Büyük Dörtlü (I. Dünya Savaşı)
Büyük Dörtlü ya da Dört Büyükler (İngilizce: The Big Four), ismi en güçlü dört Müttefik devlete[1] ve Ocak 1919'da Paris Barış Konferansı'nda buluşan liderlerine atıfta bulunur. Büyük Dörtlü ayrıca Dörtlü Konsey (İngilizce The Council of Four) olarak da bilinir. Dörtlü Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Woodrow Wilson, Britanya Başbakanı David Lloyd George, İtalya Başbakanı Vittorio Emanuele Orlando ve Fransa Başbakanı Georges Clemenceau'dan oluşuyordu.[2]
Woodrow Wilson
[değiştir | kaynağı değiştir]
Woodrow Wilson (1856–1924) 1912'deki yerel sorunlar üzerine Başkan seçildi ve 1916'da tekrar seçildi. 1916'da yeniden seçilmek üzere seçim kampanyasını "o bizi savaşın dışında tuttu" sloganı etrafında şekillendirdi ve uzlaşımcı bir barış için çok çalıştı. 1917 başlarında Berlin savaş durumunda Britanya'ya ikmal malzemesi getiren Amerikan gemilerini batırmak için tasarlanan bütün denizaltılarını denize indirmeye karar verdi;Zimmermann Telegramı'nda Meksika'ya, Amerika'ya karşı askeri bir ittifak oluşturmayı ve savaşa girmeyi teklif etti. Amerikan ulusu 1917'de savaşa girdiğinde yetersiz bir şekilde silahlandırılmıştı fakat milyonlarca potansiyel taze askere, milyarlarca dolara ve Müttefikler tarafından ihtiyaç duyulan muazzam miktarlarda ham maddeye sahipti. Wilson resmi olarak ABD'yi Müttefikler'den bağımsız tuttu. 1918'de Wilson Almanya ile yapılan müzakereleri, ateşkes de dahil olmak üzere kişisel kontrolü altına aldı. Savaş sonrasında başka korkunç bir çatışmanın çıkmasını önleyebilecek bir dünyanın nasıl olacağı konusundaki görüşlerini ifade eden Wilson İlkeleri'ni bildirdi. Bu ilkeler Avrupa'da savaşa katılan her iki taraf üzerinde de büyük bir etki yarattı ve bu onu Paris'te günün adamı yaptı. İlerici Hareketin bir lideri olarak, Paris'te kendisine yardımcı olması için akademik danışmanlardan oluşan kuvvetli bir grup topladı ancak kuşkucu kişiliği onun bir dizi yakın danışmanla sorun yaşamasına sebep oldu, en kayda değer olanı Albay House'tır. Paris'e önde gelen Cumhuriyetçilerden getirmeyerek ciddi bir gafta bulundu, bu hareketi Amerikan müzakeresini siyasallaştırmış ve ona verilen desteği azaltmıştır. Onun ana amacı savaşa self determinasyon ve Milletler Cemiyeti üzerine kurulu uzun vadeli bir çözüm getirmekti. Yıkılan imparatorluklardan yeni uluslar yaratmaya özel dikkat gösterdi ve Almanya'ya dayatılan ağır şartlara ve tazminatlara karşıydı. Derinden inançlı dindar bir presbiteryen olan Wilson, İncil'deki hizmet anlayışından etkilenerek kendi idealist enternasyonalizm fikrine derin bir moralizm ekledi, şimdilerde "Wilsonculuk" olarak adlandırılıyor. Wilsonculuk; Birleşik Devletler'e, dünya arenasına demokrasi adına girerek savaşması çağrısında bulunur ve Amerikan dış politikasında süregelen bir görüş olmuştur.[3]
David Lloyd George
[değiştir | kaynağı değiştir]
David Lloyd George, (1863–1945) Britanya'daki Liberal Parti mensubu ve 1916 sonlarında iktidara gelen koalisyon hükûmetinin başında etkili bir liderdi. Ancak koalisyona başbakanlık etmesine kendi partisinden çok Muhafazakârlar destek veriyordu, Liberallerin bu ayrılığı daha sonraları partinin önemli bir politik kuvvet olmaktan çıkmasına sebep olacak ana nedenlerden biriydi.[4]
