Bosna-Hersek sayfasının kaynağını görüntüle

{{Ülke bilgi kutusu  
| kendi_dilinde_adı                    = {{Kalın değil|{{madde işaretsiz liste|item_style=font-size:85%;|[[Sırp-Hırvatça]] (Latin): ''Bosna i Hercegovina''<br />[[Sırp Kiril alfabesi|Sırp-Hırvatça Kiril]]: Босна и Херцеговина}}}}
| adı                                  = Bosna-Hersek
| bayrak_resmi                         = Flag of Bosnia and Herzegovina.svg
| bayrak_maddesi                       = Bosna-Hersek bayrağı#Bosna-Hersek
| arma_resmi                           = Coat of arms of Bosnia and Herzegovina.svg
| ulusal_marş                          = {{dil|sh-Latn|Državna himna Bosne i Hercegovine}}<br />{{dil|sh-Cyrl|Државна химна Босне и Херцеговине}}<br />"[[Državna himna Bosne i Hercegovine|Bosna-Hersek Devlet Marşı]]"<br />{{Paragraf sonu}}{{center| }} 
| harita_resmi                         = Europe-Bosnia and Herzegovina.svg
| harita_açıklaması                    = {{Harita yazısı|konum_rengi=yeşil|bölge=Avrupa|bölge_rengi=yeşil & koyu gri}}
| başkent                              = [[Saraybosna]]
| en_büyük_şehir                       = başkent
| başkent_koordinatları                = {{Kayma|{{Koordinat|43|52|N|18|25|E|type:city}}}}
| resmî_diller                         = [[Boşnakça]], [[Sırpça]], [[Hırvatça]]
| dil_tipi                             = [[Yazı sistemi]] 
| etnik_gruplar                        = 
{{madde işaretsiz liste
  | %50,1 [[Boşnaklar|Boşnak]]
  | %30,8 [[Bosnalı Sırplar|Sırp]]
  | %15,4 [[Bosnalı Hırvatlar|Hırvat]]
  | %3,7 [[Bosna-Hersek demografisi|diğer]]
 }}
| etnik_grup_yılı                      = 2013
| demonim                              = {{yatay liste|[[Bosnalılar|Bosnalı]]|[[Hersek#Nüfus|Hersekli]]}}<ref>{{web kaynağı |başlık=Bosnia and Herzegovina • Country facts • PopulationData.net |url=https://en.populationdata.net/countries/bosnia-and-herzegovina/ |website=PopulationData.net |tarih=21 Mart 2020 |erişimtarihi=8 Nisan 2020 |arşivtarihi=12 Haziran 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200612065815/https://en.populationdata.net/countries/bosnia-and-herzegovina/ |ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{web kaynağı |başlık=Danas se iz Norveške kući vraća 13 državljana BiH, a šta je sa ostalima? |url=https://mojabih.oslobodjenje.ba/vijesti/danas-se-iz-norveske-kuci-vraca-13-drzavljana-bih-a-sta-je-sa-ostalima/2700 |website=MojaBiH |tarih=5 Nisan 2020 |dil=bs |erişimtarihi=8 Nisan 2020 |arşivtarihi=12 Haziran 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200612065815/https://mojabih.oslobodjenje.ba/vijesti/danas-se-iz-norveske-kuci-vraca-13-drzavljana-bih-a-sta-je-sa-ostalima/2700 |ölüurl=hayır}}</ref>{{sfn|CIA|2019}}
| yönetim_biçimi                       = [[Federasyon|Federal]] [[Parlamenter sistem|parlamenter]] [[Direktörlük sistemi|direktörlük]] [[cumhuriyet]]i
| yönetici_unvanı1                     = {{kayma|[[Bosna-Hersek Yüksek Temsilciliği|Yüksek Temsilci]]}}
| yönetici_adı1                        = {{kayma|[[Christian Schmidt]]}}<sup>a</sup>
| yönetici_unvanı2                     = [[Bosna Hersek cumhurbaşkanlığı konsey başkanları listesi|Cumhurbaşkanlığı Konseyi Başkanı]]
| yönetici_adı2                        = {{kayma|[[Denis Bećirović]]<sup>b</sup>}}
| yönetici_unvanı3                     = [[Bosna-Hersek Cumhurbaşkanlığı|Cumhurbaşkanlığı Konseyi Üyeleri]]
| yönetici_adı3                        = {{kayma|[[Željka Cvijanović]]<sup>c</sup><br />[[Željko Komšić]]<sup>d</sup>}}
| yönetici_unvanı4                     = [[Bosna Hersek başbakanları listesi|Bakanlar Kurulu Başkanı]]
| yönetici_adı4                        = [[Borjana Krišto]]  
| yasama_organı                        = [[Bosna-Hersek Parlamenterler Meclisi|Parlamenterler Meclisi]]
| üst_meclis                           = [[Bosna-Hersek Halklar Meclisi|Halklar Meclisi]]
| alt_meclis                           = [[Bosna-Hersek Temsilciler Meclisi|Temsilciler Meclisi]]
| kuruluş_olayı1                       = [[Bosna Banlığı]]
| kuruluş_olayı1_tarihi                = 1154
| kuruluş_olayı2                       = [[Bosna Krallığı]] 
| kuruluş_olayı2_tarihi                = 1377 
| kuruluş_olayı3                       = [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] fethi 
| kuruluş_olayı3_tarihi                = 1463 
| kuruluş_olayı4                       = [[Avusturya-Macaristan yönetiminde Bosna-Hersek|Avusturya-Macaristan yönetimi]] 
| kuruluş_olayı4_tarihi                = 1878
| kuruluş_olayı5                       = [[Yugoslavya]]'nın oluşumu
| kuruluş_olayı5_tarihi                = 1 Aralık 1918
| kuruluş_olayı6                       = [[Bosna-Hersek Anti-faşist Devlet Ulusal Kurtuluş Konseyi|ZAVNOBiH]]
| kuruluş_olayı6_tarihi                = 25 Kasım 1943
| kuruluş_olayı7                       = [[Bosna-Hersek Sosyalist Cumhuriyeti]]'nin kurulması
| kuruluş_olayı7_tarihi                = 29 Kasım 1945
| kuruluş_olayı8                       = [[Yugoslavya]]'dan bağımsızlığını ilan etmesi
| kuruluş_olayı8_tarihi                = 3 Mart 1992
| kuruluş_olayı9                       = [[Washington Anlaşması]]
| kuruluş_olayı9_tarihi                = 18 Mart 1994
| kuruluş_olayı10                      = [[Dayton Anlaşması]]
| kuruluş_olayı10_tarihi               = 14 Aralık 1995
| yüzölçümü_sırası                     = 125
| tahminî_nüfus                        = {{Azalış}} 3.434.000<ref>{{Web kaynağı |url=https://bhas.gov.ba/data/Publikacije/Bilteni/2023/DEM_00_2022_TB_1_HR.pdf |sayfa=26 |başlık=Demografija, 2022. |tarih=31 Ekim 2023 |erişimtarihi=19 Şubat 2024 |yayıncı=Agency for Statistics of Bosnia and Herzegovina |website=bhas.gov.ba |arşivurl=https://web.archive.org/web/20240219201523/https://bhas.gov.ba/data/Publikacije/Bilteni/2023/DEM_00_2022_TB_1_HR.pdf |arşivtarihi=19 Şubat 2024 |ölüurl=hayır }}</ref>
| tahminî_nüfus_tarihi                 = 2022
| sayım_nüfusu                         = 3.531.159<ref name="Popis2013"/>
| sayım_nüfusu_tarihi                  = 2013
| nüfus_yoğunluğu                      = 69 
