́ев; 25 Ekim 1911, Başkurdistana bağlı Ğafuri ili'nin Karan-Elga köyü - 19 Mart 1968, Ufa), Sovyet Başkurt bilim insanı, Türkolog, filolog, Başkurdistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ndeki bilim ve yükseköğrenim organizatörü, profesör, yazar. Sovyet Yazarlar Birliği üyesi olan Kiyekbayev, Başkurt dilbiliminin ve Ural-Altay dilleri konusunda eğitim veren Başkurt Okulu'nun kurucusudur.[1][2]
Hakkında
[değiştir | kaynağı değiştir]Celil Kiyekbayev köylü bir ailenin çocuğu olarak 25 Ekim 1911'de hale Başkurdistana bağlı Ğafuri ili'nin Karan-Elga köyünde doğdu. Makarovo köyüdeki okulda ilk eğitimini tamamladı. Moskova Devlet Pedagoji Yabancı Diller Enstitüsü'nde Alman Filolojisi Bölümü'nden mezun oldu. Öğretmen olarak çalıştı, çeşitli ortaokullarda ve yükseköğretim kurumlarında yabancı dil öğretti. 1943-1944 arasında Başkurt Yayınevi'nin yazı işleri müdürü olarak görev yaptı.
1948'de "Başkurt Edebiyatı Dili" üzerine hazırladığı tezini savundu ve Başkurt Devlet Pedagoji Enstitüsü'nde çalışmaya başladı. Bu dönemde Kiyekbayev'in bilimsel görüşlerinin oluşmasında SSCB Bilimler Akademisi'nin muadil üyesi Türkolog Nikolay Dmitriev'in etkisi olmuştur.[kaynak belirtilmeli]
1951'den 1968'e kadar Başkurt dilbilim bölümünde, daha sonra ise Pedagoji Enstitüsü'nde ve Başkurt Devlet Üniversitesi'nde çeşitli görevlerde bulundu. 1957'den 1961 yılına kadar Başkurt Devlet Akademik İşler Akademisi Rektör Yardımcılığı görevini yürüttü. 1960 yılında doktora tezini savundu ve 1961'de profesör unvanını aldı.
1966 da modern başkurt edebi dilinin anlatımı üzerine çalışmasını yayınlamıştır. Aynı yıl öğrencileri için Başkurt dili üzerine konuşma ve gramer konulu bir kitap daha yayınladı. Bu kitap Başkurt Devlet Üniversitesi ve pedagojik enstitülerinin filoloji fakültesi öğrencileri oluşturulan için ilk ders kitabıdır.
Kiyekbayev çeşitli kamu çalışmasına öncülük etti. Asya ve Afrika Halklarının Dayanışma Organizasyonu'nun Sovyet üyesi idi.
İskander, İlyas ve Murat isimli üç oğlu ve Zugra isimli bir kız çocuğuna sahip olan Kiyekbayev, 19 Mart 1968 tarihinde Ufa'da öldü. Küçük oğlu olan Murat Kiyekbabev Başkurdistan'da tanınmış bir sosyal bilimcidir.
Ödülleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Lenin Nişanı (1967)
- Onur Rozeti Nişanı (1967)
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Gabdulhay Ahatov, Зайнуллин М. В. Видный башкирский языковед (К 60-летию со дня рождения Дж. Г. Киекбаева). - «Кызыл таң», Уфа, 1971, 25 Ekim (на татарском языке)
- ^ Сайт Башкирского государственного университета[ölü/kırık bağlantı]
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Зәкиев М.З. Дәртле йыр. Өфө, 1974;
- Сөләймәнов Ә.М. Халыҡ ижадынан һут алып: Жәлил Кейекбаевтың “Туғандар һәм таныштар" романында фольклор башланғыстары. Өфө, 2000;
- Профессор Джалиль Гиниятович Киекбаев и его вклад в развитие Урало алтайской и тюркской филологии: материалы Междунар. науч.-практ. конф. Уфа, 2011.
- Ученый и писатель Джалиль Гиниятович Киекбаев. Библиография. Уфа. БашГУ, 2011. ISBN 978-5-9613-0167-0.