Savaş bittikten hemen sonra yapılan 1918 seçimlerinde zafer kazandı ve Almanya'ya karşı ağır şartları savundu. Ancak Paris'te Almanya konusunda çok daha ılımlıydı. Clemenceau ve Orlando'nun aksine, Lloyd George Alman ekonomisini ve politik sistemini - Clemenceau'nun istediği gibi - ağır savaş tazminatlarıyla yok etmek istemiyordu. Barış konferansındaki performansı hakkında bir soru geldiğinde kendisini şu sözlerle değerlendirmiştir, "Fena değildim, İsa ve Napolyon'un [Wilson ve Clemenceau] arasında oturmuş olduğum hesaba katılırsa".[5]
Lloyd George'un en nazik en dayanıklı ve muhtemelen müzakerelerde en becerikli lider olduğu değerlendirmesi yapılmıştır.[6] New York Times gazetesinden bir makalede hakkında "Lloyd George Britanya İmparatorluğu'nun çıkarlarını korumaya ve geliştirmeye kararlı bir pragmatistti." şeklinde bir yorum yapılmıştır."[6]
Vittorio Emanuele Orlando
[değiştir | kaynağı değiştir]
Vittorio Emanuele Orlando (19 Mayıs 1860 – 1 Aralık 1952) İtalyan diplomat ve politik şahsiyet. Sicilya'nın Palermo bölgesinde doğdu. Babası, toprak sahibi soylu biriydi, oğlunun doğumunu kayda geçirtme işini geciktirmişti çünkü Giuseppe Garibaldi'nin 1,000 vatanseveri bir İtalyan devleti kurmak için çıktıkları yolun ilk adımında Sicilya'ya hücum etmişlerdi. Sıklıkla "Zaferin Başbakanı" lakabıyla anılır.
1897'de Partinico ilçesinden İtalyan Vekiller Meclisine (İtalyanca: Camera dei Deputati) seçildi ve 1925'e kadar aynı ilçeden sürekli olarak yeniden seçildi. 1892 ve 1921 yılları arasında beş kez İtalya Başbakanlığı yapmış olan Giovanni Giolitti'yi destekledi.
İtalya başbakanı olarak 1919'da Paris Barış Konferansına katıldı. İtalya'nın Birinci Dünya Savaşına katılmasının karşılığında Dalmaçya'nın tazminat olarak İtalya'ya bırakılacağı sözünün verildiği 1915 Londra Gizli Antlaşmasının yerine getirilmesini talep etti.[7] Fakat, Woodrow Wilson Orlando'nun taleplerine dikkate değer derecede karşı koydu. Bu nedenle Orlando antlaşmanın yerine getirilmesi konusunda Fransız ve Britanyalı desteği almada başarısız oldu. Bu onun Barış Konferansını terk etmesine sebep oldu. Ancak, bir ay sonra geri döndü. Buna rağmen İtalya için tatmin edici bir çözüme ulaşılamadı; Orlando istifa etti ve yerine Francesco Nitti geldi. Bu olaylar sonucunda İtalya'nın savaş sonundaki zaferi İtalyanlar tarafından "Sakat Zafer" olarak adlandırıldı ve bu Benito Mussolini'nin güç kazanmasının sebeplerinden biriydi. 1925'te faşizme muhalefet ederken, Orlando parlamentodaki koltuğunu bıraktı, kendisini yazarlığa ve öğretmenliğe adadı."[7]
Önde gelen politik kişiliklerden biri olması dışında Orlando ayrıca hukuki ve adli konularla ilgili yüzü aşkın eseriyle bilinir; kendisi aynı zamanda hukuk profesörüdür.
Kurucu meclis üyelerinden biri ve meclis sözcüsü olarak İtalya'da Cumhuriyetçi Anayasanın kurucu babalarından biri sayılır. Parlamento tarafından seçilen ilk İtalyan Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday üyelerden biriydi.
Georges Clemenceau
[değiştir | kaynağı değiştir]
Georges Benjamin Clemenceau (28 Eylül 1841 – 24 Kasım 1929) Fransız devlet adamı, hekim ve gazeteci. 1906'dan 1909'a kadar ve yeniden 1917'den 1920'ye Fransa Başbakanı olarak görev yaptı. Kendisine sıklıkla "Le Tigre" (Kaplan) lakabı takılır ve savaş dönemindeki kararlı liderliğinden dolayı "Père-la-Victoire" (Zafer Baba) lakabıyla da anılır.