| GSYİH_SAGP                           = {{increase}} $71,640 milyar<ref name="IMFWEO.BA">{{web kaynağı |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/October/weo-report?c=963,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2020&ey=2028&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |başlık=World Economic Outlook Database, October 2023 Edition. (BA) |yayıncı=[[International Monetary Fund]] |website=IMF.org |tarih=10 Ekim 2023 |erişimtarihi=11 Ekim 2023 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20231121015529/https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/October/weo-report?c=963,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2020&ey=2028&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |arşivtarihi=21 Kasım 2023 |ölüurl=hayır }}</ref>
| GSYİH_SAGP_sırası                    = 110
| GSYİH_SAGP_yılı                      = 2024
| GSYİH_düşük                          = {{increase}} $28,738 milyar<ref name="IMFWEO.BA" />
| GSYİH_düşük_sırası                   = 115
| GSYİH_düşük_yılı                     = 2024
| kişi_başına_düşen_GSYİH_düşük        = {{increase}} $8.317<ref name="IMFWEO.BA" />
| kişi_başına_düşen_GSYİH_düşük_sırası = 85
| Gini                                 = 32.7
| Gini_yılı                            = 2015
| İGE                                  = 0.780
| İGE_yılı                             = 2021
| para_birimi                          = [[Bosna-Hersek değiştirilebilir markı|Değiştirilebilir mark]]
| para_birimi_kodu                     = BAM
| utc_offset			               = +01
| utc_offset_DST 		               = +02
| tarih_formatı                        = g. a. yyyy. ([[Milat]])
| trafik_akışı                         = sağ
| cctld                                = [[.ba]]
| telefon_kodu                         = [[Bosna-Hersek'teki telefon numaraları|+387]]
| dipnot_a                             = Yüksek Temsilci, [[Dayton Anlaşması]]'nın uluslararası sivil denetçisi olarak seçilmiş ve seçilmemiş yetkilileri görevden alma ve yasa çıkarma yetkisine sahiptir.
| dipnot_b                             = Mevcut Cumhurbaşkanlığı Konseyi Başkanı ([[Boşnaklar|Boşnak]])
| dipnot_c                             = Mevcut Cumhurbaşkanlığı Konseyi Üyesi ([[Bosnalı Sırplar|Sırp]])
| dipnot_d                             = Mevcut Cumhurbaşkanlığı Konseyi Üyesi ([[Bosnalı Hırvatlar|Hırvat]]) 
|resmî_adı=Bosna ve Hersek|etnik_grup_kaynağı=<ref name="Popis2013">{{web kaynağı |başlık=Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini, 2013: Rezultati Popisa / Census of Population, Households and Dwellings in Bosnia and Herzegovina, 2013: Final Results |url=https://www.popis.gov.ba/popis2013/doc/RezultatiPopisa_BS.pdf |soyadı=Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine / Agency for Statistics of Bosnia and Herzegovina |tarih=2016 |dil=bs,en |erişimtarihi=21 Haziran 2021 |arşivtarihi=25 Haziran 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20210625224417/https://www.popis.gov.ba/popis2013/doc/RezultatiPopisa_BS.pdf |ölüurl=hayır}}</ref>|egemenlik_türü=[[Bosna-Hersek tarihi|Kuruluş tarihi]]|su_yüzdesi=%1,4|tahminî_nüfus_sırası=135|Gini_değişimi=decrease|Gini_kaynağı=<ref>{{web kaynağı |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?end=2011&locations=BA&start=2001 |başlık=Distribution of family income&nbsp;– Gini index |çalışma=The World Factbook |yayıncı=TWB |erişimtarihi=29 Ekim 2017 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20171029064859/https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?end=2011&locations=BA&start=2001 |arşivtarihi=29 Ekim 2017 |ölüurl=hayır}}</ref>|İGE_değişimi=increase|İGE_kaynağı=<ref name="HDI">{{web kaynağı|url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2021-22pdf_1.pdf |arşivurl=https://ghostarchive.org/archive/20221009/https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2021-22pdf_1.pdf |arşivtarihi=9 Ekim 2022 |ölüurl=hayır|başlık=Human Development Report 2021/2022|dil=İngilizce|yayıncı=[[United Nations Development Programme]]|tarih=8 Eylül 2022|erişimtarihi=8 Eylül 2022}}</ref>|İGE_sırası=74|zaman_dilimi=[[Orta Avrupa Saati|OAS]]|YSU_zaman_dilimi=[[Orta Avrupa Yaz Saati|OAYS]]|kişi_başına_GSYİH_SAGP={{increase}} $20.734<ref name="IMFWEO.BA" />|kişi_başına_GSYİH_SAGP_sırası=81|yüzölçümü=51.209<ref>{{Web kaynağı |url=https://bhas.gov.ba/data/Publikacije/Bilteni/2023/DEM_00_2022_TB_1_HR.pdf |sayfa=26 |başlık=Demografija, 2022. |tarih=31 Ekim 2023 |erişimtarihi=19 Şubat 2024 |yayıncı=Agency for Statistics of Bosnia and Herzegovina |website=bhas.gov.ba |arşivurl=https://web.archive.org/web/20240219201523/https://bhas.gov.ba/data/Publikacije/Bilteni/2023/DEM_00_2022_TB_1_HR.pdf |arşivtarihi=19 Şubat 2024 |ölüurl=hayır }}</ref>|ISO_3166_kodu=BA}}
'''Bosna-Hersek''', kısa haliyle '''B&H''' (BiH / БиХ),<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.mfa.gov.tr/turkiye-bosna-hersek-siyasi-iliskileri-.tr.mfa | başlık = Türkiye-Bosna-Hersek Siyasi İlişkileri / Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı | erişimtarihi = 26 Nisan 2021 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20121031031932/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-bosna-hersek-siyasi-iliskileri-.tr.mfa | arşivtarihi = 31 Ekim 2012}}</ref> resmî adıyla '''Bosna ve Hersek''' ([[Boşnakça]], [[Sırpça]], [[Hırvatça]]: ''Bosna i Hercegovina'', [[Sırp Kiril alfabesi|Sırp Kiril]]: Босна и Херцеговина), [[Balkanlar]]'da 51.197&nbsp;km² yüz ölçümlü bir ülke. Kuzey, batı ve güneyden [[Hırvatistan]]; doğudan [[Sırbistan]] ve güneydoğusunda [[Karadağ]] ile çevrili olup [[Adriyatik Denizi]]'ne [[Neum]] şehrinin olduğu yerde yalnızca 20&nbsp;km'lik limansız bir kıyısı bulunmaktadır. Ülkenin coğrafyası merkez ve güneyde dağlık, kuzeybatıda tepelik, kuzeydoğuda düzlük bir karakter sergiler. Başkent ve en büyük şehir olan [[Saraybosna]], birçok yüksek dağla çevrelenmiştir. Ülkenin çoğunluğunu kaplayan [[Bosna]] bölgesinde [[karasal iklim]] görülür, bu bölgede yazları sıcak, kışları kar yağışlı ve soğuktur. Ülkenin güney kıyılarındaki daha küçük [[Hersek]] bölgesinde ise tipik [[Akdeniz iklimi]] görülür. Bosna-Hersek doğal kaynaklar açısından da zengin bir görünüm arz eder.

