Büyük Yok Edici
| Gözlem verisi Dönem J2000 Ekinoks J2000 | |
|---|---|
| Takımyıldız | Yılancı |
| Sağ açıklık | 17sa 43d 54.83s[1] |
| Dik açıklık | -29° 44′ 42.6″[1] |
| Astrometri | |
| Uzaklık | 16.000 ly (5.000[2] pc) |
| Veritabanı kaynakları | |
| SIMBAD | veri |
1E1740.7-2942 ya da Büyük Yok Edici (İngilizce: Great Annihilator),[3][4] gökyüzünde Galaktik merkezin yakınlarında bulunan bir Samanyolu mikrokuasarıdır.[2][5] Büyük ihtimalle bir kara delik ve bir yoldaş yıldızdan oluşur. Galaktik merkez çevresindeki bölgede en parlak X-ışını kaynaklarından biridir.[6]
Bu nesne ilk olarak Einstein Gözlemevi tarafından yumuşak X-ışınlarında tespit edildi,[7] daha sonra ise Sovyet Granat uzay gözlemevi tarafından sert X-ışınlarında algılandı.[2] Granat üzerindeki SIGMA dedektörüyle yapılan takip gözlemleri, nesnenin 511 keV enerjisinde büyük miktarlarda foton çifti yaydığını gösterdi. Bu enerji genellikle bir elektron-pozitron çiftinin yok olmasıyla (anihilasyon) oluşur.[8][9] Bu durum, nesnenin "Büyük Yok Edici" lakabını almasına neden oldu.[10] Erken dönem gözlemleri, yıldız yoldaşı bulunan bir kara delik olan Cygnus X-l'nin spektrumuna benzer bir spektrum göstermiş, bu da Büyük Yok Edici'nin aynı zamanda bir yıldız kütleli kara delik olabileceğini düşündürmüştür.[8]
Nesnenin ayrıca yaklaşık olarak 1,5 pc (5 ışık yılı) uzunluğunda jetler yayan bir radyo kaynağı karşılığı vardır.[11] Bu jetler muhtemelen kaynaktan yüksek hızlarda dışarı doğru akan pozitron-elektron çiftlerinin senkrotron emisyonudur. Gözlemlenen jetlerin presesyonunun modellenmesi, nesnenin yaklaşık olarak 5 kpc (veya 16.000 ışık yılı) uzaklıkta olduğunu göstermektedir.[2] Bu, nesnenin Samanyolu'nun merkezine doğru görüş hattımız üzerinde yer alıyor olsa da, gökadamızın merkezindeki kara delik olan Sagittarius A*'dan bize daha yakın olabileceği anlamına gelir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "NAME Great Annihilator". SIMBAD. Centre de données astronomiques de Strasbourg.
- ^ a b c d Luque-Escamilla, Pedro L.; Martí, Josep; Martínez-Aroza, José (1 Aralık 2015). "The precessing jets of 1E 1740.7−2942". Astronomy & Astrophysics (İngilizce). Cilt 584. ss. A122. arXiv:1511.01425 $2. doi:10.1051/0004-6361/201527238. ISSN 0004-6361.
- ^ Sunyaev, R. A.; Borozdin, K. N.; Aleksandrovich, N. L.; Arefev, V. A.; Kaniovskii, A. S.; Efremov, V. V.; Maisack, M.; Reppin, C.; Skinner, J. K. (Kasım 1994). "Observations of X-ray novae in Vela (1993), Ophiuchus (1993), and Perseus (1992) using the instruments of the Mir-Kvant module". Astronomy Letters. 20 (6). s. 777. Bibcode:1994AstL...20..777S.
- ^ Odenwald, Sten (1997). "What do we know about the 'Great Annihilator' in the center of the Milky Way?". Astronomy Cafe. 16 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2014.
- ^ Mirabel, I. F. "The Great Annihilator in the Central Region of the Galaxy" (PDF). eso.org. ss. 51-54. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Nisan 2024.
- ^ Stecchini, Paulo Eduardo; Castro, Manuel; Jablonski, Francisco; D’Amico, Flavio; Braga, João (30 Haziran 2017). "Tandem Swift and INTEGRAL Data to Revisit the Orbital and Superorbital Periods of 1E 1740.7–2942". The Astrophysical Journal. 843 (1). ss. L10. arXiv:1707.00730 $2. Bibcode:2017ApJ...843L..10S. doi:10.3847/2041-8213/aa7942. ISSN 2041-8213.
- ^ Hertz, P.; Grindlay, J. E. (1 Mart 1984). "The Einstein galactic plane survey : statistical analysis of the complete X-ray sample". The Astrophysical Journal. Cilt 278. ss. 137-149. Bibcode:1984ApJ...278..137H. doi:10.1086/161775. ISSN 0004-637X. 25 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2024.
- ^ a b Sunyaev, R.; Churazov, E.; Gilfanov, M.; Pavlinsky, M.; Grebenev, S.; Babalyan, G.; Dekhanov, I.; Khavenson, N.; Bouchet, L.; Mandrou, P.; Roques, J. P. (Aralık 1991). "Three spectral states of 1E 1740.7-2942 – From standard Cygnus X-1 type spectrum to the evidence of electron-positron annihilation feature". The Astrophysical Journal (İngilizce). Cilt 383. ss. L49. Bibcode:1991ApJ...383L..49S. doi:10.1086/186238. ISSN 0004-637X.
- ^ Bouchet, L.; Mandrou, P.; Roques, J. P.; Vedrenne, G.; Cordier, B.; Goldwurm, A.; Lebrun, F.; Paul, J.; Sunyaev, R.; Churazov, E.; Gilfanov, M. (Aralık 1991). "Sigma discovery of variable e(+)–e(−) annihilation radiation from the near Galactic center variable compact source 1E 1740.7-2942". The Astrophysical Journal (İngilizce). Cilt 383. ss. L45. doi:10.1086/186237. ISSN 0004-637X.
- ^ "Milky Way Monster". Time (İngilizce). 27 Temmuz 1992. ISSN 0040-781X. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2019.
- ^ Mirabel, I. F.; Rodríguez, L. F.; Cordier, B.; Paul, J.; Lebrun, F. (Temmuz 1992). "A double-sided radio jet from the compact Galactic Centre annihilator 1E1740.7–2942". Nature (İngilizce). 358 (6383). ss. 215-217. Bibcode:1992Natur.358..215M. doi:10.1038/358215a0. ISSN 0028-0836.