Kasım 1917'de Paul Painlevé'nin yerine gelen, Clemenceau kendisinin aynı zamanda savaş bakanı olduğu bir koalisyon kabinesi kurdu. Clemenceau Fransa'nın düşük moralini canlandırdı, müttefik güçlerini birleşik bir komuta kurulması konusunda ikna etti ve savaşı en son zafer anına kadar şiddetle devam ettirdi. Paris Barış Konferansında Fransız delegasyonunun başı olarak Clemenceau, Almanya'nın silahsızlandırılması konusunda ısrar etti ve Versay Antlaşması onu hiçbir zaman tatmin etmedi. Fikirlerini fazla idealistçe bulduğu Woodrow Wilson'un baş düşmanıydı."[8] Birinci Dünya Savaşının son yılı boyunca Fransa'ya liderlik etti ve savaştan sonra Paris Barış Konferansında Versay Antlaşmasının arkasındaki başlıca seslerden biriydi. Clemenceau Almanya'ya daha ağır cezalar verilmesini umut ediyordu, Versay Antlaşmasını baltalama çabaları İkinci Dünya Savaşı'nın ana nedenlerinden biri haline gelmiştir.
Amacı
[değiştir | kaynağı değiştir]Paris Barış Konferansında Müttefik devletleri 20'den fazla ulustan oluşmaktayken, Büyük Dörtlü Versay'a girdi ve Almanya ile yapılan Versay Antlaşmasının;[9] Avusturya ile yapılan Saint-Germain Antlaşmasının (1919); Bulgaristan ile yapılan the Neuilly Antlaşmasının; Macaristan ile yapılan Trianon Antlaşmasının; Osmanlı İmparatorluğu ile yapılan Sevr Antlaşmasının tek başına mimarı oldu.[10] Versay Antlaşmasının karar aşamasında Orlando geçici olarak[11] konferansı terk etti çünkü İtalyan talepleri yerine getirilmemişti böylece geriye kalan üç ülke antlaşmanın tek mimarları oldular bu gruba "Büyük Üçlü" ismi takıldı.[12] İtalyan delegasyonu 11 gün sonra konferansa geri döndü.[13]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Leaders of the Big Four nations meet for the first time in Paris". history.com. 16 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2016.
- ^ "Why was the treaty of Versailles so significant? – Rise of Hitler and the Nazi party – Year 9 – SchoolHistory.co.uk". schoolhistory.co.uk. 9 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2016.
- ^ John Milton Cooper, "Woodrow Wilson: A Biography" (2011) ch 20–21
- ^ Thomas Jones, Lloyd George (1951) pp 165–78 online 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Sean Dennis Cashman (1988). America in the Age of the Titans: The Progressive Era and World War I. NYU Press. s. 526. ISBN 9780814714119. 18 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2016.
- ^ a b ALAN, R. (16 November 2002). When Peace Did Not Go Unpunished. New York Times. p. 7.
- ^ a b Vittorio Emanuele Orlando. (2011). Columbia Electronic Encyclopedia, 6th Edition, 1.
- ^ Georges Clemenceau. (2011). Columbia Electronic Encyclopedia, 6th Edition, 1.
- ^ "The Treaty of Versailles". History Learning Site. 25 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2016.
- ^ Beck, Roger B.; Linda Black; Larry S. Krieger; Phylip C. Caylor; Dahia Ibo Shabaka (1999). World History: Patterns of Interaction. Evanston, Illonois: McDougal Littell. ss. 760. ISBN 0-395-87274-X.
- ^ "Italian delegates return to Paris peace conference". history.com. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2016.
- ^ "The Treaty of Versailles". History Learning Site. 25 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2016.,See the part:The attitude towards Germany of the "Big Three"："The "Big Three" were David Lloyd George of Britain, Clemenceau of France and Woodrow Wilson of America."
- ^ MacMillan, Margaret (2003). Paris 1919. United States of America: Random House Trade. ss. 36, 306, 431. ISBN 0-375-76052-0.