Bosna-Hersek'te insan yaşamı [[Üst Paleolitik]] çağında, kalıcı yerleşim ise [[Cilalı Taş Devri]]'ne ait Butmir, Kakanj ve Vučedol kültürleriyle başladı. [[Hint-Avrupalılar|Hint-Avrupa halklarının]] ulaşmasının ardından [[İlirya]] ve [[Keltler|Kelt]] uygarlıkları bölgeye yerleşti. Kültürel, siyasi ve sosyal açılardan zengin ve karmaşık bir tarihe sahip olan ülkede bugün çoğunluğu oluşturan [[Güney Slavları]]'nın yerleşmesi 6 ile 9. yüzyıllar arasına rastlar. 12. yüzyılda kurulmuş [[Bosna Banlığı]]'nı takip eden 14. yüzyıl [[Bosna Krallığı]], 1463'te [[Osmanlı İmparatorluğu]] tarafından [[Bosna'nın Fethi|yıkıldı]]. Bosna-Hersek 19. yüzyıl sonlarına dek [[Bosna Sancağı|Osmanlı hakimiyetinde]] kaldı. Osmanlılar bölgeye [[İslam]]'ı getirdiler ve ülkenin sosyokültürel yapısını büyük oranda değiştirdiler. 1878'deki [[Berlin Kongresi]] uyarınca [[Bosna Vilayeti]] fiilen [[Avusturya-Macaristan yönetiminde Bosna-Hersek|Avusturya-Macaristan hakimiyetine]] girdi. [[İki savaş arası dönem]]de [[Yugoslavya Krallığı]]'na katılan Bosna-Hersek, [[II. Dünya Savaşı]]'nın ardından yeni kurulan [[Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti]]'ni oluşturan [[Bosna-Hersek Sosyalist Cumhuriyeti|federe cumhuriyetlerden biri]] oldu. [[Yugoslavya'nın dağılması]]nı takiben 1992'de bağımsızlık ilan eden Bosna-Hersek, yeni kurulan devleti kabul etmeyen Sırp toplumu nedeniyle üç yıl sürecek [[Bosna Savaşı]]'na sürüklendi. Savaş 1995'te imzalanan [[Dayton Antlaşması]] ile sona erdi. Antlaşmaya göre ülkede barışı uygulayacak [[Barışı Uygulama Konseyi]] adı altında uluslararası bir konsey kuruldu. Konsey tarafından kurulan [[Bosna-Hersek Yüksek Temsilciliği]] cumhurbaşkanını görevden alma dahil birçok yetkiyle donatıldı. Ayrıca [[Bosna-Hersek Cumhurbaşkanlığı|üçlü cumhurbaşkanlığı]] ile ülkedeki üç etnik grup temsil edilmesi sağlandı.

2013 sayımına 3,531,159 nüfusa sahip olan ülke anayasada kurucu halklar olarak belirtilen ve eşit haklara sahip olan<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Constitutional Court of Bosnia and Herzegovina, U-5/98 (Partial Decision Part 3), p. 36, Sarajevo, 1 July 2000.}}</ref> üç etnik gruba ev sahipliği yapmaktadır. Bu gruplar nüfusun %50,11'ini oluşturan [[Boşnaklar]], %30,78'ini oluşturan [[Bosnalı Sırplar|Sırplar]] ve %15,43'ünü oluşturan [[Bosnalı Hırvatlar|Hırvatlar]]dır.<ref name="en.m.wikipedia.org">{{Web kaynağı |url=https://en.m.wikipedia.org/wiki/2013_population_census_in_Bosnia_and_Herzegovina |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=17 Ocak 2017 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20170118053505/https://en.m.wikipedia.org/wiki/2013_population_census_in_Bosnia_and_Herzegovina |arşivtarihi=18 Ocak 2017 |ölüurl=hayır }}</ref><ref>http://www.popis2013.ba/popis2013/doc/Popis2013prvoIzdanje.pdf {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20171224103940/http://www.popis2013.ba/popis2013/doc/Popis2013prvoIzdanje.pdf |tarih=24 Aralık 2017 }} Bosna-Hersek Etnik Yapı</ref> [[İngilizce]]de ve daha birçok dilde etnik kimlik göz önünde tutulmadan tüm Bosna-Hersek halkına [[Bosnalılar|Bosnalı]] denir. Ancak [[Türkçe]]de tarihten gelen yakınlıktan dkuruluş_olayıı Bosnalı denildiğinde [[Boşnaklar]] yani Bosnalı Müslümanlar kastedilir.{{Kaynak belirt|tarih=26 Nisan 2021}} Ayrıca ülkede Bosnalı veya Hersekli olmak da ayrı etnik kimliği vurgulamak için kullanılır. [[Bosna-Hersek'teki Yahudilerin tarihi|Yahudiler]], [[Çingeneler]], [[Ukraynalılar]] ve [[Bosna-Hersek Türkleri|Türkler]] gibi diğer azınlıklar, anayasada "diğerleri" kategorisinde sınıflandırılır.

Bosna-Hersek [[Çift meclislilik|çift meclisli]] bir yasama organı ve üç üyeli [[Bosna-Hersek Cumhurbaşkanlığı|Cumhurbaşkanlığı]] ile yönetilir, ancak merkezî hükûmetin gücü oldukça kısıtlıdır. Ülke [[Bosna-Hersek'in idari bölümleri|iki özerk devletçiğe]] (entite) bölünmüş durumdadır. Bunlar, [[Bosna-Hersek Federasyonu]] ve [[Sırp Cumhuriyeti]]'dir. [[Brčko İlçesi|Brçko İlçesi]] Dayton Antlaşması'yla iki entitenin de dışında bırakılmıştır ve kendisine ait bir yerel yönetimi bulunmaktadır. Bosna-Hersek Federasyonu [[Bosna-Hersek Federasyonu'nun kantonları|10 kantona]] ayrılmıştır.<ref>{{Dergi kaynağı|url=https://dergipark.org.tr/tr/pub/basbed/issue/43957/174822|başlık=Abant Sosyal Bilimler Dergisi|erişimtarihi=|tarih=2008|çalışma=Mehmet DALAR, Dayton Barış Antlaşması ve Bosna-Hersek’in Geleceği|yayıncı=Abant İzzet Baysal Üniversitesi|arşivurl=https://web.archive.org/web/20201214145451/https://dergipark.org.tr/tr/pub/basbed/issue/43957/174822|arşivtarihi=14 Aralık 2020|ölüurl=hayır}}</ref>

