Büyük Sinagog (Varşova)

Varşova Büyük Sinagogu
	1910'larda Büyük Sinagog
Temel bilgiler
Konum	Varşova, Polonya
Koordinatlar	52°14′41″K 21°00′09″D / 52.24472°K 21.00250°D
İnanç	Yahudilik
Durum	Yok edildi
Mimari
Mimar(lar)	Leandro Marconi

Varşova Büyük Sinagogu (Lehçe: Wielka Synagoga w Warszawie ) 19. yüzyıl Polonya'sında inşa edilen en büyük binalardan biriydi ve açılışıyla dünyanın en büyük sinagogu oldu. Varşova'daki Tłomackie caddesinde yer alıyordu .

Sinagog, Varşova Yahudilerinin yüksek kültürlü elitlerine hizmet etti ve Doğu Avrupa'daki diğer tapınaklar gibi ideolojik dini reformlara yaklaşmasa da nispeten modern bir şekilde yapıldı. İbadetler, Yidiş yerine Lehçe olarak yapılırdı ve düğünlerde hizmete eşlik eden tamamen erkek bir koro bile vardı. Liturji ve prensip konularına kayıtsız kalındı.^[1]

26 Eylül 1878'de Roş Aşana (Yahudi Yeni Yılı) kutlaması sırasında açılan bina, Varşova Gettosu Ayaklanması sırasında 16 Mayıs 1943'te Alman general Jürgen Stroop'un emriyle havaya uçuruldu.

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Büyük Sinagog, Varşova'nın Yahudi cemaati tarafından 1875-1878 yılları arasında, Rus İmparatorluk yetkilileri tarafından Yahudilerin yerleşmesine izin verilen bölgenin güneydoğu ucundaki Tłomackie sokağında inşa edildi. Baş mimarı Leandro Marconi'ydi .

Varşova Gettosu Ayaklanması'nın ardından 16 Mayıs 1943'te SS kuvvetleri binayı havaya uçurdu. Savaştan sonra yeniden inşa edilmedi.

SS-Gruppenführer Jürgen Stroop daha sonra şunu hatırlattı:

Ne muhteşem bir manzaraydı. Harika bir tiyatro sahnesi. Askerlerim ve ben uzak bir mesafede durduk. Tüm bombaları aynı anda patlatacak elektrikli cihazı tuttum. Cizviter sessizlik çağrısında bulundu. Yanan binaların parıltısına karşı karamsar, yorgun, kirli ve cesur memurlarıma ve adamlarıma baktım. Gerginliği bir süre uzattıktan sonra bağırdım: 'Yaşasın Hitler' ve düğmeye bastım. Gürültülü, sağır edici bir patlama ve gökkuşağı renklerinde duman bulutlara doğru yükseldi, Yahudiler karşısındaki zaferimize unutulmaz bir övgüydü. Varşova Gettosu artık yoktu. Adolf Hitler ve Heinrich Himmler'in otoritesi sağlanmıştı.^[2]

Bu bölgede, 1980'lerden beri, bir zamanlar Altın Gökdelen olarak bilinen ve şu anda yaygın olarak Mavi Gökdelen olarak adlandırılan büyük bir yapı vardır.

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

1878'de inşa edildikten hemen sonra sinagog
Büyük Sinagog'un fotoğrafı, c. 1915
Yapının planı
İç mekan
Tłomackie sokağından görünüşü
Haham Baruch Steinberg Büyük Sinagog (1933) önünde, Yahudi Savaşçılar Birliği'nin Polonya'nın Bağımsızlığı için yaptığı katkılardan bahsediyor ve bir anma duası gerçekleştiriyor
İmhasının 70. yıldönümünü anmak için Varşova'da inşa edilen sinagogun kopyası (2013)
Beit Hatfusot'taki sinagog modeli, Yahudi Halkı Müzesi, Tel-Aviv ^[3]
Sinagogun eski yerinde bulunan Mavi Gökdelen

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Nożyk Sinagogu
Moses Schorr

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Polin: Studies in Polish Jewry 22 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Vol. 21, p. 427. "Services in the synagogue were slightly Reform-oriented, to the extent that the Orthodox tradition allowed."
^ Kazimierz Moczarski (1981), Conversations with an Executioner, page 164.
^ "Hallelujah! Assemble, Pray, Study – Synagogues Past and Present". Beit Hatfutsot. 26 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Polonya Yahudileri Tarihi Müzesi'nde Varşova'daki Büyük Sinagog
Sinagog resimleri30 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] Polin: Studies in Polish Jewry 22 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Vol. 21, p. 427. "Services in the synagogue were slightly Reform-oriented, to the extent that the Orthodox tradition allowed."

[2] Kazimierz Moczarski (1981), Conversations with an Executioner, page 164.

[3] "Hallelujah! Assemble, Pray, Study – Synagogues Past and Present". Beit Hatfutsot. 26 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[1]

[2]

[3]