Bosna-Hersek [[Gelişmekte olan ülke|gelişmekte olan bir ülkedir]] ve [[İnsani Gelişme Endeksi]]'nde 73. sırada yer almaktadır. Ülke ekonomisi büyük ölçüde sanayi ve tarıma dayalıdır, ancak turizm ve hizmet sektörü son yıllarda önemli ilerleme kaydetmiştir.<ref>{{Web kaynağı|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2018_human_development_statistical_update.pdf|başlık=Human Development Indices and Indicators: 2018 Statistical Update|erişimtarihi=16 Eylül 2018|arşivtarihi=22 Mart 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170322153238/http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf|yayıncı=UNDP|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://data.worldbank.org/indicator/ST.INT.ARVL?locations=BA | başlık = International tourism, number of arrivals - Bosnia and Herzegovina | erişimtarihi = 14 Kasım 2020 | yayıncı = World Bank | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210125022323/https://data.worldbank.org/indicator/ST.INT.ARVL?locations=BA | arşivtarihi = 25 Ocak 2021}}</ref> Bosna-Hersek [[Birleşmiş Milletler]], [[Avrupa Güvenlik ve İş Birliği Teşkilatı|Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı]], [[Avrupa Konseyi]], [[Barış İçin Ortaklık]], [[Orta Avrupa Serbest Ticaret Anlaşması|Orta Avrupa Serbest Ticaret Antlaşması]] ve [[Akdeniz için Birlik|Akdeniz İçin Birlik]] üyesidir. Ülke [[Bosna-Hersek'in Avrupa Birliği üyeliği süreci|Avrupa Birliği'ne potansiyel aday statüsündedir]], 15 Aralık 2022'de Avrupa Birliği Bosna Hersek'e adaylık statüsüne onay vermiştir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.cumhuriyet.com.tr/amp/dunya/abden-bosna-herseke-yesil-isik-adaylik-statusu-verilecek-2012255|başlık=AB'den Bosna Hersek'e yeşil ışık: Adaylık statüsü verilecek|erişimtarihi=15 Aralık 2022|çalışma = [[Cumhuriyet (gazete)|Cumhuriyet]]|arşivurl=https://web.archive.org/web/20221215174651/https://www.cumhuriyet.com.tr/amp/dunya/abden-bosna-herseke-yesil-isik-adaylik-statusu-verilecek-2012255|arşivtarihi=15 Aralık 2022|ölüurl=hayır}}</ref> ve Nisan 2010'dan beri [[NATO]]'ya adaydır.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.nato.int/cps/en/natolive/topics_37356.htm|başlık=Membership Action Plan (MAP)|erişimtarihi=6 Nisan 2015|arşivtarihi=18 Nisan 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150418174843/http://www.nato.int/cps/en/natolive/topics_37356.htm|website=nato.int|yayıncı=NATO|alıntı=In April 2010, NATO Foreign Ministers at their meeting in Tallinn, reviewed progress in Bosnia and Herzegovina's reform efforts and invited the country to join the Membership Action Plan.|ölüurl=evet}}</ref>

== Bosna adı ==
"Bosna" adından ilk kez 958 yılında [[Bizans imparatorları listesi|Bizans İmparatoru]] [[VII. Konstantinos]]'un kaleme aldığı jeopolitik bir kitap olan ''[[De Administrando Imperio]]''{{'}}da bahsedilir.
Bosna adını "Horion Bosona" dan alır. Eski dilde iyi insanların bölgesi anlamına gelir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.youtube.com/watch?v=Gth8CUplhMc | başlık = Prof. Besim Spahic - Kakanj 2012 (Cijeli film) | arşivurl = https://web.archive.org/web/20130214203816/http://www.youtube.com/watch?v=Gth8CUplhMc | arşivtarihi = 14 Şubat 2013 | erişimtarihi = 29 Kasım 2012 | ölüurl =hayır}}</ref>

== Etnik yapı ==
[[Dayton Antlaşması]] sonrasında entitelerin yüz ölçümleri şöyledir:
* [[Bosna-Hersek Federasyonu]]: 26.345&nbsp;km² (%51,46)
* [[Sırp Cumhuriyeti]] (RS): 24.840&nbsp;km² (%48,52)
* [[Brčko İlçesi]]: 12&nbsp;km² (%0,02)

== İklim ==
Bosna-Hersek'te [[karasal iklim]] hakimdir. Hava sıcaklıkları, en sıcak aylar olan Temmuz ve Ağustos'ta 30 dereceye kadar çıkarken, en soğuk günler ise, Aralık ve Ocak aylarında yaşanmakta ve sıcaklık -20 dereceye kadar düşmektedir. Genelde 4 mevsim bol yağış alan ülkede en yağışlı ay Haziran (110–115&nbsp;mm), en kurak ay ise Aralık'tır (40–70&nbsp;mm). Ülkenin güneybatı kesiminde ve [[Neretva Vadisi]]nde [[Akdeniz iklimi]] görülür. Bu bölgelerde meyve-sebze bahçeleri, üzüm bağları bulunmaktadır. [[Hayvancılık]] ise, ülkenin tümünde yapılmaktadır.

Başlıca nehirleri [[Una]], [[Sana Nehri|Sana]], [[Drina]], [[Sava]], [[Bosna Nehri|Bosna]], [[Vrbas]] ve [[Mostar Köprüsü]]'nün altından akan [[Neretva]]'dır.

Başlıca doğal kaynakları [[kömür]], [[demir]], [[boksit]], [[manganez]], [[orman]]lar, [[bakır]], [[krom]], [[çinko]], [[kurşun]], [[tuz (kimya)|tuz]], [[barit]], [[asbest]], [[kaolin]] ve [[alçı]]dır.

Ülkedeki ekilebilir toprakların oranı %14, otlak ve meraların oranı %20, orman ve ağaçlık alanların oranı %39, diğer toprakların oranı da %27'dir. Sulanabilen arazi 20&nbsp;km²'dir.

== Eğitim ==
İlkokul eğitimi 9 yıldır. Lise eğitimi ise 4 yıl. Boşnak, Hırvat ve Sırplar aynı okullarda eğitim almaktadır. Öğretmen yetiştirme pedagoji fakültelerinde gerçekleşmektedir ancak öğretmen lisansı olmadan da öğretmenlik yapılmaktadır.
Bosna-Hersek'te eğitimi, kalitesi açısından iki kısma ayırmalıyız: Yükseköğretim öncesi ve yükseköğretim. İlk ve orta öğretimde sağlam Yugoslavya eğitim sisteminden vazgeçilmemesi; öğrencilerin yükseköğretime tam anlamıyla hazırlanmasını sağlamaktadır. Bosna-Hersek'te üniversite giriş sınavı olamamakla birlikte öğrenciler istedikleri bölümde istedikleri kadar sene uzatarak okuyabilmektedirler.

Bosna-Hersek'in köklü bir yüksek eğitim geçmişi vardır. Ülkede ilk yüksek eğitim kurumu 1531 yılında Gazi Husrev Bey tarafından kurulmuştur. Ülkenin ilk modern üniversitesi 1940 yılında kurulan [[Saraybosna Üniversitesi]]'dir. Bugün pek çok devlet okulunun yanı sıra özel üniversiteler de eğitim hizmeti vermektedir. Bosna-Hersek Bilim ve Sanatlar Akademisi bölgenin en önemli sanat okullarından biridir.
===Tek Çatı Altında İki Okul===
{{Ana|Tek Çatı Altında İki Okul}}
1995 yılında [[Bosna Savaşı]]'nın sonlanmasından sonra uygulanmaya konan bu sistemde [[Bosnalılar|Bosnalı]], [[Bosnalı Sırplar|Sırp]] ve [[Bosnalı Hırvatlar|Hırvat]] öğrenciler için, özellikle tarih, edebiyat, dil gibi dersler ayrı müfredat olarak, farklı sınıflarda kendi etnik kökenlerindeki öğretmenler tarafından verilir. Okulun iki farklı girişi ve bölünmüş bir bahçesi bulunur.<ref name="bbc">{{Web kaynağı | başlık = Geleceğini Arayan Ülke 5: Eğitim ve Kültür | url = http://www.bbc.co.uk/turkish/specials/1755_bih_future/page6.shtml | website =www.bbc.co.uk/ | yayıncı = BBC Türkçe | erişimtarihi = 11 Nisan 2016 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110204095554/http://www.bbc.co.uk/turkish/specials/1755_bih_future/page6.shtml | arşivtarihi = 4 Şubat 2011 | ölüurl =hayır}}</ref>

== Tarih ==
{{Ana|Bosna-Hersek tarihi}}
[[Dosya:Flag of Independent Bosnia (1878).svg|küçükresim|upright=1.14|1878 yılında Bosna için kullanılan bayrak]]
[[Dosya:Flag of Bosnia and Herzegovina (1992-1998).svg|küçükresim|upright=1.14|Bosna-Hersek'in eski bayrağı (1992-1998)]]
[[Akdeniz]] kıyısındaki diğer şehirler gibi [[Bosna]]'da tarih sahnesindeki yerini [[Roma İmparatorluğu]] içerisinde almıştır. [[Roma İmparatorluğu]]'nun çöküşünden sonra Bosna'nın yönetimi 1200'lü yıllarda bağımsızlığını elde edene kadar çeşitli kereler el değiştirmiştir. Bağımsızlığını 260 yılı aşkın bir süre koruyan Bosna Krallığı, bu süre boyunca [[Macarlar]] ve [[Sırplar]]a karşı topraklarını savunmak zorunda kalmıştır.

1463 yılında [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] idaresi altına geçen [[Boşnaklar]] aynı zamanda [[İslam]]'ı benimsedi. İslamı kabul etmeyen Boşnakların dini vecibelerini yerine getirmesine izin veren [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] idaresi Bosna topraklarında inşa ettiği yapılar ve camilerle aynı zamanda Boşnakların gelenekleri ile kültürüne de etki etmiştir. 1878 yılına kadar devam edecek olan Osmanlı idaresi altındaki dönemde pek çok Boşnak Osmanlı idaresinde, devlet yönetiminde önemli görevlere getirilmiştir. Zayıflayan [[Osmanlı İmparatorluğu]]'nu parçalamaya karar veren müttefiklerin malî sıkıntılar içerisindeki [[İstanbul]]'a baskısı sonucu Bosna'daki Osmanlı idaresi savaşılmadan, masa başında son bularak [[Avusturya-Macaristan İmparatorluğu]]'nun kontrolüne geçmiştir.

1918-1941 yılları arasındaki dönem [[Yugoslavya Krallığı]]'nın iç karışıklıkları ve savaşla geçmiştir. 1941-1945 yılları arasındaki [[II. Dünya Savaşı]] sırasında [[Naziler]] Yugoslavya'yı işgal ederek [[Slovenya]]'yı [[Almanya]]'ya, [[Hırvatistan]]'ı [[İtalya]]'ya ve [[Kuzey Makedonya|Makedonya]]'yı [[Bulgaristan]]'a bağlayarak özellikle [[Yahudiler|Yahudi]] ve [[Çingeneler]]e karşı bir etnik temizlik hareketine girişerek toplama kamplarında binlerce insanı öldürmüşlerdir.

1945-1990 yılları arasındaki soğuk savaş döneminin 35 yıllı [[Tito]]'nın liderliği altında geçti. Bu dönemde Bosna-Hersek'in sınırları 1918 öncesi döndü ve Boşnaklar kültürel kimliklerine yeniden kavuştular. Batı'nın desteği ile Yugoslavya'da savaşın izleri çabuk silindi. Batılı ülkeler [[Yugoslavya]]'yı sadece ekonomik değil aynı zamanda askeri ve siyasi alanda da destekledi. 1970'li yıllarda Sovyet müdahalesi riski ile karşılaşıldığında [[Amerika Birleşik Devletleri]] [[Yugoslavya]]'yı savunmak için nükleer güce başvurabileceğini açıkladı. [[Soğuk Savaş]]'ın son bulması ve sona eren [[komünizm|komünist rejimle]] birlikte parçalanan [[Sovyetler Birliği]]'nden [[Yugoslavya SFC|Yugoslavya]] da etkilendi.
[[Dosya:Sarajevo 1878..jpg|küçükresim|1878 Avusturya-Macaristan'ın Bosna-Hersek'i İşgali]]

1986-1992 yılları arasında yaşanan kanlı [[iç savaş]]ların sonrasında Yugoslavya parçalandı. Aşırı milliyetçi [[Slobodan Miloşeviç]] ve onun desteklediği militanlarca [[Büyük Sırbistan]]'ı kurma hayalleri ile [[soykırım|sistematik bir katliam]] gerçekleştirildi. Bu dönemde 100.000'in üzerinde [[Boşnaklar|Boşnak]] yaşamını kaybetti. Sırpların başta [[Saraybosna]] olmak üzere kuşatma altında tuttuğu şehirleri bombalamasına, sniper ateşi ile masum sivilleri öldürmesine, başta aydınlar olmak üzere seçilmiş kişilerin toplama kamplarında öldürülmesi ile gerçekleştirilen [[etnik temizlik]] hareketine batılı ülkeler; uzun süre gereken tepkiyi göstermeyerek soykırıma seyirci kaldı.

Şubat 1992'de bağımsızlığını ilan eden Bosna-Hersek 7 Nisan 1992'de [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] ve diğer batılı ülkelerce tanındı ve 22 Mayıs 1992'de [[Birleşmiş Milletler]]'e yaptığı üyelik başvurusu kabul edildi.

[[Bosna Savaşı]] 1992 yılının ilkbaharında başladı. Bosna'nın kuzeyini hedef alan saldırıların amacı bu bölgelerden [[Boşnaklar|Boşnak]] ve [[Bosnalı Hırvatlar|Hırvatlar]]ı uzaklaştırarak Sırp devletini kurmaktı. Sırpların bu saldırıları bölgedeki diğer etnik gruplar için tam bir felakete dönüştü. Kuşatma altındaki şehirler ve mülteci kamplarında pek çoğu öldürüldü ve işkenceye uğradı.

Savaşın ilk aylarında askeri olmayan doğudaki pek çok Boşnak şehri Sırpların saldırıları sonucu düştü. Ancak şehri çeviren tepelerinde yardımıyla Srebrenitsa saldırılara karşı kendisini başarıyla savundu.

1993'te [[Birleşmiş Milletler]] altı yerleşim birimini "güvenli bölge" ilan etti; [[Srebrenitsa]] da bunlardan birisiydi. Amaç sınırları korunabilir hale getirerek barış için görüşülebilir bir zemin oluşturmaktı.

[[Dosya:Srebrenica Massacre - Reinterment and Memorial Ceremony - July 2007 - Male Mourners.jpg|küçükresim|[[Boşnaklar]]]]
Mayıs 1995'te Sırplar Saraybosna'daki kuşatmayı şiddetlendirdi ve [[Nato]] [[Sırplar]]a karşı hava saldırısı düzenlendi. Buna misilleme olarak Sırplar, altı güvenli bölgeyi bombalayarak 300 [[Birleşmiş Milletler]] askerini rehin aldı. Sırpların şehre yaklaşması üzerine, Srebrenitsa'daki Boşnaklar, Hollandalı askerlerin kendilerini savunmasını istemiştir. Buna rağmen red cevabı aldıklarında, güvenli bölge olduğu için şehre girilirken ellerinden alınan silahların teslimi ve şehrin bizzat Boşnaklar tarafından savunulması yönündeki taleplerini ilettikleri halde, Boşnaklar silahsız ve yalnız bırakılmışlardır. Temmuz 1995'te general Mladic komutasındaki Sırp güçleri Srebrenitsa'daki [[Hollandalılar|Hollandalı]] [[Birleşmiş Milletler]] güçleriyle anlaşarak şehri hedef aldı. Yaklaşık 25.000 Boşnak Sırp tehdidi üzerine şehri terk ederek bir başka güvenli bölge olan Potocari'ye ulaştı. Sırplar Srebsenitsa'ya geldiğinde Hollandalı Birleşmiş Milletler gücü komutanı, Sırpları engellemek yerine onlara katliam konusunda yardımcı oldu. Hollandalı birliklerin komutanı, Sırp general Mladic ile karşılıklı olarak kadeh bile kaldırmıştır. Hollandalı birlikler hiç müdahale de bulunmamış, hatta soykırımın düzgün bir şekilde gerçekleştirilmesi için katliama yardımcı bile olmuşlardır. Kadın ve çocuklar ayrıldıktan sonra askerlik çağına gelmiş olan erkekler otobüslere bindirilip kampın yakınında kurşuna dizilerek öldürülmüştür. [[II. Dünya Savaşı]]'ndan sonraki bu en büyük soykırımda 10-15 bin Boşnak'ın katledildiği iddia edilmektedir. Kızılhaç yetkilileri bu kuruluş_olayılar sırasında 7.500-8.000 kişinin kaybolduğunu bildirmiştir. kuruluş_olayıın en ilginç tarafı ise, bu kuruluş_olayıdan utanması gereken Hollandalı birlikler, memleketlerine döndüklerinde Hollanda hükûmeti tarafından "madalya" ile ödüllendirilmişlerdir.

[[Srebrenitsa Katliamı]]'nın ardından o güne kadar kuruluş_olayılara kayıtsız kalan batı kamuoyunda Sırplara karşı baskılar arttı ve 1995 yılı sonlarında savaş son buldu.

[[Dosya:Locator map of Bosnia and Herzegovina.svg|küçükresim|sağ|upright=1.36|Bosna-Hersek'in Konumu]]
[[Dosya:Bk-map.png|sağ|küçükresim|upright=1.36|Bosna-Hersek Haritası]]
[[Dosya:Bih outline map.png|sağ|küçükresim|upright=1.36|Bosna-Hersek Haritası]]
[[Dosya:Map Bih entities.png|küçükresim|upright=1.36|Bosna-Hersek, [[Bosna-Hersek Federasyonu]] (FBiH); [[Sırp Cumhuriyeti]] (RS); ve [[Brçko Bölgesi]] (BD). olmak üzere ''Üç'' idarî bölgeden oluşmaktadır.]]

* M.Ö. 1. yüzyıl	: [[Antik Roma|Romalılar]]ın bugünkü B-H toprakları üzerinde hakimiyet kurması.
* 476		: Roma İmparatorluğu'nun yıkılması ve bölgenin [[Ostrogotlar]]ın ve daha sonra [[Bizans İmparatorluğu|Bizans]]'ın eline geçmesi.
* 650		: [[Hırvatlar|Hırvat]] ve [[Sırplar]]ın ve başka slavların Balkanlara göç etmeleri (Bazı kaynaklar Hırvat ve Sırpların bugünkü [[İran]]’dan Balkanlara göç ettiklerini iddia etmektedir).
* 1102		: Bölgenin [[Macarlar|Macar]] hakimiyetine geçmesi.
* 1167-1180: Bölgenin tekrar Bizans’ın kontrolüne geçmesi.
* 1180-1204: Ban Kulin’in hakimiyeti.
* 1322-1353: Ban Stephen Kotromanic’in egemenliği.
* 1353-1391: Kral Stephen Tvrtko’nun egemenliği.
* 1366		: [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlılar]]ın [[Balkanlar]]daki ilk kazanımları.
* 1382-1386: Osmanlıların [[Bulgaristan]], [[Arnavutluk]] ve [[Sırbistan]]’da toprak kazanımları.
* 1389		: [[Kosova Meydan Savaşı]].
* 1463		: Bosna’nın [[Fatih Sultan Mehmed]] tarafından fethedilerek [[Rumeli Eyaleti]]ne bağlı bir sancak statüsüyle Osmanlı İmparatorluğu’na katılması.
* 1483		: Osmanlıların Hersek'i fethi.
* 1492		: [[Engizisyon]] zulmünden kaçan [[Yahudiler|Yahudi]]lerin Balkanlara ve özellikle Bosna’ya yerleşmeleri.
* 1583		: Bosna’nın [[eyalet]] statüsü kazanması.
* 1699		: [[Karlofça Antlaşması]] ([[Habsburg İmparatorluğu]]'nun [[Macaristan]]'ı ele geçirmesi).
* 1789		: [[Fransız ihtilali]] ve Avrupa'da milliyetçilik akımlarının güçlenmesi.
* 1804		: Sırp soylularının Osmanlı yönetimine karşı ayaklanması.
* 1807		: Sırp özerkliğinin kabulü.
* 1812		: [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] yönetiminin [[Sırbistan]] üzerinde tekrar hakimiyet sağlaması.
* 1875		: Bosna’da dinî çekişmelerin başlaması.
* 1878		: [[93 Harbi]] ([[1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı]])'nı takiben yapılan [[Berlin Antlaşması (1878)|Berlin Antlaşması]] (1878)hükümleri uyarınca Bosna’nın [[Avusturya-Macaristan|Avusturya-Macaristan İmparatorluğu]] yönetimine bırakılması.
* 1908		: Bosna’nın [[Avusturya-Macaristan İmparatorluğu]] tarafından ilhâkı.
* 1912-1913	: [[Balkan savaşları]].
* 1914		: [[Avusturya-Macaristan İmparatorluğu]] veliaht prensi [[Franz Ferdinand]] ve eşinin [[Saraybosna]] ([[Saraybosna]])’da [[Gavrilo Princip]] adlı bir Sırp milliyetçisi tarafından öldürülmesi ve [[I. Dünya Savaşı]]’nın başlaması.
* 1918		: Bosna’nın I. Dünya Savaşı sonrası kurulan [[Sırp-Hırvat-Sloven Krallığı]]’nın bir parçası olması.
* 1921		: Kral Alexander’ın iktidarı ve ülke adının [[Yugoslavya]] (Güney Slavların Ülkesi) olarak değiştirilmesi.
* 1929		: Yugoslavya’da çok partili demokrasiye geçme çabaları, ancak başarılı olunamaması.
* 1941		: Bosna’nın [[Almanya]] tarafından ilan edilen "[[Hırvatistan Bağımsız Devleti]]"nin yönetimi altına girmesi. Almanya’nın kontrolü altındaki [[Hırvatlar|Hırvat]] milliyetçisi [[Ustaşa]]lar<nowiki>ın</nowiki> yönetimi ele geçirmesi. Partizan ve [[Çetnikler]]<nowiki>in</nowiki> (Sırp milliyetçisi) Almanya’ya ve [[Ustaşa]] yönetimine karşı direniş başlatmaları.
* 1945		: [[Josip Broz Tito]]’nun yeni Yugoslavya’yı kurması, [[II. Dünya Savaşı]]’nın sonu.
* 1948		: [[Tito]] ve [[Josef Stalin|Stalin]] arasındaki anlaşmazlık neticesinde Yugoslavya’nın [[Kominform]]’dan ihraç edilmesi.
* 1974		: [[YFSC]]’de [[Müslüman]]lara etnik statü tanınması.
* 1980		: Tito’nun ölümü.
* 1990		: [[Slobodan Miloşeviç]]’in [[Sırbistan]] Cumhurbaşkanlığı’na seçilmesi. Milliyetçi Sırp hareketlerinin ateşlenmesi.
* 1991		: [[Slovenya]] ve [[Hırvatistan]]’ın Yugoslavya’dan ayrılması, [[Belgrad]] tarafından kontrol edilen Yugoslav Ordusu’nun bu ülkelere saldırması.[[Birleşmiş Milletler]]’ in eski Yugoslavya'ya silah ambargosu uygulaması.
* 1992		: Referandum akabinde Bosna-Hersek'in bağımsızlık ilan etmesi, buna karşılık Bosnalı Sırpların da [[Republika Srpska]]’yı ilanı, ülke içi çatışmaların başlaması. BM’nin [[Hırvatistan]]’daki çatışmaların Bosna-Hersek’e yayılmasını önlemek amacıyla [[UNPROFOR]] Karargahı’nı [[Saraybosna]]’ya yerleştirmesi. Sırp-H[[Dosya:Gazi Husrev-beg's Mosque IMG 9523 sarajevo.jpg|küçükresim|upright=0.86|[[Gazi Hüsrev Bey Camii]]]]
* 1993		: B-H’in etnik temeller çerçevesinde kantonlara ayrılmasını öngören [[Vance-Owen planı]] nın Bosnalı Sırplar tarafından reddedilmesi. [[Boşnaklar]] ve [[Bosnalı Hırvatlar|Hırvatlar]] arasında çatışmaların başlaması. [[NATO]] uçaklarının BM’nin uçuş yasağını uygulamaya koyması. BM Güvenlik Konseyi’nin Boşnaklar için 6 güvenlikli bölge ilan etmesi.
* 1994		: Hırvatlar ve Boşnakların, aralarındaki çatışmaları sona erdiren anlaşmayı imzalamaları. [[NATO]]’nun Bosnalı Sırplara geri çekilmeleri hususunda ültimatomu. 50 uçağın katılımı ile NATO’nun Bosna Sırp Yönetimi’nin askeri havaalanlarını bombalaması.
* 1995		: BM Güvenlik Konseyi’nin Boşnaklar için 6 güvenlikli bölgesinden biri olan [[Srebrenitsa]]'da Bosna Sırp Yönetimi'nin askerleri tarafından kadın, erkek, çocuk ayırt edilmeksizin yapılan katliam. ([[Srebrenitsa Katliamı]]'nın ardından birbirine karışıp tanınmayacak hale gelen binlerce cesetten bulunabilen ceset sayısı 8.372'dir. Bu katliam Avrupa'nın gördüğü gelmiş geçmiş en büyük toplu katliam olma özelliğini taşır.
* 1995		: Boşnak ve Hırvat güçlerinin Sırpların kontrolündeki [[Ozren Savaşı|Orta]] ve [[Batı Bosna Meydan Muharebesi|Batı Bosna’da ilerlemeleri]]. [[Deliberate Force Operasyonu|NATO’nun artan hava saldırıları]] sonucu tarafların ateşkesi kabulü.
* 1995 : 14 Aralık: Paris’te “[[Dayton Barış Antlaşması]]”nın imzalanması ve Bosna-Hersek Devletinin kurulması. [[BM Güvenlik Konseyi]]'nin barış gücü faaliyetlerini NATO'ya devretmesi. [[Dayton Barış Antlaşması]]'nın askeri yönlerini uygulamak amacıyla NATO liderliğinde 60.000 kişilik [[IFOR]]'un (Implementation Force) ülkeye yerleştirilmesi.
* 1996		: IFOR'un yerini daha az personele sahip [[SFOR]]'un (Stabilization Force, hâlen 17.700 kişi) alması. [[Dayton Barış Antlaşması]]'nın sivil yönlerini uygulamakla yükümlü [[Yüksek Temsilcilik Ofisi]] 'nin ([[OHR]]-Office of High Representative) faaliyete geçmesi. Bosna-Hersek'in ilk üçlü Başkanlık Konseyi üyelerinin seçimle göreve gelmesi: [[Aliya İzzetbegoviç]] ([[Boşnaklar|Boşnak]] üye), [[Kresimir Zubak]] ([[Bosnalı Hırvatlar|Hırvat]] üye), [[Momcilo krajisnik]] ([[Bosnalı Sırplar|Sırp]] üye).
* 1997		: 4 Şubat: Statüsü [[Dayton Barış Antlaşması]]'yla düzenlenmemiş olan ihtilaflı Brcko Bölgesi'nin uluslararası yönetime devredilmesi.
* 1998		: 22 Haziran: Bosna-Hersek'in para birimi [[Konvertibl Mark]] (KM)'ın yürürlüğe girmesi.
* 2001		: [[Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi]] tarafından aranan sanıklardan, [[Slobodan Miloseviç]]'in, Bosna-Hersek, [[Kosova]] ve [[Hırvatistan]]'daki suçlarla ilgili olarak yargılanmak üzere, Mahkemeye teslim edilmesi.

== Siyasi yapı ==
[[Dosya:Bosnia and Herzegovina, administrative divisions - en (entities) - colored.svg|sol|küçükresim|upright=0.91|Günümüzde Bosna-Hersek, iki alt-devletten oluşur. Boşnak ve Hırvatların oluşturduğu Bosna-Hersek Federasyonu (FBiH) ve Sırpların oluşturduğu [[Sırp Cumhuriyeti]] (RS).]]
[[Dosya:Bosnia and Herzegovina, administrative divisions - Nmbrs (cantons).svg|sağ|küçükresim|upright=0.91|Bosna-Hersek Federasyonunun kantonları]]

Bosna-Hersek, iki entite ve Brcko bölgesinden oluşmaktadır:

* Toprakların %51'ine sahip Hırvat ve Boşnaklardan oluşan Bosna-Hersek Federasyonu,
* Toprakların %49'una sahip Sırplardan oluşan Sırp Cumhuriyeti.

Bosna-Hersek Devletinin yapısı 1992-1995 yılları arasında cereyan eden [[Bosna Savaşı|iç savaş]]ı sona erdiren [[Dayton Barış Antlaşması]]yla (DBA) belirlenmiş olup ülke Bosna-Hersek Federasyonu (Federasyon da kendi içinde 10 Kantona ayrılmıştır) ve Sırp Cumhuriyeti (Republika Srpska-RS) olarak iki birime (entiteye) ve bir küçük özerk bölgeye (Brcko) bölünmüştür.

Her birimin siyasi ve ekonomik yapılanması birbirinden farklıdır. Bosna-Hersek, [[Hırvatistan]] ve [[Yugoslavya]]'nın yanı sıra, [[Avrupa Birliği|AB]], [[Fransa]], [[Almanya|Federal Almanya]], [[Rusya]], [[İngiltere]] ve [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] temsilcilerinin de gözlemci olarak imzaladıkları [[Dayton Barış Antlaşması]] bir ana metin ile 11 ekten oluşmakta ve sivil ve askeri alanlarda düzenlemeler içermektedir. Anlaşmanın askeri yönlerinin uygulanması ilk bir yıllık süre için IFOR (Implementation Force) adı altında [[NATO]] liderliğinde, bazı [[NATO]] dışı ülkelerin de katılımıyla oluşturulan yaklaşık 60.000 kişilik kuvvetin sorumluluğuna verilmiştir.

Bir yıllık görev süresi 20 Aralık 1996'da biten bu kuvvetin yerini daha az personele sahip SFOR (Stabilization Force) almıştır. Türkiye her iki kuvvete de [[Zenica]]'da konuşlanmış bulunan bir Tugay ile katılmıştır. 2001 yılı sonu itibarıyla SFOR'daki asker sayısı 17.700'e, Türk Tugayı ise Tabur düzeyine indirilmiştir.

8-9 Aralık 1995 tarihlerinde [[Londra]]'da düzenlenen Barışı Uygulama Konferansı'nda [[Dayton Barış Antlaşması]]'nın imzalanmasıyla Uluslararası Eski Yugoslavya Konferansı'nın (ICFY) başlıca hedeflerine ulaşılmış olduğu ve barışın uygulanmasından sorumlu olacak yeni bir yapıya ihtiyaç duyulduğu tespit edilerek, ICFY'nin yerini almak üzere Londra Konferansı'na katılan tüm devletlerin, Uluslararası Örgütlerin ve Kuruluşların katılımıyla bir Barışı Uygulama Konseyi'nin (Peace Implementation Council-PIC) kuruluşuna karar verilmiş, Konseye siyasi yönlendirmede bulunmak üzere de bir Yönlendirme Kurulu (Steering Board-SB) kurulmuş ve üyeleri belirlenmiştir. [[Türkiye]] Yönlendirme Kurulunda [[İslam Konferansı Örgütü]]'nü temsilen yer almaktadır.

Anlaşmanın sivil yönlerinin uygulanması "Yüksek Temsilcilik”in (Office of the High Representative) sorumluluğundadır. Yüksek Temsilcilik görevini hâlen [[İngilizler|İngiliz]] Liberal Demokrat Partinin eski lideri Paddy Ashdown, yardımcılıklarını ise [[Amerikalılar|Amerikalı]] Ralph Johnson ve [[Almanlar|Alman]] Matthias Sonn yürütmektedir. Saraybosna'daki Yüksek Temsilcilik Ofisi'nde [[Türkiye]]'den de Dışişleri Bakanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü mensubu görev yapmaktadır. Ayrıca Birleşmiş Milletler Uluslararası Polis Görev Gücü - United Nations International Police Task Force - UNIPTF- bünyesinde Türk [[Polis]] gücü başkanlığında Türkiye [[İçişleri Bakanlığı]],[[Jandarma Genel Komutanlığı]] ve [[Emniyet Genel Müdürlüğü]]'nden personel görev yapmaktadır. Söz konusu görevde değişik tarihlerde Emniyet Müdürlerinden Ömer Gürülkan, Metin Meydan UNIPTF- Türk Grubu Başkanı olarak görev yapmışlardır.{{Kaynak belirt}}

== Demografi ==
{{Bosna-Hersek'in en büyük şehirleri}}

=== Din ===
{{bar box
|title = Bosna Hersek'te din (2013 nüfus sayımı)
|titlebar=#ddd |left1=Din |right1=Yüzde |float=right
|bars =
{{bar percent|[[Müslümanlar|Müslüman]]|Green|50.7}}
{{bar percent|[[Doğu Ortodoks Kilisesi|Ortodoks Hıristiyan]]|Red|30.7}}
{{bar percent|[[Katolik Kilisesi|Katolik Hıristiyan]]|Blue|15.2}}
{{bar percent|Diğerleri|Orange|1.2}}
{{bar percent|[[Ateizm|Ateist]]|Black|0.7}}
{{bar percent|[[Agnostizm|Agnostik]]|Pink|0.3}}
{{bar percent|Beyan edilmedi|White|0.9}}
{{bar percent|Cevap yok|Purple|0.2}}
}}

Bosna Hersek dini açıdan çeşitlilik gösteren bir ülkedir. 2013 nüfus sayımına göre, [[Müslümanlar]] nüfusun %50,7'sini oluştururken, [[Doğu Ortodoks Kilisesi|Ortodoks Hristiyanlar]] %30,7, [[Katolik Kilisesi|Katolik Hristiyanlar]] %15,2, %1,2 diğer ve %1,1 [[Ateizm|ateist]] veya [[Agnostisizm|agnostik]], geri kalanı ise beyan etmemiş veya soruyu yanıtlamamıştır. 2012 yılında yapılan bir anket, Bosna'daki Müslümanların %54'ünün [[mezhepsiz Müslüman|mezhepsiz]], %38'inin ise [[Sünni İslam|Sünnilik]] mezhebine mensup olduğunu ortaya koymuştur.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.pewforum.org/files/2012/08/the-worlds-muslims-full-report.pdf|başlık=The World's Muslims: Unity and Diversity|yayıncı=Pew Research Center|tarih=2012|sayfa=30|erişimtarihi=7 Nisan 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170126060051/http://www.pewforum.org/files/2012/08/the-worlds-muslims-full-report.pdf|arşivtarihi=26 Ocak 2017|ölüurl=evet}}</ref>
&thinsp;

== Kültür ==
* [[Ayvaz Dede Şenlikleri]]
* [[Đurđevdan]]

==  Ayrıca bakınız ==
* [[Bosna-Hersek Cumhuriyeti]]
* [[Bosna Savaşı]]
* [[Bosna-Hersek'in erken tarihi]]

== Kaynakça ==
{{kaynakça}}

== Dış bağlantılar ==
* [http://www.fbihvlada.gov.ba/ Bosna-Hersek hükûmeti resmî web sitesi] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110224014828/http://fbihvlada.gov.ba/ |tarih=24 Şubat 2011 }}
* [https://web.archive.org/web/20070502225558/http://www.predsjednistvobih.ba/Home.aspx Bosna-Hersek Cumhurbaşkanlığı resmî web sitesi]
* [http://www.bhtourism.ba/loc/ Bosna-Hersek Turizm Ofisi resmî web sitesi] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20070216011549/http://www.bhtourism.ba/loc/ |tarih=16 Şubat 2007 }}
* [http://www.devletarsivleri.gov.tr/yayin/osmanli/bosna/bosna.htm Bosna-Hersek ile İlgili Arşiv Belgeleri (1516-1919)] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20061006050606/http://www.devletarsivleri.gov.tr/yayin/osmanli/bosna/bosna.htm |tarih=6 Ekim 2006 }}

{{Avrupa ülkeleri}}
{{Yugoslavya'nın dağılması}}
{{Bosna Savaşı}}
{{Adriyatik Denizi'ne kıyısı olan ülkeler}}
{{Akdeniz'e kıyısı olan ülkeler}}
{{İslam İşbirliği Teşkilatı}}
{{Avrupa Birliği adayları}}
{{CEFTA}}
{{Balkanlar}}

{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Bosna-Hersek| ]]